فراموشی تمدن 7 هزار ساله/ تپه تاریخی خاک می خورد

خبرگزاری مهر – گروه استان ها: استان کرمان چند سال قبل شاهد کشف یکی از قدیمی ترین محوطه های تاریخی در کناره رودخانه هلیل بود از این تمدن تاریخی به نام «ارت» یاد می شود و لوح های کشف شده در این محوطه قدیمی ترین خطوط نوشته شده توسط بشر را در خود جای داده بود، از آن زمان تا کنون نه تنها کاووش ها در این منطقه متوقف شد بلکه تحقیقات علمی برای برملا شدن رازهای این تمدن هم به دلایل نامعلومی متوقف شده است.

اما خیلی هم نباید از این مساله متعجب بود چون استان کرمان سابقه چنین اقداماتی را در کارنامه خود دارد، تنها چند کیلومتر آن سو تر از تمدن ارت و تپه های کنار صندل در شهرستان ارزوئیه تمدنی خفته وجود دارد که در سال ۱۳۴۳ سر از خاک برداشت و دو مرتبه در همان سال ها مورد کاووش قرار گرفت اما همه چیز در خصوص تمدن تپه یحیی هم مسکوت مانده است.

مردم کرمان اطلاعی از وجود این تپه ندارند و با وجود اکتشافات قابل توجهی که در این منطقه صورت گرفت اما تورهای گردشگری که به کرمان می آیند هم از این محوطه و بناهایی که روی این تپه بنا شده است چیزی نمی دانند.

تپه یحیی در حقیقت دارای ۷ هزار سال سکونت بشری از دوران نوسنگی است و گفته می شود استمرار زندگی در این منطقه در تمدن ایران بی سابقه بوده است.

این منطقه جزو نخستین مکانهایی بوده است که انسان در ان یکجانشینی را تجربه کرده و تمدنی در این منطقه بنا شده که موجب استمرار در هزاره های مختلف بوده است

طبق اعلام باستان شناسان این تمدن حلقه وصل بین تمدن حوزه دره سند، شهر سوخته، تمدن هلیل، تمدن فارس، شوش ، بین النهرین و مصر بوده است.

این منطقه جزو نخستین مکان هایی بوده که انسان در آن یکجانشینی را تجربه کرده و تمدنی در این منطقه شکل گرفته که موجب استمرار در هزاره های مختلف بوده است.

هر چند برخی از تاریخ دانان تمدن هند و چین و یا بین النهرین را نخستین تجربه های شهر نشینی انسان می دانند که طبق داده های به دست آمده در این منطقه، ایرانی ها سال ها قبل از سایر تمدن ها شهرنشینی را آغاز کرده بودند.

این تپه ارتفاعی معادل ۲۰ متر و قطری معادل ۱۸۷ متر دارد، طبق آزمایشات کربن که در این منطقه صورت گرفته بقایای خانه های کشف شده در برخی از لایه های سطحی این تپه مربوط به ۱۳۴۳ سال قبل از میلاد بوده است، نخستین کاووش ها در این تپه در سال ۱۳۴۲ انجام شده و اشیای مختلف در کنار آثاری از قلعه و خانه ها پدیدار شده است که مصالح اصلی خانه ها از خشت خام بوده و داخل خانه ها نیز دارای رنگ آمیزی بوده است.

آثاری از سنگ صابون، مهره ها، ظروف سفالی، استخوان، ابزار و البته ۲۴ لوح در این منطقه یافت شده که این الواح هم همچون الواح تمدن «ارت» رزمگشایی نشده اند، این لوح ها ۳۸۰۰ سال قدمت دارند و ثابت می کنند همزمان با تمدن عیلامی مردم تمدن یحیی نیز دارای خط بوده اند.

سال ها از آخرین کاووش در تپه یحیی می گذرد

از تپه یحیی به عنوان یکی از بزرگترین و غنی ترین کارگاه های انسان شناسی در خاورمیانه یاد می شود و گفته می شود این تمدن با توجه به قدمت و غنایی که دارد می تواند دانشگاهی برای باستان شناسان برای مطالعه نخستین تمدن های بشری باشد.

در حالی این مردم دارای تمدنی غنی بوده اند که در سال‌های ۲۲۰۰ قبل از میلاد آثار تمدنی در این منطقه متوقف شده، اینکه دلیل توقف زندگی در این منطقه چه بوده است مشخص نشده اما در اطراف این تپه آثاری از تمدن اسلامی یافت شده است.

هنوز مشخص نیست چرا با وجود محوطه های تاریخی که بسیاری از تئوری های تاریخی دانشمندان را زیر سوال می برد هنوز دانشمندان ایرانی نتوانسته اند داشته هایشان را در زمینه تمدن غنی ایران به رخ تمدن هایی بکشند که به اشتباه به عنوان نخستین تمدنهای شهرنشین و یا مخترع خط در دانشگاهها معرفی می شوند.

به نظر می رسد میراث فرهنگی و دانشگاههای کشور باید کار منسجم و علمی را در خصوص ادامه کاووشها و تداوم ارائه داده های باستانشناسی از تمدن های «ارت» و « تپه یحیی » آغاز کنند

به نظر می رسد میراث فرهنگی و دانشگاههای کشور باید کار منسجم و علمی را در خصوص ادامه کاووش ها و تداوم ارائه داده های باستانشناسی از تمدن های «ارت» و « تپه یحیی » آغاز کنند.

اما اگر نگاهی به وضعیت کنونی این دو تپه بیندازیم تا حدودی دلیل این ناتوانی را می بینیم. تپه کنار صندل در حاشیه هلیلی رود سالهاست رها شده و نگرانی ها در زمینه فرسایش بادی و آبی هر روز بیشتر می شود و از تپه یحیی نیز کمتر کسی اطلاع دارد و مردم محلی اطراف این تپه نیز می گویند نه تنها گردشگران به این مکان آورده نمی شوند بلکه به جز چند نگهبان که از منطقه حفاظت می کنند هیچ اقدام قابل توجهی برای معرفی این منطقه انجام نشده است.

مختار اسکندر زاده، نماینده میراث فرهنگی در ارزوئیه در خصوص آخرین وضعیت این تپه می گوید: ما انتظار داریم این تمدن تاریخی که مظلوم واقع شده است از وضعیت کنونی خارج شود و مورد توجه جوامع علمی و تاریخی کشور قرار گیرد.

۷ هزار سال تمدن زیر لایه های خاک فراموش شد

وی افزود: تمدن ۷ هزار ساله تپه یحیی از دوران نوسنگی آغاز شده و تا ۵ هزار سال قبل از میلاد سکونت گاه بوده است.

اسکندر زاده بیان کرد: این منطقه قبل از انقلاب توسط دو تیم کاووش شده که منجر به کشفیات قابل توجهی شده است که می توان به مجسمه دوگانه اشاره کرد.

وی بیان کرد: الواح گلی و خشتی در این منطقه کشف شده و قابلیت توسعه کاووش ها در منطقه وجود دارد و امیدواریم یک بار دیگر کارهای مطالعاتی روی این تپه آغاز شود.

وی به وجود هفت لایه فرهنگی در تپه یحیی اشاره کرد و گفت: این تپه مجموعه ای از آثار و تمدن های بشری در ایران زمین از دوران نوسنگی تا دوران ساسانیان است.

محمد اسلامی یکی از فعالان میراث فرهنگی در گفتگو با مهر اظهارداشت: تپه یحیی یکی از کهن ترین تمدنهایی است که در ایران و جهان کشف شده اما متاسفانه آن طور که باید به این محوطه توجه نشده و مدتهاست که مطالعات علمی و باستان شناسی در این منطقه انجام نشده است در صورتیکه تپه یحیی یکی از مکانهای بکری است که هزاران سال از دوران نوسنگی به بعد سکونت گاه انسان بوده است. بسیاری از یافته های موجود در این منطقه سر به مهر مانده اند و هنوز اقدامی در راستای معرفی این مکان در سطح بین المللی صورت نگرفته است در واقع اهمیت علمی این محوطه با تپه کنار صندل در جیرفت قابل مقایسه است.

وی افزود: گردشگری نیز در شهرستان بافت و ارزوئیه بیشتر در زمینه های طبیعت گردی رونق دارد و تقریبا مردم کرمان هم نمی دانند چنین تمدنی در این استان وجود داشته است، سرشاخه های رودخانه هلیل رود و اطراف این رودخانه یکی از غنی ترین سایتهای تاریخی ایران محسوب می شود اما کمبود اعتبار و عدم برنامه ریزی مناسب مسئولان طی ده های اخیر اجازه کاووش و مطالعه روی این مناطق را نمی دهد.

ظرفیتهای فرهنگی، اجتماعی و مردم شناختی این تپه قابل توجه می باشد چون این تپه دارای لایه های مختلف تاریخی است که آخرین لایه مربوط به دوران ساسانیان است

اسلامی بیان کرد: بسیاری از تمدنهای هم عصر با تپه یحیی مانند شوش هر چند که از نظر قدمت قابل توجه هستند اما عناصر تمدنی مانند خط را ندارند و اینکه توجه لازم به این محوطه تاریخی نشده است جای سوال دارد و مسئولان باید در این زمینه پاسخگو باشند.

وی گفت: بیشترین اشیای یافت شده در این منطقه از جنس سنگ صابون است و ظرافتی که در ساخت این اشیاء وجود دارد نشان می دهد این مردم از ابزارها و تجهیزات قابل ملاحظه ای برخوردار بوده اند و همین طور در زمینه نظامی هم پیشرفت های خوبی با توجه به ظرفیت های عصر خود داشته اند.

وی ادامه داد: ظرفیت های فرهنگی، اجتماعی و مردم شناختی این تپه قابل توجه می باشد چون این تپه دارای لایه های مختلف تاریخی است که آخرین لایه مربوط به دوران ساسانیان است.

ظرفیتهای تاریخی استان کرمان با وجود همه پتانسیل های بالقوه ای که دارد اما هیچ تناسبی با عملکرد مسئولان و بودجه اختصاص داده شده به استان ندارد و گفته می شود حداقل ۱۷ هزار اثر تاریخی از دوران مختلف شامل معاصر تا نوسنگی در استان وجود دارد که حتی ثبت ملی هم نشده اند.