سندآمایش نیازهای توسعه استان قزوین را در 20سال آینده تضمین می کند

به گزارش خبرنگار مهر، آمایش سرزمین بخشی از مفهوم کلّی برنامه ریزی منطقه‌ای است، که با در نظر گرفتن جمعیت، ابعاد انسانی و قابلیت های محیطی و نظام فعالیت های کاربردی در پی برنامه ریزی کلان و یکپارچه در پهنه سرزمینی در شرایط زمانی خاصی جهت بهره مندی بیشتر و بهتر از منابع و رسیدن به تعادل مورد استفاده قرار می گیرد.

در واقع نظام مندی، جامع نگری، سازمان دهی فضایی و پایداری از ارکان اصلی برنامه ریزی آمایش سرزمین به شمار می آیند. برنامه ریزی آمایش سرزمین با رویکرد همه جانبه و کلان با محوریت سه عامل انسان، فضا و فعالیت کوششی است برای پاسخ دادن به نبود تعادل های منطقه ای و نا برابری های اجتماعی و اقتصادی که میتواند به توسعه پایدار کمک کند.

باید پذیرفت نگاه و رویکرد آمایش سرزمین ناخودآگاه توسعه یکپارچه و تعادل فضایی را به دنبال دارد و بر برنامه های بخشی و محلی نقش فرادستی دارد.

طرح ها و برنامه ریزی های منطقه ای بدون در نظر گرفتن ابعاد آمایشی نه تنها برنامه نیست بلکه نوعی رانت و تاراج منابع محلی و استعمار مناطق فرو دست به نفع مراکز ملی خواهد بود.

رویکرد آمایش سرزمین به حاکمیت ها و مدیریت ها در تمام سطوح، ماندن در مسیر عدالت را تبیین می کند و آینده نگری و قابلیت یافتن در پذیرش صنایع و الگوهای نوین توسعه را در درون مناطق به نحو احسن رعایت کند چرا که مسبب اصلی برهم خوردن نظام شهری ایران و تغییر نظام های اقتصادی بود.

رویکرد آمایش سرزمین سهم روستانشینی را مهاجرت نمی داند، به شهرهای میانی هم چون حاشیه کلان شهرها نمی نگرد و به دنبال تزاحم و تخاصم بین مناطق ملی، محلی و منطقه ای نیست.

در استان قزوین به عنوان استانی پیشگام با تلاش رئیس سازمان برنامه و بودجه ضمن تهیه سند آمایش چشم انداز روشنی برای حرکت هدفمند و منطقی در مسیر توسعه ترسیم شده که اگر این سند اجرا شود می توان از بسیاری از چالشهای پیش رو جلوگیری کرد و قزوین را در مسیر اهداف تعیین شده هدایت کرد.

در گفتگوی مشروح با ابوالفضل یاری رئیس برنامه و بودجه استان در خصوص اهداف تهیه سند آمایش استان قزوین، دستاوردها، موانع و پاسخگویی به نیازهای توسعه ای استان سوالاتی را مطرح کردیم و پاسخ های لازم را گرفتیم.

* سند آمایش در استان قزوین در چه سالی تهیه و تدوین شد و این کار از چه زمانی کلید خورد؟

کار اولیه آمایش سرزمین در قزوین از سال ۸۵ و ۸۶ شروع شد که در آن زمان هنوز سازمان برنامه وجود داشت و باید کار متحدالشکلی صورت می گرفت اما کار زمین ماند اما در قزوین در سال ۹۱ اسناد مربوط به آمایش را با اطلاعات سرشماری سال ۹۰ منتشر کردیم که دو مرحله ویرایش انجام شد و امروز اطلاعات به روز شده و سند نهایی تدوین شده است.

ویژگی اسناد آمایشی این است که می خواهد ترکیب بهینه ای از انسان، فضا و فعالیت را نشان دهد و با توجه به پهنه سرزمینی باید ببینیم چقدر می توانیم فعالیت صنعتی و کشاورزی داشته باشیم و چون استقبال از سرمایه گزاری در استان در همه عرصه ها زیاد است اما محدودیت منابع آبی و محدودیت محیط زیستی داریم که باید لحاظ شود.

* آیا اولویت های سرمایه گذاری هم در سند پیش بینی شده و توسعه بر اساس سند است؟

در سند آمایش اولویتها را بر اساس ظرفیت استان در نظر گرفته ایم مانند هاب لجستیک، بندر خشک، منطقه ویژه کشاورزی از اولویتهاست و این که چه چیزی را اجازه دهیم مستقر شود یا توسعه یابد بر اساس آمایش دیده شده است البته تا حدامکان و اختیارات تلاش می کنیم توسعه بر اساس سند عملیاتی شود اما برخی اوقات تصمیم گیری در سطح ملی است و بر اساس مصلحت و یا نیازی در تهران یک تصمیم گیری می شود که شاید بر اساس سند نباشد اما تلاش کرده ایم تا ۹۰ درصد بر اساس سند آمایش جلو برویم.

* در تنظیم سند چه کسانی کمک کرده اند؟

تیم اصلی برای تهیه سند آمایش تیم برنامه و بودجه استان بود و در این میان دکتر مختوم پدر آمایش ایران برای ارزیابی اکولوژیک انتحاب شد و دانشگاه شهید بهشتی هم برای بخش علوم محیطی و بخشی ازظرفیت دانشگاه بین المللی با یک گروه مشاورین برای بخش اجتماعی و اقتصادی استفاده شده است اما درمجموع با کمک استانداری، برنامه و بودجه و دستگاههای اجرایی این کار مهم انجام شده است.

* برای آن که سند کتابخانه ای نشود و در گوشه کتابخانه خاک نخورد و مورد استفاده قرار گیرد چه باید کرد؟

در سند آمایش موضوع آموزش و اجرایی کردن ابعاد آن را جدی گرفتیم لذا ساختار اجرایی و مدیریت اجرایی آمایش را تبدیل به آموزش کردیم و تاکید شده همه مدیران دستگاههای اجرایی در آن شرکت کنند و همه دهیاری ها، بخشداری ها، فرمانداری و مدیران کل در جریان بندهای این سند هستند و توجیه شده اند. استراتژی کلی آمایش را مشخص کرده ایم مثلا در بخش صنعت موضوع استقرار واحدهای «های تک» تعریف شده و نوسازی صنعت در اولویت است و در این عرصه شرکت های دانش بنیان باید حمایت شوند و دیده شوند اما برای صنایعی مانند فولاد و پتروشیمی چون آب زیادی مصرف می کند با مخالفت جدی مواجه است.

در همین راستا حتی یک کارخانه بزرگ در بویین زهرا داشتیم که تاکید کردیم تا برای این که دشت آسیب نبیند از فعالیت آن جلوگیری شود و مجوز نگرفت زیرا باور داریم هرگونه بارگذاری غیر اصولی می تواند آینده را تحت تاثیر قرار دهد و آمایش هم نگاه زیست محیطی دارد و روبه آینده است و آینده بویین زهرا را با ایجاد پتروشیمی، آینده یله گنبد را با صنعت و الموت را با شهرک صنعتی خراب نمی کنیم.

* چقدر نظارت می شود تا سند آمایش پیاده شود؟

این مراقبت ها انجام می شود حتی کارگروه زیربنایی یک چک لیست دارد که اگر با اهداف آمایش هماهنگ نباشد جلوی آن گرفته می شود و هر طرحی که در استان ارائه شده حتما با سند مطابقت داده می شود.

می توان گفت۸۰ درصد طرح توسعه استان مطابق با سند است و حدود ۲۰ درصد جایی است که مجوز را ما نمی دهیم مثلا وقتی مقرر شده ۲۰ نیروگاه کلاس اف تاسیس کنند دیگر ما اختیار نداریم بر اساس سند استانی جلو برویم و تابع نگاه ملی هستیم و قادر نیستیم مخالفت کنیم یا انتقال خط گاز یا آب برای انتقال آب بین حوزه ای برای ما مهم بود اما در مرکز برای استانهای مازندران و گیلان هم اهمیت دادند و روند کار تغییر یافت به همین دلیل گاهی ریتم کارها تند شده و یا کند می شود اما آنچه در پهنه جغرافیایی استان ما باشد ما مخالفت و مدیریت می کنیم.

* آیا ابزار قانونی برای اجرای سند آمایش در اختیار دارید؟

در سند آمایش ما ابزار فشار نداریم و بر اساس قواعد و قوانین و الزام ها جلو می رویم و برای این کار لازم است مثلا مدیرکل محیط زیست در خصوص مناطق حفاظت شده در سند فکر کند و مدیر صنعت با سند آمایش مجوز توسعه بدهد و در این زمینه جانمایی داریم.

*چرا با این که سند آمایش داریم مکانهای جدیدی برای توسعه صنعت پیشنهاد می شود؟

گاهی در برخی طرح ها مانند نیروگاههای خورشیدی بر اساس سند آمایش، مناطق مستعد را شناسایی کرده ایم اما ابزار قانونی برای اجرا نداریم مثلا یک سرمایه گزار زمین دارد و می خواهد در همان مکان طرح خود را اجرا کند که اگر مغایرتی نداشت موافقت می شود اما گاهی از اختیار ما خارج است یا شرایطی برای سرمایه گزار هست که ممکن است ما نادیده بگیریم ما پیشنهادات را داده ایم و گفته ایم زیر ساخت ها را هم تامین می کنیم و اعلام کرده ایم شهرک انرژی احداث کنیم.

* چقدر نمایندگان مجلس با سند آمایش آشنا و توجیه هستند تا درخواستی خارج از آن را توصیه نکنند و همراه آن باشند؟

خوشبختانه نمایندگان استان قزوین بسیار همراه هستند و مصداق های بسیار محدودی داریم که نمایندگان همراهی نکنند و یا درخواستی خارج از سند را توصیه کنند. در این راستا همه نمایندگان هماهنگ هستند و از نمایگان همراهی دیده ایم و چالش نداریم و همین همراهی به تسریع در روند کارها موثر بوده است.

* مهمترین چالش در سند آمایش استان چیست؟

سند آمایش از جنس سیاست و راهبرد است که در کارگروهها مطرح شده اما آنچه چالش اصلی در اجرا نشدن سند دیده نشده این که تعامل در سطح ملی است اما مانند جزیره هستیم و هنوز کشور برای استان قزوین تعیین تکلیف نکرده ما می رویم مطالبه می کنیم اما هرجا با منافع ملی برخورد داریم باید کوتاه بیاییم.

به نظر می رسد مسئولان کشور سند آمایش استانها را باید تعیین تکلیف کنند برای نمونه ما می خواستیم دشت قزوین و پایداری دشت را با کلان پروژه هایی مانند ایجاد فرودگاه و انتقال آب تعریف کنیم اما در سطح کلان گفته می شود شما در نزدیکی تهران نیازی به فرودگاه ندارید یا در خصوص سد طالقان ما ایده هال ها را در سند گنجانده ایم اما در سطح ملی هنوز ما را ندیده اند و تا وقتی در سطح کلان تکلیف سند آمایش استانها را مشخص نکرده اند با این چالش ها مواجهیم.

در ادامه اجرای متروی هشتگرد به قزوین، بندر خشک و هاب لجستیک طرح عملیاتی شدن فرودگاه دیده شده است و رویکرد ما این بود که فرودگاه مسافری داشته باشیم اما شهرداری و وزارت کشور به چالش خوردند لذا هنوز فرودگاه به نتیجه نرسیده است.

* آیا سند آمایش پاسخگوی نیازهای استان در دهه های آینده هست؟

خوشبختانه سند به گونه ای تنظیم شده که اگر مسئولان استان بر اساس آن حرکت کنند می تواند تا ۲۰ سال آینده جوابگوی همه نیازهای استان باشد.

این سند پویاست و همیشه قابل اصلاح است و برخی مبانی آن چون راهبردی است باید بر اساس تصمیماتی که در کشور گرفته می شود حرکت کند و اما باید در روش ها و سیاست های اجرایی بازنگری می شودمسائل کشوری بازنگری می شود.

در سند موضوع مهاجرت و کاهش جمعیت روستایی هم دیده شده؟

در سند آمایش پیش بینی ما بر اساس رشد فزاینده نیست بلکه بر اساس یک پذیرش معمول است تقریبا یک میلیون و ۵۰۰ هزار نفر پیش بینی شده است.

سخن آخر: باید گفت برنامه ریزی با نگاه آمایش سرزمین به دولت ها امکان بارگذاری جمعیتی را به نحوی متناسب با قابلیت های منابع در گستره سرزمینی فراهم می آورد، مسائل و مشکلات محیطی و انسانی کلان شهرها را کاهش می دهد، شبکه شهری کلان کشور را از حالت گسستگی رها و نظامند سازی را جایگزین کرده و با تخصیص فعالیت های اقتصادی از سیل مهاجرتی روستا- شهری که با خود فقر و حاشیه نشینی و افزایش جرم و جنایت را به دنبال دارد جلوگیری می کند.