نامعادله تبلیغات در سینمای ایران

یک جست‌وجوی ساده در گوگل نشان می‌دهد که رسانه‌های ایرانی توجه چندانی به تبلیغات در سینماها ندارند و این بازار تقریبا هیچ‌گاه درکانون توجه، تحلیل و ارزیابی رسانه‌ها و کارشناسان اقتصاد فرهنگ نبوده است. از این نظر تحلیل کارشناسانه‌ای از سوی فعالان بازار یا کنشگران اقتصادی این حوزه در دست نیست و نمی‌توان نگاهی جامع و مانع به وضعیت این‌گونه از تبلیغات در بازار ایران داشت.

تبلیغات سینمایی چیست؟

تبلیغات سینمایی عمدتا به هر نوع تبلیغاتی گفته می‌شود که در فیلم‌های سینمایی یا محیط عمومی سالن‌های سینما نمایش داده می‌شود؛ از جمله تبلیغات قبل از نمایش فیلم‌ها، اقلام تبلیغاتی در لابی سینماها، تبلیغات تعاملی برای دستیابی به تماشاگران سینما و... . تبلیغات سینمایی برای بسیاری از برندهای تجاری این فرصت را فراهم می‌کند تا در محیطی تاثیرگذار با جمعیتی گسترده از مخاطبان ارتباط بگیرند و با استفاده از سیستم‌های صوتی و تصویری با کیفیت بالا محتوای تبلیغاتی خود را منتشر کنند.برای به دست آوردن درآمدها در بازار تبلیغات سینما عمدتا هزینه‌هایی که کسب‌وکارها برای تبلیغ در فیلم‌ها، لابی سالن‌ها و ... می‌پردازند محاسبه می‌شود.

تاریخ تبلیغات سینمایی ایران

تبلیغات سینمایی در ایران تاریخی ۹۰ساله دارد. نخستین آثار این‌گونه تبلیغات با ورود صنعت فیلم‌سازی به ایران در دوره پهلوی اول روی پرده رفت. براساس آنچه در کتاب تاریخچه تبلیغات تجاری مدرن در ایران آمده است، نخستین بار تبلیغ سینمایی همزمان با اکران فیلم «دختر لر» نمایش داده شد. این فیلم روز ۳۰ آبان ۱۳۱۲ در سینما مایاک واقع در خیابان لاله‌زار تهران به نمایش درآمد. پیش از نمایش فیلم، کارگردان آن در سخنانی از حکومت وقت تمجید می‌کرد و در پایان هم یک رشته فیلم‌های مستند تبلیغاتی درباره افتتاح راه‌آهن یا کارخانه‌ها به نمایش درمی‌آمد. بدین‌ترتیب هر سانس نمایش حدود سه ساعت طول می‌کشید. بعدها فیلم‌های تبلیغاتی کوتاه‌تر شدند تا سانس‌های بیشتری به نمایش درآیند؛ چراکه استقبال از آنها زیاد بود و بسیاری از جامعه متجدد، همراه خانواده‌هایشان هم به دیدن فیلم می‌آمدند. از این زمان به بعد تبلیغات سینمایی بسیار مورد توجه قرار گرفت.

حجم تبلیغات در سینمای ایران

مثل بسیاری از بازارهای دیگر ایران، تبلیغات سینمایی هم چندان شفاف نیست و آمار دقیقی از ارزش ریالی این بازار در دست نیست. با‌این‌حال برآوردهای منطقی نشان می‌دهد رقم این بازار در سال گذشته حدود ۱۵۰ تا ۱۷۰میلیارد تومان بوده است؛ یعنی چیزی در حدود ۱۲ تا ۱۴درصد کل فروش فیلم‌های سینمایی. در دوران کرونا با بسته شدن سینماها و کاهش شتاب تولید فیلم‌های سینمایی،‌ تبلیغات در سینمای ایران عملا راکد شد و به کمترین میزان خود در ۲۰ سال گذشته رسید. ارزش تبلیغات سینمایی در سال ۱۳۹۹ حدودا ۱۰میلیارد برآورد شده است. اما با عبور از کرونا در سال ۱۴۰۰ ارزش این بازار به رقم ۲۰۰میلیارد تومان هم رسید.برخی مراکز معتبر تحلیلی در پیش‌بینی‌های خود اعلام کرده‌اند ارزش بازار تبلیغات سینمایی در ایران در یکی دو سال آینده به‌شدت کاهشی خواهد بود. این موضوع البته به دلیل نوسان نرخ ارز و معادل‌سازی ریال و دلار است. به بیان دیگر، اگرچه درآمد این گونه تبلیغات در سال‌های آینده به لحاظ ارزش ریالی رشد خواهد داشت، اما سرعت رشد این بازار مانند سال‌های گذشته کمتر خواهد شد. نکته دیگر اینکه اگرچه با افزایش قیمت تعرفه، درآمد تبلیغات سینمایی بالا خواهد رفت اما ارزش واقعی آن رشد مثبت چندانی نخواهد داشت و برآیند آن در نزدیک به یک دهه آینده تقریبا ثابت است.

تبلیغات سینما در جهان

ارزش تبلیغات سینماهای جهان در سال ۲۰۲۳، طبق آمار ایستاتیستا ۳میلیارد و ۱۰۰میلیون دلار بوده است. جالب آنکه نزدیک به یک‌سوم این رقم متعلق به درآمدهای تبلیغاتی سینمای آمریکاست؛ یعنی ۹۵۲میلیون دلار.

آمارها حاکی است که ارزش این بازار تا سال ۲۰۲۹یعنی ۵ سال آینده، حدود ۵۰درصد رشد خواهد داشت و به مرز ۵میلیارد دلار هم نزدیک خواهد شد و هر سال به طور میانگین تا ۷درصد رشد خواهد داشت.

• حمله دوباره اکبر عبدی به فیلم «فسیل»
• در آستانه رویای هزار میلیاردی
• فاز جدید تبلیغات در سینما
• انتقاد اکبر عبدی از تبلیغات فیلم فسیل
• مدیر سینما آزادی سیاست‌های فرهنگی را به چالش کشید