هورمون گنادوتروپین جفتی انسانی یا همان hCG هورمونی است که در دوران بارداری تولید می شود. این هورمون توسط سلول های تشکیل شده در جفت، که تخمک را پس از آن که بارور شد و به دیواره رحم چسبید، تغذیه می کنند، تولید می شود. میزان هورمون HCG در بارداری را در سطح اول، ۱۱ روز پس از لقاح و معمولا بین روزهای ۱۲ تا ۱۴ پس از لقاح با آزمایش خون اندازه گیری می کنند. به طور معمول میزان هورمون HCG در بارداری هر ۷۲ ساعت یک بار دو برابر می شود.
سطح این هورمون در طول هفته های هشتم تا یازدهم بارداری به اوج خود می رسد و پس از آن کاهش پیدا کرده و در طول دوره بارداری تقریبا ثابت می ماند.
سطح HCG در ۸۵ درصد از بارداری های نرمال، بین ۴۸ تا ۷۲ ساعت یک بار دو برابر می شود.
همانطور که سن بارداری بیشتر می شود سطح hCG نیز بالاتر می رود. مدت زمان لازم برای دو برابر شدن مقدار این هورمون می تواند تا ۹۶ ساعت نیز افزایش یابد.
در مورد اعداد استفاده شده برای تفسیر سطح این هورمون باید دقت لازم انجام شود. در یک بارداری طبیعی ممکن است مقدار این هورمون کم باشد اما نوزاد کاملا سالم به دنیا بیاید. نتایج حاصل از سونوگرافی پس از هفته ۵ الی ۶ حاملگی بسیار دقیق تر از اندازه گیری هورمون hCG است.
سطح هورمون hCG کمتر از ۵ واحد بین المللی میلی بر روی میلی لیتر نشان می دهد که آزمایش بارداری منفی است و هر چه این عدد بالاتر از ۲۵ واحد بین المللی میلی بر روی میلی لیتر باشد امکان بارداری بیشتر می شود.
هورمون hCG در در واحد واحد بین المللی میلی در هر میلی لیتر (MIU / ML) اندازه گیری می شود.
زمانی که میزان هورمون بین ۱۰۰۰ تا ۲۰۰۰ واحد بین المللی میلی در هر میلی لیتر باشد، سونوگرافی ترانس واژینال باید قادر به نشان دادن حداقل یک ساک حاملگی باشد. از آنجا که سطح این هورمون می تواند بسیار متمایز باشد، یافته های باید توسط سونوگرافی نیز بررسی شود.
برای تشخیص بارداری تنها نمی توان از سطح این هورمون استفاده کرد.
دو نوع رایج از آزمون هورمون hCG وجود دارد. تست هورمون hCG کیفی برای تشخیص حضور این هورمون در خون استفاده می شود. تست های کمی هورمون یا hCG بتا، مقدار واقعی هورمون hCG در خون را می سنجد.
راهنما میزان هورمون HCG در بارداری
مقدار هورمون hCG در هر هفته از آخرین قاعدگی (سن حاملگی) *:
هفته ۳: بین ۵ تا ۵۰ MIU / ML
هفته ۴: بین ۵ تا ۴۲۶ MIU / ML
هفته ۵: بین ۱۸ تا ۷۳۴۰ MIU / ML
هفته ۶: بین ۱۰۸۰ تا ۵۶۵۰۰ MIU / ML
هفته ۷ تا ۸: بین ۷۶۵۰ تا ۲۲۹۰۰۰ MIU / ML
هفته ۹ تا ۱۲: بین ۲۵۷۰۰ تا ۲۸۸۰۰۰ MIU / ML
هفته ۱۳ تا ۱۶: بین هفته ۱۳۳۰۰ تا ۲۵۴۰۰۰ MIU / ML
هفته ۱۷ تا ۲۴: بین ۴۰۶۰ تا ۱۶۵۴۰۰ MIU / ML
هفته ۲۵ تا ۴۰: بین هفته ۳۶۴۰ تا ۱۱۷۰۰۰ MIU / ML
* این ارقام فقط یک راهنما هستند. بنابراین ممکن است سطح hCG در زنان مختلف، متفاوت باشد. بنابراین سطح این هورمون لزوم مهم نیست بلکه تغییر در سطح آن در هفته ها مختلف مهم است.
سطح HCG پایین چه مفهومی دارد؟
کم بودن سطح هورمون hCG می تواند دلایل مختلفی داشته باشد. در این صورت باید ظرف ۴۸ تا ۷۲ دیگر مجددا این هورمون اندازه گیری شده تا تغییر در آن و دو برابر شدنش را مشاهده کرد.
پایین بودن سطح هورمون hCG در بارداری می تواند نشان دهنده یکی از موارد زیر باشد:
پیش بینی غلط در مورد بارداری
سوخته شدن تخمک یا سقط جنین
حاملگی خارج رحمی
سطح بالایی هورمون hCG نیز می تواند به دلایل مختلفی رخ دهد. برای این منظور نیز باید بین ۴۸ تا ۷۲ ساعت دیگر مجددا تغییرات در سطح این هورمون اندازه گیری شود.
بالا بودن سطح هورمون hCG در بارداری می تواند نشان دهنده یکی از موارد زیر باشد:
پیش بینی غلط در مورد بارداری
حاملگی مولار
حاملگی چند قلویی
آیا باید میزان هورمون HCG در بارداری به صورت روتین چک شود؟
چک کردن روتین این هورمون معمولا مرسوم نیست. مگر این که پزشک نشانه هایی از یک مشکل بالقوه را در مادر شاهد باشد. در صورتی که یکی از مشکلات زیر وجود داشته باشد ممکن است پزشک بررسی مجدد میزان این هورمون را پیشنهاد کند:
خونریزی
تجربه دل درد شدید
داشتن سابقه سقط جنین
چه مدت بعد از سقط میزان این هورمون کاهش می یابد؟
میزان این هورمون در بیشتر زنان، حدود ۴ تا ۶ هفته پس از از دست دادن حاملگی، به حالت عادی و قبل از بارداری باز می گردد. این مدت می تواند بسته به این که روش از دست دادن حاملگی چیست؟ (کروتاژ، سقط، زایمان طبیعی) و قبل از از دست دادن حاملگی سطح این هومون چقدر بوده؟ متفاوت باشد. برای اطمینان از بازگشت این هورمون به زیر ۵، بعد از از دست دادن بارداری، آزمایش مجددی تجویز می شود.
چه چیزهایی با آزمایش هورمون HCG تداخل دارند؟
اگر آزمایش اندازه گیری میزان این هورمون مثبت باشد، به احتمال زیاد شما باردار هستید. اما گاهی پیش می آید که جواب مثبت کاذب ایجاد می شود. عوامل زیر می توانند موجب شوند که تست این هورمون جواب مثبت کاذب داشته باشد:
انواع خاصی از سرطان
سقط جنین در اوایل بارداری
برخی آنتی بادی ها
داروهایی که حاوی هورمون hCG هستند نیز ممکن است در سطوح hCG تداخل ایجاد کنند. این داروها اغلب در درمان های ناباروری استفاده می شوند.
تمام داروهای دیگر مانند موراد زیر تاثیری بر روی جواب آزمایش هورمون HCG ندارند:
آنتی بیوتیک ها
داروهای ضد درد
داروهای پیشگیری از بارداری
دیگر داروهای هورمونی
ممکن است سطح بالای هورمون hCG در بدن شما، واقعا نشانه دوقلو بودن بارداری باشد اما بالا بودن سطح هورمون بارداری، همیشه به معنای دو قلو بودن بچهها نیست. توصیه میشود ادامه مطلب را بخوانید تا موضوع برای شما روشن شود.
بالا بودن سطح hCG در بی بی چک
وقتی که از وسایل خانگی تست بارداری استفاده میکنید در واقع به دنبال یافتن رد پای هورمون بارداری (گنادوتروپین جفتی انسان یا همان hCG) در ادرار هستید. در بارداریهای دو قلویی میزان این هورمون در ادرار افزایش مییابد اما چند روز زمان نیاز است تا میزان تولید آن برای بارداری دوقلویی بیشتر از بارداری تک قلو شود. در روزهای اول بعد از اولین پریود به تاخیر افتاده، هیچ تفاوتی در میزان هورمون hCG وجود ندارد. از آنجا که شما احتمالا قبل از این زمان تست بارداری را با بیبی چک انجام دادهاید افزایش میزان این هورمون فقط به دلیل تغییرات تولید آن در بدن بوده است. وقتی که جواب تست بارداری خیلی زود مثبت میشود ممکن است تک قلو یا دو قلو باردار باشید. تنها چیزی که بی بی چک نشان میدهد آن است که شما باردار شدهاید.
دلایل مبهم بودن موضوع
چرا تا این حد اما و اگر وجود دارد؟ دلیل مساله آن است که در وسایل خانگی تست بارداری چند متغیر تاثیر گذار هستند. نخست اینکه تولید hCG توسط جفت چند روز بعد از لانه گزینی رویان در دیواره رحم آغاز شده که تقریبا به مدت 10 هفته هر 2 تا 3 روز یکبار دو برابر میشود اما لانه گزینی در هر زمان از تخمک گذاری ممکن است اتفاق بیفتد. تخمک ممکن است بلافاصله بعد از آزاد شدن بارور شده و سپس با سرعت رهسپار رحم شود یا اینکه باروری آن 5 روز بعد از تخمک گذاری اتفاق افتاده و سفر آن به مقصد نهایی خیلی آرام انجام شود. از آنجا که تولید hCG تا زمان لانه گزینی اتفاق نمیافتد تا قبل از پریودی که به تاخیر میافتد هیچ اندازهای از آن نمیتوانید داشته باشید. به عبارت دیگر، ممکن است به اندازه 2 هفته زمان لازم باشد. علاوه بر نوسانات تولید hCG در بدن، میزان hCG از فردی به فرد دیگر و از یک بارداری به بارداری دیگر، بسیار متفاوت است. محققان دریافتهاند بازه این تغییرات در اولین روز بعد از پریود از 0 تا 500 واحد mIU/L میباشد و این تنها در مورد زنانی است که فقط یک جنین باردار هستد.
ضمنا وسایل تست بارداری حساسیتهای متفاوتی دارند که نه تنها از یک مارک به مارک دیگر، بلکه از یک سری تولید محصول به سری دیگر تولید همان محصول، نیز متفاوت است. وسایل تست بارداری محدودی وجود دارد که دقت و حساسیت آنها قبل از عقب افتادن پریود بالا باشد. حتی برای تشخیص باردار شدن پزشکان پیشنهاد میکنند برای اطمینان چند روز صبر کنید تا میزان هورمون در بدن به اندازه کافی باشد. (اما اگر جواب تست بارداری در هر زمانی مثبت باشد تقریبا با اطمینان میتوان گفت که شما باردار هستید). اگر وسیله تست شما خیلی حساس باشد وقتی که میزان هورمون بالا نشان داده میشود بالا بودن هورمون، احتمالا فقط نشانه بارداری بوده و به دوقلوبودن مربوط نمیشود.
دقت آزمایش خون
آزمایش خون نسبت به وسایل خانگی (به خصوص در روزهای اول) دقیقتر است. زیرا در آزمایش خون میزان واقعی تولید هورون hCG اندازهگیری میشود نه تاثیر آن در ادرار. در آزمایش خون، hCG بارداریِ دو قلو یا چند قلو 30 تا 50 درصد بیشتر است اما در این حالت هم چند روز نیاز است تا این تفاوت آشکار شود. ضمنا تعداد کمی از پزشکان برای تست بارداری آزمایش خون را تجوز میکنند. زیرا بعد از زمان به تاخیر افتادن پریود، جواب بی بی چک به اندازه کافی دقیق است. اگر جواب تست بارداری خیلی زود مثبت شود ممکن است پزشک برای بررسی دقیقتر بارداری دوقلویی، سونوگرافی را تجویز نماید. در این صورت، در مانیتور دستگاه سونوگرافی بهتر میتوانید ببینید تک قلو یا دو قلو باردار هستید!
هورمون HCG چیست و میزان بالا یا پایین آن به چه معناست؟
هورمون human chorionic gonadotrophin گنادوتروپین جفتی انسانی از هورمونهایی است که در حین بارداری تولید میشود. این هورمون توسط جفت ایجاد میشود که تخمک بارور شده را پس از لانه گزینیدر رحم تغذیه میکند. این هورمون که با نام اچ سی جی (HCG ) معروف است اولین بار حدود ۱۱ روز پس از لقاح در خون و بین ۱۲ تا ۱۴ روز پس از لقاح در ادرار قابل اندازه گیری است. سطح این هورمون در هفتههای ۸ تا ۱۱ به حداکثر خود رسیده و سپس در ادامه حاملگی کاهش مییابد. HCG، اساس آزمایشهای ادرار و خون است و در اوایل بارداری بهترین روش برای تائید بارداری است.
هورمون HCG چیست؟
تست های خانگی بارداری مثل بی بی چک، هورمون HCG در ادرار را تشخیص میدهد و باعث مثبت شدن بارداری میشود.
هورمون HCG با واحد بینالمللی IU/L اندازهگیری میشود (یک واحد جهانی در یک لیتر). یعنی اگر کمتر از IU/L) ۵) در خون خود داشته باشید، باردار نیستید. اما هرمقداری بیش از IU/L) ۲۵) به منزله باردار بودن شماست.
بعد از آخرین عادت ماهیانه LMP (last menstrual period)، مقدار هورمون HCG بطور میانگین هر ۳۰ ساعت دو برابر میشود، تا میزان آن در حدود هفته هشتم ام بارداری به ۶۵۰۰ (IU/L) برسد. بعد از آن میزان افزایش آن به مادر باردار بستگی دارد و حدودا ۶۰ تا ۷۰ روز بعد از آخرین عادت ماهیانه یعنی حدود هفته ۹ تا ۱۰ بارداری در بالاترین مقدار میماند. هورمون HCG بین هفته ۱۲ تا ۱۶ بعد از آخرین عادت ماهیانه کمی کاهش مییابد و تا زایمان ثابت میماند و یک یا دو هفته بعد از زایمان هورمون HCG کاملا از بدن پاک میشود.
عملکرد اصلی این هورمون پیشگیری از ریزش مخاط رحمی یا آندومتریوم و شروع عادت ماهیانه است که معمولا در چرخه عادتهای ماهیانه بطور عادی اتفاق میافتد. در واقع پس از لقاح، سلول تخم شروع به تکثیر کرده و بلاستوسیت ها را بوجود می آورد. در اطراف سلول های بلاستوسیت، سلول های تروفوبلاست و سلول های سنسیشیو تروفوبلاست بوجود می آیند. سلول های سنسیشیو تروفوبلاست، اولین سلول هایی هستند که هورمون HCG را تولید می کنند. هورمون HCG تولید شده از سلولهای سنسیشیو تروفوبلاست، بر روی جسم زرد اثر گذاشته و از تحلیل رفتن آن جلوگیری می کند. پروژسترون تولید شده از جسم زرد، بر روی سلول های دیواره رحم اثر گذاشته و از ریزش آنها جلوگیری کرده و بدین ترتیب، زمینه را برای لانه گزینی و شروع حاملگی آماده می کند. در روز 22، لانه گزینی (Implantation) انجام می شود و با تشکیل جفت، تولید هورمون های HCG و پروژسترون، توسط سلول های جفت انجام می گیرد.
بنابر این اگر هورمون HCG در بدن باردار وجود نداشته باشد، بافت رحم شروع به پاک سازی خود میکند و چرخه عادت ماهیانه شروع خواهد شد.
پروژسترون به نگهداری بافت ضخیم رحمی برای بارداری سالم کمک میکند. اگر تخمک بارور شود، بافت داخل رحم endometrium شروع به بزرگ و ضخیمشدن میکند تا این که رویان یا جنین مواد غذایی مورد نیازش برای رشد و نمو را داشته باشد. همچنین هورمون HCG وظیفه دارد تا همانطوریکه جفت بزرگ میشود، واکنش سیستم طبیعی ایمنی مادر جنین را طرد نکند.
میزان بالا یا پایین هورمون HCG به چه معناست؟
میزان بالا (بیش از انتظار) هورمون HCG برای هفتههای بارداری می تواند نشانگر محاسبه غلط زمان لقاح جنین، یک قلو یا حتی چندقلو بودن جنین باشد.
همچنین احتمال دارد، میزان پایین (کمتر از انتظار) هورمون HCG برای هفتههای بارداری، نشانگر محاسبه غلط سن بارداری، بارداری خارج رحمی یا امکان سقط جنین باشد. اما گاهی ممکن است، بااینکه بارداری کامل سالم است میزان هورمون HCG کم باشد.
هورمون HCG (Human Chorionic Gonadotropin) در حین حاملگی تولید می شود. این هورمون توسط جفت که تخم را پس از لانه گیزی در رحم تغذیه می کند، ایجاد می شود. hCG اولین بار حدود ۱۱ روز پس از لقاح در خون و بین ۱۲ تا ۱۴ روز پس از لقاح در ادرار قابل اندازه گیری است . به طور طبیعی مقدار HCG هر ۷۲ ساعت دوبرابر می شود . سطح این هورمون در هفته های ۸ تا ۱۱ به حداکثر خود رسیده و سپس در ادامه حاملگی کاهش می یابد.
به گزارش خبرنگار سایت پزشکان بدون مرز ، هورمون های HCG – LH – FSH – TSH همگی از دو بخش یا Sub Unit تشکیل می شوند : آلفا و بتا که بخش آلفا در همه ی این هورمون ها مشابه است و افتراق اینها از هم با بخش بتا صورت می گیرد .
از ملاقات اسپرم و تخمک لقاح پیدا میکند. تخمک لقاح یافته به طرف رحم رفته ودر جدار آن لانه گزینی میکند.بین ۱۰-۳روز بعد جفت تشکیل میشود. HCG (هر دو بخش آلفا و بتا) توسط سلولهای تروفوبلاستیک جفت سنتز می شود و نیمه عمر آن ۳۶ – ۱۲ ساعت است. مهمترین وظیفه این هورمون نگه داری از جسم زرد است که تولید استرادیول و پروژسترون می کند .
مقدار این هورمون در حاملگی طبیعی از روز ششم تا دهم بعد از لقاح در سرم مادر بالا میرود (حتی گاه از روز سوم لقاح هم قابل شناسایی است.(
معمولا۲۵ -۲۰ روز پس از آخرین قاعدگی ( و نه زودتر از آن ) مقدار این هورمون در ادرار مادر به اندازه ای میرسد که قابل اندازه گیری باشد .
معمولاچه زمانی این تست انجام می شود؟
این هورمون در حاملگی طبیعی ۴ – ۶ هفته بعد از شروع بارداری افزایش چشم گیر پیدا کرده وسپس کم کم افت پیدا می کند . اما در موارد حاملگی خارج رحمی – حاملگی مولار– برداشت کل رحم – کورتاژ پس از حاملگی سیر نزولی سریعتر آن را شاهد هستیم .
سایر کاربردهای تست حاملگی یا هورمون بتا اچ سی جی(Beta H.C.G)
در مردان در موارد تشخیص تومورهای بیضه و نئوپلاسم آن کاربرد دارد که همراه با آلفا فیتو پروتئین تست می شود. در بعضی بدخیمی ها از قبیل کوریوکارسینوما – امبریونال سل کارسینوما و نیز حاملگی خارج رحمی میزان BetaHCG به شدت بالا می رود و اندازه گیری های مرتب آن برای سنجش پاسخ بیمار به شیمی درمانی ضروری است
این آزمایش چه زمانی و به درخواست چه کسی قابل انجام است؟
این آزمایش را هرزمان که مشکوک به حاملگی طبیعی ویا حتی موارد خارج رحمی باشیم انجام دهیم و درخواست آن بوسیله خود بیمار هم قابل قبول است.
بعلاوه در موارد بدخیمی هائی که نامبرده شد ویا حین درمان آنها نیز کاربرد دارد.(برای ارزیابی چگونگی پاسخ بیمار به درمان)
چه موقع فرد میتواند مراجعه کند؟آیا ناشتائی ویا سایر شرایط دیگری باید رعایت شود؟
ناشتا بودن لازم نیست. مصرف آب مانعی ندارد و حتی قطع داروهای دیگر فرد ضروری نیست.
این آزمایش باچه نمونه ای انجام می شود وچقدر طول می کشد؟
چون هورمون ابتدا در خون ظاهر میشود سپس بعد از شروع متابولیزه شدن در ادرار آمده ودفع می شود پس آزمایش خون حساس تر است وزودتر مثبت میشود.درمواردحاملگی خارج رحمی هم که حتما باید خون تست شود.
مدت زمان آزمایش نیم ساعت است ودر هرساعت شبانه روز قابل انجام است.
• در مورد سطوح hCG نکات زیر را به خاطر داشته باشید:
• در ۸۵% حاملگیها مقدار این هورمون طی ۷۲-۴۸ ساعت دوبرابر می شود. هرچه سن حاملگی بیشتر می شود، زمان دوبرابر شدن این هورمون طولانی تر شده و حداکثر به ۹۶ ساعت می رسد.
• در مورد مقادیر این هورمون می بایست توجه نمود. زیرا در برخی حاملگیهای طبیعی مقدار این هورمون می تواند کم باشد ولی نوزادی کاملا سالم به دنیا بیاید. سونوگرافی در هفته های ۶-۵ صحت بیشتری نسبت به اندازه گیری hCG دارد.
• سطح هورمون hCG کمتر از mIU/ml 5 نشاندهنده عدم حاملگی است. هر مقداری بیش از mIU/ml 25 نشان دهنده وجود حاملگی است.
• مقدار این هورمون با واحد (milli-international units per milliliter (mIU/ml)) اندازه گیری می شود.
• زمانی که سطح hCG به ۲۰۰۰-۱۰۰۰ برسد، سونوگرافی ترانس واژینال می تواند ساک حاملگی را تشخیص دهد. چون سطوح این هورمون می تواند مختلف باشد و زمان لقاح نیز به درستی مشخص نشده باشد، تشخیص با یافته های سونوگرافی تا زمانی که مقدار هورمون به ۲۰۰۰ نرسد قابل انجام نخواهد بود.
• تنها انجام یک نوبت آزمایش برای اندازه گیری این هورمون در بیشتر موارد کافی نیست. در مواردی که شک به سلامت بارداری وجود دارد می بایست چند آزمایش با فاصله از هم انجام شود تا بتوان یک نتیجه گیری درست انجام داد.
• دو نوع آزمایش hCG وجود دارد: نوع «کمی» که فقط وجود یا عدم وجود هورمون را مشخص می کند و دیگر نوع «کیفی» که مقدار آن را نیز معین خواهد نمود.
راهنمای سطوح hCG در طول بارداری
زمانها بر اساس سن حاملگی(Gestational Age) می باشد:
• ۳ هفته از LMP گذشته باشد: ۵۰-۵ mIU/ml
• ۴ هفته از LMP گذشته باشد : ۴۲۶-۵ mIU/ml
• ۵ هفته از LMP گذشته باشد : ۷۳۴۰-۱۸ mIU/ml
• ۶ هفته از LMP گذشته باشد : ۵۶۵۰۰-۱۰۸۰ mIU/ml
• ۸-۷ هفته از LMP گذشته باشد : ۲۲۹۰۰۰-۷۶۵۰ mIU/ml
• ۱۲-۹ هفته از LMP گذشته باشد : ۲۸۸۰۰۰-۲۵۷۰۰ mIU/ml
• ۱۶-۱۳ هفته از LMP گذشته باشد : ۲۵۴۰۰۰-۱۳۳۰۰ mIU/ml
• ۲۴-۱۷ هفته از LMP گذشته باشد : ۱۶۵۴۰۰-۴۰۶۰ mIU/ml
• ۴۰-۲۵ هفته از LMP گذشته باشد : ۱۱۷۰۰۰-۳۶۴۰ mIU/ml
• زن غیر حامله : • بعد از یائسگی :