چرا این شب‌ها، قدر نام گرفت؟

به گزارش مشرق، عباس حیدری کارشناس مذهبی درباره معنی شب قدر گفت: شب قدر به دلیل عظمت و شرافت بالایی که دارد، به معنای شب شرف است؛ و به دلیل اینکه سرنوشت انسان‌ها در این شب مشخص می‌شود آن را شب قدر نامیده‌اند. واژه عربی قدر می‌تواند به معنای سرنوشت، نیرو و توانایی نیز باشد، البته مفسران مسلمان بر سر معنی درست اختلاف نظر دارند.

این کارشناس مذهبی بیان کرد: همچنین برخی روایت می‌کنند که پیامبر قرآن را در یک شب از فرشتگان تحویل می‌گیرد اما این اعتقاد، با نزول قرآن در ۲۳ سال تناقض دارد، برای آشتی دادن این دو دیدگاه مفسران مسلمان این طرح را پیشنهاد کرده‌اند که فرشتگان ابتدا آن را در یک شب از لوح محفوظ به پایین‌ترین سطح آسمان فرود آورده‌اند و جبرئیل به طور تدریجی قرآن را به برقلب پیامبر(ص) در مکه و مدینه وحی کرد.

وی ادامه داد: به گفته علامه طباطبایی، قرآن از کلمه انزل استفاده می‌کند که نزول را توجیه می‌کند و با این حال برخی دیگر معتقدند، که نزول قرآن در دو مرحله اتفاق افتاده‌است، مرحله اول، نزول کامل آن در شب قدر به فرشته وحی جبرئیل که در پایین‌ترین نقطه آسمان است و سپس وحی بر پیامبر توسط جبرئیل بوده است.

این کارشناس مذهبی با اشاره دعای ۴۴ صحیفه سجادیه سیدالساجدین، گفت: خداوند برای رسیدن به رضوان خود راه‌های را قرار داده که یکی از آن‌ها ماه مبارک رمضان است، به این دلیل خداوند شبی را در آن قرار داده است که از هزار ماه بهتر است، مفسران شب قدر را به معنا شرف، منزلت و عظمت دانسته‌اند.

در شب قدر جمیع مقدرات بندگان تعیین می‌شود

حیدری با بیان اینکه چرا به این شب، شب قدر می‌گویند، اظهار کرد: شب قدر به این جهت «قدر» نامیده شده، که جمیع مقدرات بندگان شب قدر تعیین می‌شود، شاهد این معنی در آیات ۳ و ۴ سوره «دخان» است که البته تعیین سرنوشت انسان‌ها در شب قدر، هیچ‌گونه منافاتی با آزادی اراده انسان و مسئله اختیار ندارد، چرا که تقدیر الهی به وسیله فرشتگان بر طبق شایستگی‌ها و لیاقت‌ افراد و میزان ایمان و تقوای آن‌ها است.

حیدری با اشاره به اعمال شب‌های قدر گفت: بنابر آموزه‌های اسلامی خوابیدن در شب قدر مذموم و شب‌زنده‌داری در آن سفارش شده‌ است، دعا و استغفار به علت توجه فوق‌العاده خدا به بندگان برای بخشایش گناهان آنان در این شب توصیه شده است.

وی با توضیح اینکه چرا شب قدر بهتر از هزار شب است، اظهار کرد: در کتاب فروع کافی روایاتی برای برتری شب قدر، بر سایر شب‌های سال و بلکه بر هزار ماه، که بیش از هشتاد سال عمر می‌شود، وجود دارد. عبادتی که در شب قدر انجام می‌گیرد از عبادت هزار ماه برتر است. کسی که موفق شود در شب قدر، دو رکعت نماز بخواند مثل آن است که در هزار ماه هر شب دو رکعت نماز بخواند.

حیدری بیان کرد: این امتیاز توفیقی است که خدای متعال به پیغمبر اسلام و به مسلمان‌ها عنایت فرموده است تا مردم، به عبادت تشویق شوند و از مزایا و برکات آن استفاده کنند. شب قدر همچون بار عامی است که بزرگان به زیردستان خود هدایایی می‌بخشند؛ خداوند که مهربان است، بر امت اسلامی منت گذاشته و شب قدر را همچون بار عام، شب بخشش قرار داده است، شبی که عبادت آن نیز از عبادت هزار ماه برتر است.

وی افزود: طبق احادیث، عبادت و انجام کارهای نیک در این شب باعث بخشیده شدن گناهان می‌شود؛ بسیاری از مسلمانان، در حفظ معنای «قدر» به عنوان «سرنوشت» معتقدند که هر سال در این شب خداوند همه آنچه را که در سال آتی اتفاق خواهد افتاد مقدر می‌کند و این شب را به عنوان لحظه‌هایی که خدا سرنوشت هر شخص را برای سال پیش رو مقدر می‌کند می‌بینند. بنا بر احادیث، خداوند گناهان همه کسانی که به عبادت و اعمال نیک در این شب می‌پردازند، می‌بخشد.

حیدری بیان کرد: شب نوزدهم روزی افراد و همچنین مدت حیات و زندگی آنان تا سال آینده تعیین می‌شود، علاوه بر آن در شب نوزدهم مشخص می‌شود که چه کسانی در آن سال به حج می‌روند، سپس در شب بیست و یکم آنچه در شب نوزدهم مقدر شده، بر آن ابرام و تأکید می‌شود. به این معنا که در شب بیست و یکم آنچه در شب نوزدهم تعیین و مقدر شده، قابل تغییر است، آنچه که از شب نوزدهم تا شب بیست و یکم مقدر شده و تغییر یافته، در شب بیست و یکم ثبت شده و در شب و بیست و سوم قطعی، نهایی و امضاء می‌شود.