بند ناف چیست؟ ساختار و اختلالات آن

بند ناف در دوران بارداری بسیار حیاتی است و نقش تعیین‌کننده‌ای در حیات، رشد و تکامل جنین دارد، اما بعد از تولد دیگر به آن نیازی نیست. با این حال بعد از تولد هم برخی از آن استفاده می‌کنند. مشکلات بسیار زیادی ممکن است برای بند ناف در دوران بارداری اتفاق بیفتد. اما معمولا اکثر بیماری‌های بند ناف نادر هستند. در این مقاله از سیر تا پیاز بند ناف، ساختار آن و هر آن چه که باید در این خصوص بدانید بررسی می‌کنیم. هر سوالی در مورد بند ناف دارید، می‌توانید از طریق سایت دکترتو با متخصص ژنتیک یا دکتر هماتولوژی به صورت حضوری و تلفنی مشاوره داشته باشید.

بند ناف چیست؟

بند ناف دسته‌ای از رگ‌های خونی است که در مراحل اولیه رشد جنینی ایجاد می‌شود. این ساختار طناب مانند بسیار محکم و ضخیم است. بند ناف یک لوله حیاتی است که جنین را به جفت وصل می‌کند. این لوله در هفته پنجم بارداری تشکیل می‌شود. این ساختار اجازه می‌دهد تا اکسیژن و مواد مغذی از گردش خون مادر به گردش خون جنین منتقل شده و هم‌زمان مواد زائد از گردش خون جنین حذف شود. در کل می‌توان گفت که بند ناف نقش اصلی را در محافظت از جنین و حتی زنده ماندن او بر عهده دارد.

متن انگلیسی:
During development, the umbilical arteries have a vital function of carrying deoxygenated blood away from the fetus to the placenta
ترجمه متن:
در طول رشد، شریان‌های بند ناف وظیفه‌ای حیاتی برای انتقال خون بدون اکسیژن از جنین به جفت دارند.

ncbi.nlm.nih

ساختار بند ناف

بند ناف معمولاً مارپیچ است. این قسمت شامل سه رگ خونی است: یک ورید و دو شریان. ماده‌ای به نام ژله وارتون بخش عمده بند ناف را تشکیل می‌دهد. این ماده لزج از رگ‌های خونی محافظت می‌کند و معمولا چند هفته بعد از تشکیل شدن بند ناف شکل می‌گیرد. در کنار این پرده، یک پوشش دیگر به نام پرده‌های الانتوئیس هم جزء ساختار بند ناف است که خود از دو غشای جنینی به نام کوریون و آمنیون تشکیل شده و وظیفه محافظت از جنین را به عهده دارد. در نهایت ساختار دیگری که در بند ناف دیده می‌شود، کیسه زرده یا ساک حاملگی نام دارد که جنین را تغذیه می‌کند.

چگونه بند ناف تشکیل میشود؟

بند ناف تقریبا در هفته سوم دوره جنینی شروع به تشکیل شدن می‌کند و تشکیل آن با ساقه اتصال آغاز می‌شود. این ساختار به تدریج تا هفته هفتم بارداری تکمیل شده و به صورت کامل شکل می‌گیرد. این ساختار توسط بافت در حال گسترش آمنیون از ساقه بدن، مجرای آمفالومسنتر و کولوم ناف تشکیل می‌شود. طویل شدن بند ناف عمدتاً در سه ماهه دوم رخ می‌دهد.

اختلالات بند ناف

مشکلات متعددی ممکن است با بند ناف در دوران بارداری اتفاق بیفتد. بیشتر این موارد نادر هستند، اما هر کدام خطرات خاصی دارند. سونوگرافی می‌تواند برخی از شرایط بند ناف را تشخیص دهد.

بند ناف جنینت مشکل داره؟

آیا برای بانک خون بند ناف مناسبه؟ مشاوره بگیر.

۱. بند ناف تک شریانی

یکی از انواع مختلف مشکلات و اختلالات مربوط به بند ناف، بند ناف تک شریانی است. این حالت زمانی است که یک شریان در بند ناف وجود نداشته باشد. این وضعیت اغلب دو رگ هم نامیده می‌شود. در برخی موارد بند ناف تک شریانی یا شریان نافی منفرد می‌تواند نشان‌دهنده مشکلات دیگری در کلیه یا دستگاه گوارش جنین باشد.

متن انگلیسی:
Although serious complications from conditions of the umbilical cord are rare, some umbilical cord concerns can be dangerous for your baby
ترجمه متن:
اگرچه عوارض جدی ناشی از بیماری‌ها و اختلالات بند ناف نادر است، برخی از مشکلات بند ناف می‌تواند برای جنین خطرناک باشد.

HEALTHLINE

۲. کیست بند ناف

کیست‌های بند ناف کیسه‌های مایع در بند ناف هستند. کیست‌ها می‌توانند نشان دهنده یک مشکل کروموزومی باشند. پزشک احتمالاً آزمایشات اضافی را تجویز خواهد کرد.

۳. بند ناف بسیار بلند یا کوتاه

بند ناف می‌تواند بسیار بلند یا کوتاه باشد. معمولاً طناب کوتاه یا بلند مشکلی ایجاد نمی‌کند. با این حال، گاهی اوقات، یک طناب کوتاه می‌تواند از جفت جدا شود. یک طناب بلند ممکن است دور بدن یا گردن کودک بپیچد و سلامتی جنین را تهدید کند.

۴. جفت سرراهی

جفت سرراهی زمانی است که یک یا چند رگ خونی بند ناف روی دهانه رحم رشد می‌کند. این یک شرایط خطرناک و اورژانسی است و معمولا به زایمان سزارین نیاز دارد.

۵. گره بند ناف

گره‌هایی در بند ناف می‌تواند در دوران بارداری ایجاد شود، زمانی که جنین زیاد حرکت می‌کند. گره‌ها خطری برای سقط جنین یا مرگ جنین هستند، زیرا می‌توانند جریان خون را به نوزاد محدود یا متوقف کنند.

۶. پیچ خوردگی بند ناف

پیچ خوردگی بند ناف زمانی است که بند ناف دور گردن جنین پیچیده می‌شود. این وضعیت در حدود ۲۰ تا ۳۵ درصد از زایمان‌های تمام ترم اتفاق می‌افتد. این شایع‌ترین مشکل بند ناف است. با این وجود بیشتر اوقات پیچ خوردن بند ناف به دور گردن جنین عوارض جدی ایجاد نمی‌کند.

۷. فشرده شدن بند ناف

این حالت زمانی اتفاق می‌افتد که بند ناف منقبض شده و جریان اکسیژن را به جنین قطع می‌کند. فشردگی بند ناف معمولاً در طول زایمان با تغییر در ضربان قلب نوزاد قابل تشخیص است. تکنیکی به نام آمنیوفیوژن که در آن مایع از طریق یک لوله نازک به رحم وارد می‌شود، ممکن است به کاهش فشار از روی بند ناف کمک کرده و به زایمان طبیعی کمک کند.

۸. عفونت بند ناف نوزاد

از دیگر مشکلات نادری که ممکن است برای بند ناف نوزاد ایجاد شود، عفونت بند ناف است. اکثر مواقع بعد از زایمان و جدا شدن بند ناف، بخش باقی مانده دچار عفونت باکتریایی می‌شود که معمولا با مصرف آنتی‌بیوتیک بهبود می‌یابد.

علائم بند ناف عفونت کرده

نشانه‌هایی که مشخص می‌کند بند ناف نوزاد عفونت کرده شامل نشت یک مایع زردرنگ عفونی در محل بند ناف می‌شود. اگر به بند ناف عفونت کرده یک نوزاد نگاه بیندازیم، معمولا اطراف ریشه بند ناف تغییر رنگ داده و قرمز و متورم است.

اختلالات بند ناف	توضیحات
بند ناف تک شریانی	معمولاً بند ناف دارای دو شریان و یک ورید است، اما در این اختلال فقط یک شریان وجود دارد که می‌تواند خطراتی برای جنین ایجاد کند.
کیست بند ناف	کیست‌ها می‌توانند در بند ناف تشکیل شوند و معمولاً خطرناک نیستند، اما گاهی اوقات می‌توانند نشانه‌ای از مشکلات دیگر باشند.
بند ناف بسیار بلند یا کوتاه	اندازه غیرعادی بند ناف که می‌تواند به تحرک جنین در رحم آسیب برساند یا مشکلاتی هنگام زایمان ایجاد کند.
جفت سرراهی	حالتی که در آن جفت جلوی دهانه رحم قرار می‌گیرد و می‌تواند ریسک خونریزی هنگام زایمان را افزایش دهد. این مورد مستقیماً به بند ناف مرتبط نیست اما می‌تواند به آن تأثیر بگذارد.
گره بند ناف	گره‌های واقعی یا کاذب در بند ناف که می‌توانند جریان خون به جنین را محدود کنند و خطر آسیب یا مرگ جنین را افزایش دهند.
پیچ خوردگی بند ناف	پیچ خوردگی بند ناف که می‌تواند جریان خون به جنین را کاهش دهد و منجر به کمبود اکسیژن شود.
فشرده شدن بند ناف	فشرده شدن بند ناف تحت فشار، مانند زمان زایمان، که می‌تواند جریان خون را محدود کند و به جنین آسیب برساند.
عفونت بند ناف نوزاد	عفونت‌های بند ناف که ممکن است پس از تولد در نوزادان رخ دهد و نیاز به مراقبت‌های پزشکی دارد.

اختلالات مربوط به بند ناف

کاربردهای بند ناف

کاربردهای بند ناف به دو دسته قبل از تولد و بعد از آن دسته‌بندی می‌شود. تا قبل از زایمان، بند ناف نقش حیاتی را در زنده ماندن و رشد جنین به عهده دارد. ورید بند ناف اکسیژن و مواد مغذی را از خون مادر مستقیماً به خون جنین می‌رساند. این دو شریان مواد زائد را از گردش خون جنین خارج می‌کنند. هیچ‌گونه مخلوطی از خونی که به کودک می‌رود و از آن خارج می‌شود وجود ندارد.

بخش دیگر کاربردی که بند ناف دارد، بعد از زایمان است. بسیاری از افراد ممکن است از آن استفاده‌ای نکنند و بند ناف را دور بیندازند. با این حال می‌توان با ذخیره بند ناف در بانک خون، از آن در آینده برای درمان بیماری‌های مختلف استفاده کرد.

۱. بانک خون بند ناف

خون بند ناف حاوی سلول‌های بنیادی است که می‌توانند به انواع مختلف سلول‌های بدن تبدیل شوند و برای درمان برخی بیماری‌ها، از جمله برخی سرطان‌ها و اختلالات خونی استفاده می‌شوند. با پرداخت هزینه سالانه (به اضافه هزینه جمع‌آوری خون بند ناف)، می‌توانید مقداری از خون بند ناف کودک خود را در یک بانک خصوصی برای استفاده در آینده توسط او یا سایر اعضای خانواده ذخیره کنید. همچنین می‌توانید خون بند ناف نوزاد خود را به یک بانک عمومی اهدا کنید، جایی که در دسترس هر کسی که به آن نیاز دارد و با گروه خونی کودک شما مطابقت دارد، باقی بماند.

خون بند ناف برای چه کسانی استفاده میشود؟

بسته به این که شما خون بند ناف را در یک بانک خون خصوصی ذخیره کنید یا عمومی، این سلول‌ها می‌تواند توسط افراد مختلفی مورد استفاده قرار بگیرند. با ذخیره کردن خون بند ناف در یک بانک خون خصوصی، سلول‌های بنیادی به دست آمده از بند ناف می‌تواند در آینده توسط فرزند شما یا دیگر فرزندانتان مورد استفاده قرار بگیرد. همچنین دیگر اعضای خانواده که با کودک شما نسبت خونی نزدیکی دارند هم می‌توانند از این سلول‌ها استفاده کنند. در نهایت با ذخیره کردن خون بند ناف در یک بانک خون عمومی، هر کسی که با گروه خونی کودک شما مطابقت داشته باشد می‌تواند در صورت نیاز از این سلول‌ها استفاده کند.

آیا برای درمان بیماریت میتونی از بانک خون بند ناف عمومی کمک بگیری؟

۲. آزمایش بند ناف در بارداری

یکی دیگر از کاربردهایی که بند ناف دارد، تشخیص یک سری اختلالات، ناهنجاری‌ها و بیماری‌های جنین است. برای این منظور یک پزشک متخصص با نمونه‌گیری از خون بند ناف در بارداری برای انجام یک سری آزمایشات تخصصی، از آن برای تشخیص مشکلات جنین قبل از تولد استفاده می‌کند. به این آزمایش، تست کوردوسنتز گفته می‌شود.

مراقبت از بند ناف نوزاد

بعد از زایمان پزشک یا ماما بند ناف کودک را از جفت جدا می‌کند و یک گیره بر روی قسمت باقی مانده می‌گذارد تا آن را بگیرد. مراقبت از بند ناف بعد از این مرحله بسیار مهم است. با مراقبت مداوم از بند ناف، می‌توان مطمئن شد که باقی مانده آن بدون بروز هر نوع مشکلی از بین می‌رود و به صورت خود به خودی می‌افتد. اگر از بند ناف نوزاد مراقبت نشود، کودک در معرض خطر عفونت‌های جدی قرار می‌گیرد.

چگونه بند ناف نوزاد را ذخیره کنیم؟

یکی از گزینه‌ها برای مراقبت از بند ناف، ذخیره کردن خون بند ناف در بانک خون است. پروسه انجام این کار باید قبل از زایمان انجام شود. با انجام هماهنگی‌های لازم، در روز زایمان اقدامات مورد نیاز برای ذخیره‌سازی بند ناف نوزاد انجام می‌شود.

بعد از افتادن بند ناف نوزاد چه باید کرد؟

وقتی بند ناف کودک شما می‌افتد، ممکن است ناف کودک کمی خونریزی کند. خونریزی شبیه افتادن دلمه است و خونریزی خفیف طبیعی است. اگر کودک با افتادن بند ناف به طور مداوم خونریزی می‌کند، به اورژانس مراجعه کنید.

نگهداری بند ناف خشک شده

معمولا بعد از یک تا دو هفته بند ناف به تدریج خشک می‌شود، تا این که خود به خود جدا شده و بیفتد. در زمان خشک شدن بند ناف هم باید از آن مراقبت کرد. به هیچ عنوان بند ناف خشک شده را به زور نکشید و سعی نکنید به زور بند ناف را جدا کنید. انجام این کار ریسک خونریزی و عفونت را افزایش می‌دهد. بند ناف را به صورت منظم با الکل تمیز کنید تا ضدعفونی شود. به صورت معمول بند ناف بین ۱۰ تا سه هفته بعد از تولد می‌افتد. بعد از افتادن بند ناف، نگهداری بند ناف خشک شده هیچ فایده و کارایی ندارد.

هزینه ذخیره خون بند ناف

هزینه ذخیره خون بند ناف شامل هزینه ثبت درخواست و نگهداری از آن و همچنین مرحله گرفتن نمونه‌ها می‌شود. علاوه بر این افراد باید سالانه هزینه‌ای را بابت نگهداری سالانه خون بند ناف بپردازند. هزینه انجام این کار هشت میلیون است و سالانه نیز مبلغ ۴۰۰ هزار تومان برای نگهداری از خانواده‌ها دریافت می‌شود.

نتیجه گیری و راهنمای مراجعه به دکتر

بند ناف در دوران بارداری یکی از مهم‌ترین و حیاتی‌ترین ساختارهاست. این ساختار طنابی شکل ممکن است در طول بارداری با مشکلاتی مواجه شود که معمولا اکثر آنها توسط پزشک و با سونوگرافی تشخیص داده می‌شود. انجام معاینات منظم در دوران بارداری توسط متخصص زنان و زایمان، کمک می‌کند تا ریسک بروز هر نوع خطر یا عفونتی از بین برود و سلامت مادر و جنین تضمین شود.

اگر نگران اختلالات و مشکلات بند ناف هستید، می‌توانید از طریق سایت دکترتو با بهترین متخصص خون در ارتباط باشید. در دکترتو علاوه بر سیستم تعیین وقت حضوری امکان مشاوره دکتر خون و سرطان آنلاین وجود دارد.

دکترتو مراقب سلامتی شماست!