احیای واحد‌های غیر فعال و نیمه فعال فعلی 13 سال زمان می‌خواهد/ موافقان و مخالفان چه می‌گویند؟

گروه صنعت، معدن و تجارت بازارنیوز _ آرزو بهادر؛ مقام معظم رهبری طی دهه گذشته به طور مکرر، بر ارتقای ظرفیت‌های تولیدی کشور و رشد اقتصادی تأکید داشته‌اند و این مهم را شاه کلید حل مشکلات محسوس اقتصاد کشور و معیشت خانوار‌ها دانستهاند.

با این حال بر اساس گزارش پایش بخش حقیقی اقتصاد ایران در آذرماه که توسط مرکز پژوهش‌های مجلس منتشر شده است، شاخص تولید و فروش شرکت‌های صنعتی بورسی نسبت به ماه قبل کاهش ۲.۱ درصدی و ۰.۴ درصدی داشته‌اند و عملکرد ۹ ماهه نخست سال ۱۴۰۲ نسبت به سال قبل گویای رشد ۰.۲ درصدی است، این در حالی است که رشد این بخش در دوره مشابه سال قبل ۶.۴ درصد اعلام شده بود.

همه این آمار‌ها بیانگر آن است که وضعیت تولید و صنعت در کشور خوب نیست و بر اساس نظرسنجی طرح پایش ملی محیط کسب و کار از حدود ۳۰۰۰ بنگاه اقتصادی، میانگین ظرفیت تولید واقعی حدود ۴۰ درصد برآورد شده است. به این آمار وضعیت بنگاه‌های تولیدی راکد را باید اضافه نمود.

به گونه‌ای که بر اساس آمار منتشر شده در تارنمای نهضت احیا واحد‌های تولیدی و صنعتی، در ابتدای دولت سیزدهم بیش از ۴۸ هزار واحد تعطیل و نیمه تعطیل در کشور وجود داشت. به این موضوع کاهش ۱۳.۶ درصدی تعداد کارگاهی‌های صنعتی ده نفر کارکن و بیشتر را در طول سال‌های ۱۳۹۴ الی ۱۳۹۸ را باید اضافه نمود.

برهمین اساس موضوع پرداختن به بنگاه‌های اقتصادی و احیای واحد‌های راکد و نیمه فعال همواره مورد توجه مقام معظم رهبری بوده و ایشان بر لزوم احیای صنایع کوچک و متوسط به عنوان یکی از برنامه‌های اساسی دولت تأکید فرموده‌اند. دولت سیزدهم با درک اهمیت احیای واحد‌های فعال و نیمه فعال و راکد اقتصادی بر فعال سازی مجدد کارخانه‌های راکد و تعطیل و بازگرداندن کارگران به کارخانه‌ها اهتمام ورزید تا آنجا که طرح نهضت احیای واحد‌های اقتصادی را به اجرا درآورد. در این میان اجرای این سیاست موافقان و مخالفانی دارد که در این گزارش به نقد و بررسی دیدگاه‌های آن‌ها پرداخته می‌شود.

الف) وضعیت احیای واحد‌های صنعتی و تولیدی در دولت سیزدهم

بر اساس گزارش‌های منتشره توسط تارنمای نهضت احیا واحد‌های تولیدی و صنعتی تا تاریخ ۱۱ بهمن ماه ۱۴۰۲، با اجرای طرح نهضت ۷ هزار و ۴۳۹ واحد اقتصادی احیا شده است که بیش از ۱۶۴ هزار شغل مستقیم و غیر مستقیم ایجاد شده و حدود ۲۲۴ هزار میلیارد تومان سرمایه مردمی احیا شده است که از این میان بیشترین تعداد واحد‌های احیا شده به شهرک‌های صنعتی در کشور باز می‌گردد.

در واقع دولت در بیش از ۲ سال فعالیت خود توانسته است ۱۵.۴ درصد از واحد‌های غیر فعال و نیمه تعطیل را احیا کند که اگر با همین سرعت نسبت به احیای سایر بنگاه‌ها اقدام نمایید، بیش از ۱۳ سال برای احیای تمامی واحد‌های غیر فعال و نیمه فعال زمان لازم است.

ب) دیدگاه موافقان و مخالفان احیا واحد‌های غیر فعال و نیمه فعال

احیای واحد‌های غیر فعال و نیمه فعال با موافقان و مخالفانی در حوزه کارشناسی مواجه است که در جدول ۲ استدلال‌های آن‌ها فهرست شده است. همان‌طور که ملاحظه می‌شود، مهم‌ترین استدلال موافقان مربوط به تمرکز بر تقویت امنیت شغلی کارگران، خنثی‌سازی تحریم و همچنین به صرفه بودن احیا نسبت به ایجاد بوده است.

در مقابل مخالفان بر مبنای مبانی تئوری بازار به بیان مخالف با احیای پرداخته‌اند به این صورت که به دلیل زیان ده بودن این بنگاه‌ها از فضای رقابت خارج شده اند و بنگاه‌هایی که توان ماندگاری در بازار را ندارد باید از چرخه فعالیت خارج شود. علاوه بر این بخشی از مخالفت آن‌ها به مربوط به نحوه احیا از طریق تزریق نقدنیگی صرف بر می‌گردد.

در واقع استدلال می‌کنند که صرف تزریق نقدنیگی به این بنگاه نمی‌تواند مشکل آن‌ها را حل کند بلکه باید ریشه اصلی مشکل یعنی فضای کسب و کار را حل نمود.

در خصوص احیای واحد‌های غیر فعال و نیمه فعال، باید این نکته را مورد توجه داشت که فضای شکل گرفته بعضا ناشی از فضای اقتصاد کلان کشور است که با ارایه راه حل‌های موردی نمی‌توان اصل موضوع را حل کرد بلکه منجر به توزیع رانت و امتیاز برای گروه خاصی که نتوانسته اند فعالیت تولیدی خود را سر پا نگه دارند شده است.

از طرف دیگر به دلیل صرف هزینه‌ها و سرمایه‌های ملی برای ایجاد واحد‌های مذکور باید نسبت به بهره برداری بهینه مجدد از آن‌ها اقدام نمود که این بهره برداری با توجه به کمبود منابع و شرایط نامناسب اقتصاد کلان و وضعیت بازار‌ها باید بر اساس اولویت و ضرورت نیاز کشور در راستای دستیابی به ثبات اقتصادی و کاهش وابتسگی به خارج باشد. با این حال برنامه‌های احیا باید به گونه نباشد که انگیزه‌ها برای اظهارات خلاف واقع برای دریافت کمک‌های دولتی را تقویت نماید.

پایان پیام//