سیاهی لشکرانِ مؤلف در راهند!

آفتاب‌‌نیوز :

سرویس فرهنگی*- نویسنده نسل نو، کی جامعه را اقیانوس می دید؟ هنوز به سَبکِ بیست سالگی، نهنگ بود. لابد این حوضِ تنگ هم در کرشمۀ ساده و سیالش کوچک!

حسی، عطر دلبری، سطری در سررسید کاهی، نویسنده اش کرد! خزانِ خاطرات دانشکده را که جا گذاشت، بیرون هم، برگ ریزان بود. امپراتوری پاییز در شهر حکومت می کرد. اما به گمانش، برگ به برگ درختان، واژه می شدند!

«درام»، مثل سالیان دور برایش با شعر نَسَبی خونی داشت. شاید قیافۀ «هملت» آدم را به این کشف، می انداخت. «شبح شکسپیر» در رویای مه آلودش، مرتب می آمد، می رفت و همچنان باور داشت؛ امتدادِ جهان، امتدادِ کوتاهِ دماغ های ما نیست! صد البته 4 میلیارد مخاطبِ «آنگلو پیر» در پیچِ این پنج قرن هم می آمدند؛ تماشاگرانی حی و حاضر که در رویای کاغذی، مدام کف می زدند!

همه این ها؛ به اضافۀ اندکی آینده و روحی رها، به امتداد راه بدرقه اش کرد. حواسش به «زمان» بود؛ «زمانه» را زیاد نپائید! بنابراین تیک تاک روی مچ چپش، را شنید؛ قدم هایی که خزانِ دانشکده را تنها گذاشتند، نشنید! انگار درست در همان پاییز بود؛ یا زمستانش که سَر جمع حس و سِری حواس به سردی می گرایید...

سالی، هزار تئاتری از دانشکده های ریز و درشت به جامعه می آیند! عده ای علاقه مند آینه و تمرینِ تنهایی، دنبالِ بازیگری می روند. آنهایی که عاشق چکش و ضربه اش بر اعصابند، کاپشن بلندِ کارگردانی می پوشند! متفکرانش، البته به همین اوراق نانوشته روی میز، دل می بندند. خدا را چه دیده اید؟ شاید نمایشنامه ای بر شبِ میز تحریر، جا خوش کند. آنچنانکه روح شکسپیر هم با بُهتی«اتللویی» ورقش بزند؛ جامعه برای خواندش، مقابل کتابفروشی به صف!

این حس به او یقینی صد در صدی برای چاپ نوشته اش، بخشید؛ ولو پولش با مقداری قرض و وام دانشجویی ترم آخر جفت و جور شده باشد. با این حال، جوان، تنهایی شکننده ای دارد! پول هم که بدهد، کمتر بنگاه چاپ و نشری، اندیشه اش را به بازار بفرستد. او در محاصرۀ 15 هزار ناشری که مجوز کار دارند؛ غریبه ای دست تنگ است. شاید یکی دستِ آخر راهنمایی اش کند: «رمان عامه پسند بنویس!»

تازه می فهمید که نمایشنامه، فقط برادر ناتنی شعر است. شعر از خوش شانسی اش، شفاهی است. کتابی هم در کار نباشد، به راحتی، دهان به دهان می گردد. دفتر یادداشت روزانه ای را پُر می کند؛ یا دستِ کم در «پیوی» دو عاشق تازه کار، خاطره می شود!

نمایشنامه «شخصیت شفاهی» ندارد. از بیخ و بُن، ماهیتِ کلمه ای و «کاراکتر مکتوب» دارد. باید نوشته شود. دست به دست بچرخد؛ تا در محدوده ای بسته، نِسبت و نَسَبی با ادبِ شفاهی پیدا کند.

به قول شاعر؛ دریغا عشق که شد و باز نیامد! ولی باز به گفتۀ آن دیگری، هنوز در زندگی سیب هست، ایمان هست! یعنی برای نویسنده جوان، قرض و قوله که وجود داشت؛ یا قلکی که وام دانشجویی ترم آخر در آن، پنهان بود!

پس در کِسوت ناشر مؤلف چاپش کرد. جلد اولش برای «عزیزترین»، امضا شد. جلد دو به بعد، دستِ دوستان دسته دوتری را گرفت. سرانجام، صد نسخه ای هم به همکلاسی، یا هم رشته ای های این ور و آن ور، هدیه شد. هرچند تکلیفِ مابقی تیراژ در کنار اثاثیه انبار، مختومه ماند. اما به سرنوشتِ نوشته های دیگران، بدل شد!

روزهای آینده، اگر تلفنی زنگ می زد، یا برای راه و چاهِ چاپ کتاب بود؛ یا باهوشی راه و چاه رفته، کتابش را تقدیم می کرد. هنوز پاییزی نو نیامده، 50-40 کتابی از این و آن، هدیه گرفته بود؛ با امضایی دایره ای، یا کج و کوله که کنارش کلمات عشق و احترام و این جور چیزها، می نویسند. قطعاً در صفحه بعدی هم عنوان ناشر مولف، چشم را می برد.

حالا، برگ ریزانِ آینده ای می آمد. نمایشنامه نویس با تجربه، تمام روز را نوشته بود. دیر وقت، کمی به فاصله لیوان چای، قلمش خسته به نظر می رسید. اما نمایشنامه ای بر میز، خوش نشسته بود. عنوانش را با تمام وجود، حس می کرد: «لشکری از سیاهی لشکران مؤلف در راهند!»

* امید بی نیاز - نویسنده و منتقد تئاتر و سینما