قلعه ای 6000 ساله خفته در خاک بی توجهی/تبدیل یالدور به زباله گاه

خبرگزاری مهر، گروه استان‌ها - بیت اله احمدی؛ شهرستان مرند که در شاهراه بین المللی آسیا و اروپا قرار دارد، یکی از شهرهای زیبای خطه آذربایجان‌ شرقی محسوب می شود، باغ‌ های زیبا در ورودی این باغ شهر، خوش آمدگوی مسافران و گردشگران داخلی و خارجی است.

در بدو ورود به شهر، تپه باستانی، مساجد تاریخی و بازار قدیمی مرند نظر هر گردشگری را به خود جلب می کند؛ سابقه تاریخی شهر مرند به چند قرن پیش از میلاد مسیح می ‌رسد و در دوره‌ های آشور و کلده، اقوام بسیاری در این شهر سکونت داشتند؛ بر اساس نوشته‌ های تورات، مادر حضرت نوح در شهر مرند دفن شده و در روایتی احتمال دفن حضرت نوح نیز در این شهر آمده است، این مقبره در مسجد بازار این شهر قرار دارد.

شهرستان مرند با تاریخ ۶ هزار ساله، بیش از ۱۵۰ اثر تاریخی و فرهنگی در سینه دارد اما از داشتن موزه و اداره مستقل میراث فرهنگی محروم است و به صورت نمایندگی اداره می شود، به طوریکه به دلیل کم‌ توجهی متولیان میراث فرهنگی و گردشگری در حفظ آثار تاریخی کهن و قدیمی، مانند کتیبه محراب مسجد جامع با قدمت ۹۰۰ ساله و قله باستانی «یالدور» با قدمت ۶ هزار سال، شاهد تخریب و از بین رفتن بسیاری از اماکن تاریخی و فرهنگی در این شهرستان هستیم.

شهرستان مرند دارای قلعه باستانی «یالدور» با ۶ هزار سال قدمت و پیر خموش و آثار و ابنیه ‌های بیش از ۴ هزار ساله در روستاها و مناطق تاریخی از داشتن هتل و موزه محروم و هر روز شاهد تخریب و غارت میراث فرهنگی هستیم.

کم‌ توجهی متولیان میراث فرهنگی در حفظ آثار تاریخی و کهن، موجب از بین رفتن کتیبه ‌ای با قدمت ۹ هزار ساله و قله باستانی «یالدور» با قدمت ۶ هزار ساله شده است.

ضرورت بررسی کارشناسانه قلعه یالدور

یکی از بزرگترین نشانه های قدمت تاریخی شهر مرند، وجود بقایای یک تپه باستانی در مرند است که در محدوده شرقی شهر قرار گرفته است، این تپه قریب به یقین از بقایای یکی از ۲۲ قلعه خاکی اورارتویی است که در حملات پادشاه آشور(سارگن دوم) تخریب شده است.

دکترای تاریخ در گفتگو با خبرنگار مهر، می گوید: برخی این قلعه را تپه خاکستری نامیده اند بدین معنی که تشکیل تپه را باقیماند خاکسترهای یک جایگاه و آتشکده زرتشتی دانسته اند و آن را آتشکده مانداگارانا نام نهاده اند، اما در بررسی کارشناسانه به غیر از دولایه خاکستری به ضخامت، ۱۰ یا۲۰ سانتیمتر که در یک سطح افقی در تمام تپه دیده می شود که آنهم می تواند از بقایای آتش سوزی اشیاء و سقف های اتاق های قلعه در مواقع تخریب ایجاد شده باشد، به غیر از این لایه های خاکستری، بقیه قلعه از خاک است چرا که این تپه پس از این لایه خاکستری دوباره مورد سکونت ساختمان سازی قرار گرفته است و اینطور که دیده می شود این سکونت و تخریب، چندین بار تکرار شده است.

میرهدایت سیدمرندی می افزاید: این را نیز باید اضافه کرد که اگر جهانگردان و باستان شناسانی از وجود تپه خاکستری مرند خبر داده اند این تپه نیست بلکه تپه خاکستری مورد بحث در شمال و پشت باغ رضوان به طرف کوره های آجر پزی قرار دارد که در اثر خاکبرداری برای کود باغات در کل از بین رفته و به صورت گودال خیلی وسیعی در آمده و این بوده که توسط مؤلفین این دو تپه به جای هم اشتباه گرفته شده است.

وی همچنین تصریح می کند: یکی دیگر از تپه های مشابه یالدیر، در نزدیکی روستای باری(باروج) و در کنار رودخانه ذیلبیر و کنار جاده یامچی قرار دارد که به هر حال برای کشف مستندات تاریخی و سرگذشت منطقه مرند کندوکاو در این ۲ قلعه به همراه تپه باستانی گرگر، باید مورد بررسی کارشناسانه قرار بگیرد.

یالدور؛ موزه طبیعی تمدن ها در مرند

قلعه باستانی ۶ هزار ساله «یالدور» مرند خاک بی توجهی مسئولان شهرستان مرند را می خورد، در شرایطی که گردشگران جهانی به دنبال کشف چنین فرصت های باستانی هستند این جاذبه گردشگری در شهر مرند زیر تلی از خاک به فراموشی سپرده شده و رفته رفته به خرابه ای تبدیل می شود و در حال از بین رفتن است.

تپه های باستانی فراوانی در ایران وجود دارند که تنها شمار کمی از آن ها مورد حفاری علمی قرار گرفته است، یکی از این تپه ها در محله یالدور مرند واقع شده است، برخی محققان می گویند این تپه باقی مانده یک آتشکده است.

قلعه باستانی ۶ هزار ساله «یالدور» مرند خاک بی توجهی مسئولان شهرستان مرند را می خورد، در شرایطی که گردشگران جهانی به دنبال کشف چنین فرصت های باستانی هستند این جاذبه گردشگری در شهر مرند زیر تلی از خاک به فراموشی سپرده شده و رفته رفته به خرابه ای تبدیل می شود

دانش آموخته آلمان و یکی از طراحان شهرسازی، نتایج تحقیقات خود را راجع به تپه های باستانی مرند در شماره ۱۵۱ فروردین ۱۳۵۵ (جلد ۷) صفحه ۷۲ ماهنامه «دانشمند» به این صورت بیان کرده است: «این مکان شاید تنها مکانی است که به صورت یک موزه طبیعی آثار ۳ تمدن را در دل خود داشته باشد اما متأسفانه اکنون به صورتی متروک و بی ارزش و بدون استفاده توریستی و علمی مانده است.» جالب اینکه با گذشت بیش از ۴۰ سال از نگارش این گزارش، این قلعه همچنان متروکه مانده است!

مهندس فرخ زمانی آشتیانی در این گزارش ادامه می دهد: «در جوار شهر مرند که به شهر نوح نیز موسوم است تپه ای قرار دارد که قدمت تمدن این منطقه را که واقعا به قدمت فرض نوح است ثابت می کند، در این تپه آثار تمدن های یخبندان «عصر حجر پیر»، تمدن پس از آخرین دوره یخ تمدن قبل از تاریخ «عصر حجر جوان» و تمدن برنز که پایه تاریخ ایران را تشکیل می دهند، وجود دارد و به نظر اینجانب بسیار به جاست که از سوی زمین شناسان ایرانی مورد بررسی و کاوش قرار گیرد».

قلعه باستانی مرند ساماندهی می شود

مسئول نمایندگی میراث فرهنگی شهرستان مرند، در گفتگو با خبرنگار مهر، ابراز می دارد: این قلعه تاریخی در سال ۱۳۴۷ در فهرست آثار ملی ایران ثبت شده است.

امیر جدایی می افزاید: با توجه به محدودیت اعتبارات و اولویت بندی سایر پروژه ها، بر روی ساماندهی این تپه باستانی در سال جاری و سال بعد، تمرکز خواهیم کرد.

اما یکی از اهالی مرند به خبرنگار مهر می گوید: این قلعه به محل جمع شدن سگ های ولگرد تبدیل شده است، از مسئولین می خواهیم به این مشکل رسیدگی کنند.

بسیاری از اهالی و همسایگان قلعه یالدور نیز از زباله دانی شدن این محل به شدت انتقاد کردند.