«اضطراب» علت اصلی «شب ادراری» کودکان

دکتر احمد قره‌خانی درباره شب ادراری در کودکان توضیح داد: نشانه‌های شب ادراری با علامت‌های خیس شدن ملافه‌ها یا لباس خواب کودک تاحدی که قابل مشاهده باشد، تشخیص داده می‌شود.

وی مطرح کرد: کودکانی که دچار بیماری‌های عفونت ادراری، دیابت و تعارض‌ها و اختلاف‌های محیطی در خانه و مدرسه منجر به اضطراب می‌شوند، بیشتر در معرض این اختلال قرار دارند.

قره‌خانی اظهار کرد: کودکان معمولاً از سه سالگی به بعد می‌توانند شب‌ها خشک بخوابند اما زمانی‌که کودک از این مرحله سنی می‌گذرد و هنوز دچار شب ادراری است، والدین باید نسبت به این مشکل حساس شوند و درصدد درمان او برآیند.

والدین حتماً موقعیت فرزندشان را با سایر کودکان هم‌سن و سال مقایسه کنند. تقریباً ۸۵ درصد کودکان تا سن پنج سالگی قادر هستند در طول شب خشک بخوابند و ۱۵ درصد دیگر نیز می‌توانند با کمی آموزش و کمک والدین پاکیزه خوابیدن در طول شب را بیاموزند.

وی درباره نقش ژنتیک یا سابقه خانوادگی در بحث شب ادراری اظهار کرد: ژنتیک به طور قطع تأثیر دارد، والدینی که خودشان بستر اضطراب دارند، به صورت ناخودآگاه سبک زندگی اضطراب‌آمیز را برای کودکانشان ایجاد می‌کنند، به همین علت می‌توان گفت درصدی از شب اداری مربوط به مسائل وراثتی و ارثی است که از والدین به ارث می‌رسد.

به طور قطع کودک باید تا سن چهار سالگی کنترل ادرار را در شب داشته باشد، البته با ارفاق در مسائل روانشناسی تا پنج سالگی هم اگر به صورت نادر اتفاق بیفتد، مشکلی ندارد اما وقتی به بالای هفت سال می‌رسد و این موضوع همچنان وجود دارد نشان می‌دهد کودک دچار اضطراب است.

به گفته این روانشناس، گاهی اضطراب در کودکان به صورت رفتارهای بیرونی نظیر تیک‌های حرکتی همچون ناخن جویدن، با مو بازی کردن و دست و پا تکان دادن و صوتی بروز می‌کند به طوریکه شب ادراری هم یکی از نشانه‌های اضطراب است که اگر والدین پیگیر رفعشان نشوند، در سنین نوجوانی و جوانی دچار افسردگی و اضطراب خواهند شد و زندگی آنها در مسائل تحصیلی، شغلی و اجتماعی دچار مشکل می‌شود.

از دیگر نشانه‌های اضطراب در کودکان، کابوس یا وحشت شبانه است به طوریکه کودک از خواب بیدار می‌شود و داد و فریاد می‌زند و یکی از رفتارهای ناشی از اضطراب که ممکن است بروز کند، شب ادراری است.

قره‌خانی با بیان اینکه اضطراب، تیک و یا شب ادراری شیوعش در دختران به نسبت پسران بیشتر است، مطرح کرد: اگر پسران دچار این مسائل باشند نشان می‌دهد مشکل آنها از نظر مسائل عاطفی و اخلاط هیجانی و روانی حادتر است و باید جدی‌تر پیگیری شود، اگر پیگیری نشود عوارض بدی در سنین بالاتر خواهد داشت.

وی با بیان اینکه گاهی اوقاف درگیری‌ها و تشنج‌های موجود در محیط خانه بین والدین، موجب می‌شود این محیط دیگر برای کودک قابل پیش‌بینی و امن نباشد و بنابراین دچار اضطراب و شب ادراری شود، یادآور شد: در برخی مواقع شب ادراری کودک ممکن است نوعی سازوکار دفاعی برای کسب محبت و جلب توجه والدین و اطرافیان باشد.

گاهی محبت، توجه و وابستگی بیش از اندازه والدین به فرزندان به علت افزایش تک‌فرزندی و برعکس وابستگی کودک به والدین از مشکلاتی است که باعث می‌شود اضطراب و در نتیجه شب ادراری در کودکان اتفاق بیفتد.

این روانشناس برای پیشگیری از شب ادراری توصیه کرد که از بروز بحران‌های روحی در خانه و خانواده جلوگیری شود و ادامه داد: تغییر منزل یا مدرسه، طلاق و جدایی والدین، خشونت‌های خانوادگی، افراط و تفریط در محبت کردن و قطع ناگهانی و یا کم کردن توجه و محبت موجب شب ادراری می‌شود.

مسائل عاطفی و هیجانی کودکان بیشتر به محیطشان برمی‌گردد، یعنی ممکن است یکسری فشارهای عاطفی از طریق والدین و مدرسه به این کودکان وارد شده باشد؛ متأسفانه برخوردهای نامناسب با کودکان، مقایسه آنها با سایر کودکان، انتظارات بیش از اندازه داشتن، احترام نگذاشتن، عدم درک نیازها و استفاده از القاب بد برای آنها باعث می‌شود کودک دچار خودکم‌بینی شود.

هیچ‌گاه نباید کودک را به علت شب ادراری نکوهش کرد چراکه این کار نه تنها به بهبود وضع کودک کمکی نمی‌کند بلکه تأثیرات مخرب بسیاری از جمله اضطراب، خودکم‌بینی و ضعف عزت نفس را در پی‌دارد.

وی با بیان اینکه از پوشک کردن ناگهانی کودک موجب شب ادراری نمی‌شود اما در مسائل عاطفی او تأثیرگذار است، اظهار کرد: این امر باعث ایجاد فشار عاطفی برای کودک است، اگر خانواده‌ها می‌خواهند این کار را انجام دهند مقایسه کودکشان را با بچه دیگر کنار بگذارند و به مرور و با گذشت زمان و نه ناگهانی و با صحبت کردن اقدام کنند. در غیر این صورت کودکان آسیب می‌بینند.