چرا نقاب می زنیم؟ چطور نقاب اجتماعی را کنار بگذاریم؟

برای همه ما پیش آمده است که در موقعیت‌هایی احساسات واقعی خود را پنهان کنیم یا به‌اصطلاح روی شخصیت واقعی‌مان نقابی متفاوت بزنیم. خیلی اوقات این کار را برای محافظت از خود انجام می‌دهیم غافل از اینکه به‌مرور زمان ممکن است به روح و روانمان آسیب‌های جدی وارد کند. بعضی وقت‌ها نیز استفاده از نقاب اجتماعی ممکن است به نفع ما باشد. بنابراین مهم است مفهوم نقاب‌زدن را عمیق‌تر درک کنیم. در این مقاله ابتدا درباره مفهوم نقاب‌زدن و نشانه‌های آن صحبت می‌کنیم، سپس توضیح می‌دهیم چرا افراد سراغ نقاب‌زدن می‌روند و درنهایت با ذکر معایب این کار، نحوه کنارگذاشتن آن را نیز شرح می‌دهیم. با ما همراه باشید.

نقاب‌زدن یعنی چه؟

نقاب‌‌زدن به این معناست که شما خصوصیات، ویژگی‌های رفتاری یا مشکلات روحی خود را پنهان می‌کنید. با اینکه خیلی‌ها عمدی این کار را می‌کنند، بعضی‌ها ناخودآگاه نقا‌ب‌ می‌زنند و خودشان از آن بی‌خبرند. اگر کسی بابت نشان‌دادن شخصیت واقعی خود احساس ناامنی کند، به‌اصطلاح روی شخصیتش نقاب می‌زند و با حالات چهره، زبان بدن یا حتی کلماتش چیزی متفاوت با احساس واقعی‌‌اش را بیان می‌کند. این نقاب‌زدن ممکن است احساسی یا اجتماعی باشد. افراد از نقاب اجتماعی هنگام قرارگرفتن در موقعیت‌های اجتماعی استفاده می‌کنند. با اینکه نقاب‌زدن گاهی اوقات به نفع ماست، در صورت استفاده بیش از حد ممکن است به آسیب‌های روانی مثل استرس، فرسودگی یا احساس گمشدگی در زندگی منجر شود.

نشانه‌های نقاب‌زدن

• یکی از نشانه‌های رایج نقاب‌زدن سرپوش‌گذاشتن روی احساسات منفی نظیر ناراحتی، عصبانیت یا کلافگی است. مثلا ممکن است بعضی‌ها برای اینکه سبب آزار اطرافیان نشوند، احساسات منفی خود را پنهان کنند.
• نشانه دیگر نقاب‌زدن بروز احساسات ساختگی مثبت است. مثلا ممکن است خود را خوشحال نشان دهید، اما احساس درونی‌تان چیز دیگری باشد. این اتفاق بیشتر در موقعیت‌های اجتماعی و مشاغلی که زیاد با مشتری سروکار دارند، رخ می‌دهد.
• حالت چهره خنثی در موقعیت‌های خاص نیز ممکن است نشانه‌ نقاب اجتماعی باشد. مثلا اگر فردی در جلسه‌ای حساس به‌رغم فشار شدید و استرس حالت چهره خود را خنثی نگه ‌دارد، ممکن است روی اضطراب خود نقاب زده باشد.
• نقاب‌زدن تنها مختص احساسات نیست و می‌توان عادت‌های رفتاری را نیز پنهان کرد. مثل وقتی شخصی که عادت دارد دائم سر جای خود تکان بخورد جلوی شما ثابت نشسته، ممکن است عادت رفتاری همیشگی‌اش را سرکوب کرده باشد.
• اگر بعد از ارتباط‌ات اجتماعی احساس خستگی می‌کنید و نیاز دارید زمانی را به‌تنهایی بگذرانید تا انرژی بگیرید، ممکن است به این معنا باشد که زیاد از نقاب اجتماعی استفاده می‌کنید.

چرا نقاب میزنیم؟

۱. انتظارات و هنجارهای اجتماعی

در بسیاری از فرهنگ‌ها، قوانین نانوشته‌ای وجود دارند که تعیین می‌کنند چه احساسات و رفتارهایی در ملع عام قابل‌قبول‌اند. مثلا ممکن است کسی در خیابان به شما تنه بزند و شما بابت بی‌احتیاطی شخص عصبانی شوید. انتظار جامعه از شما این است که به‌جای نشان‌دادن عصبانیت‌تان، چیزی نگویید و به راهتان ادامه دهید و به‌عبارتی از نقاب اجتماعی استفاده کنید.
کلیشه‌های جنسیتی نیز از دلایلی هستند که افراد روی شخصیت واقعی خود نقاب می‌زنند. مثلا بر اساس کلیشه‌های جنسیتی، آقایان باید ضعف خود را پنهان کنند و خانم‌ها نیز عصبانیت خود را بروز ندهند. همچنین اگر با کسی زندگی می‌کنید که به ابراز احساسات واقعی‌تان واکنش درستی نمی‌دهد، ممکن است به نقاب‌زدن روی احساسات‌تان روی بیاورید.

۲. شرایط محیط کاری

در بسیاری‌ از محیط‌های حرفه‌ای، نقاب اجتماعی و احساسی جزئی از وظیفه شما به حساب می‌آید. مثلا در مشاغلی که فرد مستقیم با مشتری سروکار دارد، باید با چشم‌پوشی از احساسات واقعی‌‌تان رفتاری دوستانه و مثبت از خود نشان دهید. این بارِ احساسی ممکن است پس از مدتی به فرسودگی شغلی منجر شود.

در محیط‌های کاری پراسترس همچون بیمارستان، دادگاه و بخش‌های امور مالی، کارکنان باید اضطراب و فشارهای دیگر را مخفی کنند تا محکم و قابل‌اعتماد به نظر بیایند. در غیر این صورت آینده شغلی و اعتبار آنها به خطر می‌افتد.

۳. مشکلات روحی

افراد مبتلا به اضطراب یا اختلالات خُلقی مثل افسردگی علائم بیماری و مشکلات خود را پنهان می‌کنند تا از قضاوت دیگران در امان بمانند. این افراد از ترس اینکه ضعیف، متفاوت یا بی‌ثبات نامیده شوند، به نقاب‌ اجتماعی و احساسی روی می‌آورند. مثلا کسی که از اضطراب اجتماعی رنج می‌برد، ممکن است ترس و معذب‌بودن خود را پنهان کند تا از دید دیگران بااعتماد‌به‌نفس و اجتماعی به نظر بیاید.

افراد مبتلا به افسردگی نیز برای اینکه سرباری برای دیگران نباشند و اطرافیان را نگران نکنند، ممکن است احساسات منفی و کمبود انرژی و ناامیدی خود را پنهان کنند و خود را شاد نشان‌ بدهند.

۴. افراد دارای تنوع عصبی

افرادی با وضعیت اوتیسم یا ADHD ممکن است علائم خود را پنهان کنند تا از نظر عصب‌شناختی معمولی به نظر بیایند. مثلا شخصی که اوتیسم دارد، ممکن است زمان زیادی را صرف تمرین‌کردن رفتارها، حالات چهره و زبان بدن افراد نوروتیپیک کند تا در جامعه پذیرفته شود.

معایب نقاب اجتماعی

نقاب‌زدن ممکن است سبب بهبود روابط اجتماعی و پیشرفت شغلی شود و حریم شخصی را حفظ کند. با وجود این، نقاب‌‌زدن معایبی نیز دارد که ممکن است آسیب جدی به روح و روان و حتی جسم شما وارد کند. در این بخش عوارض نقاب‌ اجتماعی و احساسی را با هم مرور می‌کنیم.

۱. فاصله‌گرفتن از خود واقعی

سازگاری با هنجارهای اجتماعی، به‌خصوص در افراد دارای تنوع عصبی، باعث می‌شود این اشخاص دائم در حال سرکوب‌کردن شخصیت واقعی خود باشند. این کار در طولانی‌مدت ممکن است سبب کاهش اعتمادبه‌نفس، شک‌ و تردید به خود و عدم خودپذیری شود.

۲. کلافگی احساسی و فرسودگی

افراد دارای تنوع عصبی در صورت نقاب‌زدن همواره باید در حال بررسی رفتار دیگران و تقلیدکردن آن باشند. این کار انرژی زیادی از این افراد می‌گیرد که ممکن است به کلافگی و فرسودگی ختم شود. در کل افرادی که با مشکلات روحی دست‌وپنجه نرم می‌کنند، علاوه‌بر تحمل علائم دائمی خود، باید فشار نقاب‌زدن را نیز به جان بخرند که سبب خستگی و کلافگی آنها می‌شود.

۳. شکل‌نگرفتن روابط عمیق

اگر در روابط خود از نقاب احساسی استفاده می‌کنید، فرصت اینکه طرف مقابل خود واقعی شما را بشناسد از او می‌گیرید. ترس از ردشدن در افرادی که تنوع عصبی یا مشکلات روحی دارند باعث می‌شود برای کسب رضایت طرف مقابل افکار و احساسات واقعی خود را سرکوب کنند. این رفتارهای مهرطلبانه جلوی شکل‌گرفتن روابط عمیق و صمیمانه را می‌گیرد.

۴. آسیب‌ به سلامت روانی و جسمانی

سرکوب‌کردن احساسات ممکن است منجر به افزایش استرس و اضطراب و احتمال بروز افسردگی شود، چراکه فرد نمی‌تواند احساسات خود را به‌درستی پردازش و ابراز کند. همچنین نقاب‌زدن در کسانی که مبتلا به مشکلات روحی هستند، سبب تشدید علائم و کاهش سرعت درمان می‌شود.

چطور نقاب‌ خود را کنار بگذاریم؟

کنارگذاشتن نقاب یعنی روراست باشید و احساسات واقعی خود را ابراز کنید. بسته به شرایطی که در آن قرار دارید، ابراز احساسات واقعی‌تان ممکن است برای شما بسیار مفید باشد. این کار باعث می‌شود افراد مبتلا به مشکلات روحی جرئت کمک‌گرفتن از دیگران را پیدا کنند. البته کنارگذاشتن نقاب اصلا کار ساده‌ای نیست، چراکه این رفتار به‌مرور و طی سال‌ها در شما ایجاد شده است و نمی‌توان یک‌شبه آن را از بین برد. پس در مسیر کنارگذاشتن نقاب، حتما باید زمان زیادی صرف کنید و صبور باشید.

۱. به رفتارتان فکر کنید

تشخیص دهید برای پنهان‌کردن شخصیت و احساسات خود چه رفتارهایی کرده‌اید. به این منظور باید به چنین سؤالاتی پاسخ دهید:

• آیا ناراحتی خود را پنهان می‌کنید؟
• آیا به‌رغم معذب‌بودن، خود را مجبور به برقراری ارتباط چشمی می‌کنید؟
• آیا مکالمات اجتماعی را دائم تمرین می‌کنید؟

۲. مکان و افراد امن خود را شناسایی کنید

از خود بپرسید پیش چه کسانی می‌توانید خود واقعی‌تان باشید و در عین حال حمایت‌ آنها را داشته باشید. بهتر است برداشتن نقاب را در ابتدا پیش این افراد شروع کنید.

۳. هدف‌های کوچک در نظر بگیرید

با هدف‌های کوچک به مسیر کنارگذاشتن نقاب قدم بگذارید. مثلا احساسات منفی خود را درباره روز بدی که از سر گذرانده‌اید، با دوستی قابل‌اطمینان به اشتراک بگذارید.

۴. نتیجه‌گیری کنید

بعد از اتمام هر هدف، وضعیت را بسنجید. آیا طرف مقابل واکنشی خوب نشان داد؟ آیا کسی متوجه شد که سعی داشتید احساسات خود را مخفی نکنید؟

۵. در مسیر برداشتن نقاب پیشروی کنید

اگر متوجه شدید در این مرحله احساس بهتری به برداشتن نقاب دارید، تلاش کنید احساسات واقعی خود را به افراد بیشتری نشان دهید. فراموش نکنید که سرعت بهبود شما مهم نیست، پس اگر هنوز احساس خوبی ندارید نیازی به پیشروی در این مسیر نیست.

۶. مهربانی با خود را تمرین کنید

برداشتن نقاب بار احساسی زیادی دارد، بنابراین لازم است که یاد بگیرید با خودتان مهربان و دلسوز باشید. بابت هر پیشرفتی که در این مسیر دارید، خودتان را تشویق کنید و پاداشی برای خود در نظر بگیرید. به خاطر داشته باشید که شکست‌خوردن بخشی از مسیر است و اشکالی ندارد اگر جایی کم بیاورید.

۷. کمک بخواهید

شما در این مسیر تنها نیستید. پس می‌توانید از دوست، خانواده و البته روان‌شناس کمک بگیرید.

شما بگویید

نقاب‌زدن تا وقتی از حد خود خارج نشود، ممکن است در شرایط مختلف به درد بخورد. در صورتی که متوجه شدید این کار را بیش از اندازه انجام می‌دهید و از خود واقعی‌تان فاصله گرفته‌اید، شاید بهتر باشد نقاب‌زدن را کم‌کم کنار بگذارید.

آیا شما هم از نقاب اجتماعی استفاده می‌کنید؟ در چه شرایطی ترجیح می‌دهید نقاب بزنید؟

برای از بین بردن احساس افسردگی چه کاری انجام دهیم؟

در افسردگی غم به لایه‌های عمیق زندگی نفوذ کرده و اختلالاتی در احساسات و رفتار شما به‌وجود می‌آورد. اگر احساس افسردگی دارید، حتما با کمک یک روانشناس متخصص مشکل را ریشه‌یابی کنید و برای حل آن راهکار بگیرید.برای ارتباط با مشاور متخصص افسردگی روی دکمه زیر کلیک کنید.

ارتباط با روانشناس متخصص افسردگی