پای درد و دل مردم

الهام مهدیزاده - قرارمان این‎گونه بود؛ ساعت10، نبش خیابان خیام38. مدیرکل بهزیستی استان کمی زودتر سر قرار رسیده بود تا خارج از چهاردیواری اتاق، بدون وقت قبلی و هرگونه تشریفات اداری، از نزدیک مشکلات و درخواست‌های مراجعه‌کنندگان را ببیند و بشنود. بازدیدسرزده مدیرکل بهزیستی استان و تریبون مردمی شهرآرا از مرکز غربالگری و مشاوره زوجین شروع شد. مراجعه‌کنندگان دمق و بدون حوصله، منتظر نوبتشان برای گرفتن مشاوره بودند و حضور مدیرکل بهزیستی استان برای شنیدن مشکلات و خواسته‌هایشان، هم آنان را سر ذوق نیاورد. همراه مدیرکل بهزیستی سراغ چند زوج می‌رویم، ولی آن‌ها حاضر نیستند که نه عکسی از آنان گرفته شود و نه سوال‌وجوابی بینمان ردوبدل شود.

هنوز دو دقیقه از آمدن ما نگذشته است که خبر حضور مدیرکل بهزیستی به اتاق مدیر مرکز غربالگری می‌رسد و درچشم بر هم زدنی خودش را به جمع ما می‌رساند. پوریوسف آماری از مشاوره‌هایی که تا آن لحظه داده‌اند، می‌خواهد که مسئول این‌طور پاسخ می‌دهد: «برای امروز ازطریق سامانه به 100زوج وقت مشاوره داده‌ایم که به ترتیب به مرکز مراجعه می‌کنند.» برای استناد جملاتش به دفتر ثبت اسامی که دراختیار یکی از کارکنان مرکز است، اشاره می‌کند و می‌گوید: فهرست و اسم تمام افرادی که به آنان وقت داده‌ایم، در این دفتر ثبت شده است.

اورژانس اجتماعی و مشاوره تلفنی1480 از دیگر مراکزی است که در فهرست بازدید سرزده قرار گرفته است. اداره پذیرش و هماهنگی بهزیستی خراسان در کوهسنگی16 مقصد بعدی است. رئیس اداره پذیرش و هماهنگی بهزیستی خراسان‌ رضوی از حضور سرزده رسانه جا می‌خورد اما با روی باز به این موضوع اشاره می‌کند که: «از هر اتاق و بخشی که دوست دارید، می‌توانید بازدید کنید.»

سردرگرمی سربازی

با این اجازه،‌ سراغ شلوغ‌ترین اتاق می‌رویم. چند زن و مرد روی صندلی‌های جلوی اتاق نشسته‌اند. میان جمعیت، مرد کهنسالی با رعشه دست روی ویلچر نشسته است. همسرش با دیدن دوربین، فرصت را غنیمت می‌شمارد و می‌گوید: یک پای شوهرم را به دلیل دیابت قطع کرده‌اند. پای دیگرش نیز رمقی برای راه رفتن ندارد و خشک شده است. گفته بودند که راس ساعت7:30 مشهد باشیم. با بدبختی، کله سحر یک دربست گرفتیم و 50هزارتومان دادیم تا از قوچان به مشهد برسیم.

این مراجعه‌کننده ادامه می‌دهد: دو ساعتی علاف بودیم و گفتند کمیسیون شما هنوزتشکیل نشده است. منتظر بمانید. بالاخره ساعت9:30 جلسه کمیسیون برگزار شد اما این همه بگیروببند برایمان فایده‌ای نداشت؛ چون آخر جلسه گفتند با وجود معلولیت همسرم، امکان معاف شدن پسر کوچکم از سربازی وجود ندارد. گفتند اگر هنوز اصرار به معافیت پسرم دارم، باید به کمیسیون معاینه چشم برویم. شاید به‌دلیل دیابت و کم شدن بینایی همسرم، معافیت بدهند.

محمدمحسن ملاک، رئیس اداره پذیرش و هماهنگی بهزیستی استان، پس از شنیدن این گفته‌ها، از سیدرضا حسینی، کارشناس کمیسیون سربازی، می‌خواهد تا پاسخ‌گوی این تعلل در پاسخ‌گویی به مردم باشد.

این کارشناس کمیسیون سربازی می‌گوید: مطابق قانون، قطع عضو باید چند سانتی‌متر بالای زانو باشد تا اعضای کمیسیون پزشکی رای به معافیت بدهند. درمورد این مددجوی بهزیستی باید بگویم که به‌دلیل دیابت، پای او تا زانو قطع شده است، بنابراین معافیت مشمول فرزند وی نمی‌شود.

کمیسیون سربازی فقط در مشهد

تشکیل نشدن جلسه معافیت سربازی در سایر شهرستان‌های استان را دیگر عضو کمیسیون پزشکی معافیت سربازی این‌طور پاسخ می‌دهد: با تصمیمی که این کمیسیون می‌گیرد، سرنوشت دو سال زندگی یک فرد تعیین می‌شود، بنابراین حضور مددجو در کمیسیون‌های ابتدایی، الزامی است تا از هرگونه تقلب جلوگیری شود.حسین ده‌آبادی ادامه می‌دهد: ما نیز به شرایط خاص مددجویان و وضعیت جسمانی آنان واقف هستیم اما قبول کنید که به‌دلیل شرایط خاص سربازی، تشخیص نیروی انتظامی این بوده است که جلسات در مشهد و با حضور پزشک متخصص نیروی انتظامی باشد، حتی تاکیدمان این است که جلسات به‌موقع و با سرعت برگزار شود، زیرا طبق قانون جدید سربازی، اگر مشمول سربازی حتی یک روز با تاخیر خودش را معرفی کند، دیگر مشمول معافیت نمی‌شود.انتهای راهرو زنی از این اتاق به آن اتاق می‌رود. همین که رئیس اداره پذیرش و هماهنگی بهزیستی استان را می‌بیند، خودش را به او می‌رساند. انگار تمام کارکنان این مرکز را کامل می‌شناسد.

قبل از هر صحبتی، تاکید می‌کند که تصویری از او گرفته نشود. دلیلی هم که می‌آورد، زندانی بودنش است. او می‌گوید: به‌دلیل اعتیاد از اردیبهشت در زندان مشهد هستم. سه بچه دارم که هر سه آنان در یک گوشه استان هستند. بهزیستی دو تایشان را به بردسکن برده است و یکی‌شان در سبزوار است.

او ادامه می‌دهد: زندان شرایط خاص خودش را دارد و با بدبختی می‌توانم برای دیدن بچه‌ها مرخصی بگیرم. به‌خاطر آنکه بهزیستی، بچه‌ها را به شهرهای مختلف برده است، هربار که مرخصی می‌گیرم، نمی‌توانم هر سه‌شان را ببینم. مجبورم 50 تا 60هزار تومان کرایه بدهم تا خودم را به آنان برسانم. شما بگویید با مرخصی کوتاه زندان و راه دور، چطور می‌توانم بچه‌ها را کامل ببینم؟

رئیس مرکز هماهنگی و پذیرش بهزیستی خراسان‌ رضوی پس از شنیدن اظهارات این زن می‌گوید: تصمیم‌گیری محل نگهداری بچه‌ها برعهده کمیته‌ای در معاونت اجـتماعی بهـزیستی استان است. این کمیته با درنظر گرفتن شرایط بچه‌ها(سن و سال و جنسیت) و ظرفیت مراکز نگـهداری استان، تصمیم می‌گیرد که بچه‌ها در کدام مراکز باشند. مرخصی دادن به بچه‌ها برای آنکه درکنار پدر و مادرشان باشند، تنها منوط به آوردن مجوز و نامه‌ای از دادگستری است.

جزئیات بیشتر پرونده این زن و فرزندانش را کارشناس اداره پذیرش و هماهنگی توضیح می‌‎دهد.

هادی گنجی می‌گوید: به فرزندان این خانم، فرزندان شبه‌خانواده می‌گوییم؛ چون پدر و مادر دارند اما به‌دلایلی مثل اعتیاد و زندان نمی‌توانند مراقب فرزند خود باشند. برای مرخصی و ملاقات این فرزندان با والدینشان فقط مددکار بهزیستی با لحاظ کردن شرایط کودک اجازه می‌دهد.

او ادامه می‌دهد: پس در این حوزه هیچ‌گونه پارتی‌بازی یا اذیت کردن فرد، مدنظر نیست، حتی اگر عالی‌ترین مقام این کشور نیز بگوید فرزندی را اجازه مرخصی بدهید اما مددکار به‌دلایل روحی بچه صلاح ندانست، این کار عملی نمی‌شود؛ البته بهزیستی خواهان آن است که رابطه عاطفی این بچه‌ها با خانواده‌هایشان قطع نشود.

کارشناس اداره پذیرش بهزیستی استان ادامه می‌دهد: به‌دلیل زندانی بودن این خانم، بهزیستی ازسه فرزند او نگهداری می‌کند. در پذیرش فرزندان او و پرونده‌ای که تشکیل شد، عنوان «عدم تحویل به مادر» درج شد، پس نمی‌توانیم مرخصی بدهیم اما شرایط مادر و فرزند را درک می‌کنیم و سعی کرده‌ایم که این مادر در زمان‌های مرخصی از زندان، داخل مراکز نگهداری، فرزندانش را ملاقات کند اما او اصرار دارد که بچه‌ها را به بیرون از مجموعه بهزیستی ببرد. همان‌طور که اشاره کردم، مددکار پس از بررسی اجازه نداد.گنجی با اشاره به ضرورت توجه به موضوع امنیت بچه می‌گوید: الان بهزیستی برای هر فرزند، ماهانه یک میلیون و 500هزار تومان هزینه می‌کند و از خدا می‌خواهیم که این خانواده‌ها شرایط مساعد داشته باشند تا فرزندانشان به آنان تحویل داده شود اما واقعا مشکل به خود خانواده‌ها برمی‌گردد. مواردی داشتیم که بچه را بردند و درکنار منقل، دست و یا پای بچه سوخت.

پذیرش 20 فرزند شبه‌خانواده در روز

او با بیان آماری اظهار می‌کند: ‌اکنون 4هزارو760فرزند شبه‌خانواده در مراکز بهزیستی استان نگهداری می‌شوند. جدا از آن، روزی 20فرزند شبه‌خانواده در مراکز بهزیستی پذیرش می‌شوند. با این آمار، حساب‌وکتاب کنید بهزیستی تا چه اندازه توان نگهداری از بچه‌ها را دارد. الان شیرخوارگاه مشهد از نظر تعداد کودکانی که پذیرش می‌کند، در مرز انفجار است.

چرا سرزده آمدید؟

مجتمع نابینایان شهید جلیلیان، مقصد آخر برای دیدار سرزده رئیس اداره هماهنگی و پذیرش بهزیستی است.زن جوان دست مرد نابینایی را گرفته است و به داخل یکی از اتاق‌های این مرکز می‌برد. همراه او به داخل اتاق می‌رویم. تنها کارمند خانمی که داخل اتاق است، با دیدن دوربین و مدیر مرکز از جایش بلند می‌شود و می‌گوید: چرا سرزده آمدید؟

مرد نابینا مشکلاتش را مطرح می‌کند و می‌گوید: کارم کارگری برای مردم بود. به‌دلیل بیماری، دکتر گفت «نباید آمپول‌های خاصی را تزریق کنی وگرنه چشم‌هایت رفته‌رفته نورشان را از دست می‌دهند.» هزینه دارو بیش از درآمد کارگری من بود. بعد از مدتی نابینا شدم. الان چشمی ندارم که کارگری کنم و اکنون برای هزینه‌های خانواده، شرمنده زن و بچه‌ام هستم. گفتند اگر به بهزیستی بروم، شاید مستمری بدهند.

یارانه‌ای که دوبرابر نشد

این کارمند زن پس از شنیدن اظهارات این مراجعه‌کننده می‌گوید: تعداد افرادی که مثل این خانواده شرایط مستمری گرفتن دارند، زیاد هستند اما توان و اعتبارات بهزیستی محدود است. چند وقت قبل، مسئولان اعلام کردند که یارانه مددجویان بهزیستی و کمیته امداد امام‌خمینی(ره) دوبرابر می‌شود و همه رسانه‌ها این خبر را منتشر کردند.

او ادامه می‌دهد: بعد از انتشار این خبر، هرکدام از مددجویان جداگانه آمدند و پرسیدند چرا یارانه آنان فقط 10هزار تومان بیشتر شده است. گاهی هم ما را مقصر دانستند و گفتند: «نکند شما اسم ما را به‌عنوان مددجو رد نکرده‌‎اید؟» اما واقعیت این است که یارانه مددجویان دوبرابر نشده است.

سرپرست مجتمع نابینایان شهید جلیلیان توضیحات کامل‌تری برای پرونده‌های مستمری نابینایان می‌دهد و می‌گوید: مرکز شهید جلیلیان بهزیستی مشهد تنها مرکز استان است که تمام خدمات موردنیاز مددجویان نابینا را انجام می‌دهد؛ به همین دلیل تعداد مراجعه‌کنندگان و پرونده‌های این مرکز زیاد است. میانگین مراجعه به این مرکز، روزانه 100نفر است.

1026 نابینا در نوبت دریافت مستمری

حمید کریم‌زاده بیان می‌کند: متاسفانه وقتی سرپرست خانواده‌ نابینا می‌شود، تمام خانواده را درگیر می‌کند و مشکل از کارافتادگی و بی‌پولی به‌سراغ خانواده‌ می‌آید. از ابتدای سال تاکنون هزارو26نابینا پشت نوبت دریافت مستمری قرار گرفته‌اند. اعتبارات بهزیستی محدود است اما تمام تلاشمان را می‌کنیم تا با اولویت‌بخشی به خانواده‌ها مشکلات آنان را برطرف کنیم.

فیلم این گزارش را می‌توانید با اسکن کد مقابل توسط گوشی همراه خود مشاهده کنید. همچنین با مراجعه بــــه سـایت shahraraonline.ir امکان مشاهده این فیلم وجود دارد.