مقایسه قدرت نظامی ایران و اسرائیل؛ کدام قوی تر هستند؟

این هفته اسرائیل طی یک عملیات سیدرضی موسوی از فرماندهان سپاه در سوریه را ترور کرد. ایران اعلام کرده پاسخ این اقدام را خواهد داد.

این چندمین عملیاتی است که اسرائیل علیه فرماندهان سپاه و نیروهای متخصص موشکی و هسته‌ای انجام می‌‍دهد.

اگرچه این عملیات در خاک سوریه بوده، اما عملیات‌های بسیاری هم در خاک ایران انجام شده که تا کنون پاسخ مستقیمی به آن داده نشده است.

پیش از این عملیات جنگ حماس و اسرائیل به اوج خود رسیده بود. حماس با تعداد بی‌سابقه‌ای موشک از منطقه محاصره شده غزه به سمت اسرائیل شلیک کرد و اسرائیل نیز به آن پاسخ داد. یکی از مواردی که در پی این حملات و همچنین ترور نیروهای ایرانی در سوریه مطرح شده، این است که نتیجه این اقدام چیست؟ آیا ممکن است جنگ ایران و اسرائیل به صورت مستقیم رخ دهد؟ هرچند در لحظه پاسخ این سوال منفی است و در شرایط کنونی چنین احتمالی بسیار ضعیف است، اما مهم آن است که بدانیم جنگ در یک لحظه آغاز خواهد شد و این درباره تمام‌های جنگ‌های جهان صادق است؛ از جنگ جهانی اول گرفته تا حمله روسیه به اوکراین.

سابقه درگیری ایران و اسرائیل

پیش از این با آغاز دور هشتم مذاکرات هسته‌ای وین بار دیگر تنش‌ها میان ایران و اسرائیل افزایش یافته بود و حتی سپاه پاسداران ایران در آخرین رزمایش نظامی خود موشک بالستیک شلیک کرده و در یک ویدئو حمله موشکی و پهپادی به سایت هسته‌ای دیمونای اسرائیل را شبیه‌سازی کرد.

همان زمان جیک سولیوان مشاور امنیت ملی جو بایدن رئیس جمهور آمریکا، به تل‌آویو سفر کرد و با مقامات عالی رتبه نظامی و سیاسی اسرائیل درباره مذاکرات وین مشورت کرده است. اسرائیل گفته بود آماده حمله نظامی به تاسیسات هسته‌ای ایران است و آمریکا هم گفته اگر مذاکرات به نتیجه نرسد سخت‌گیری علیه ایران را تشدید می‌کند.

مقایسه توان نظامی ایران و اسرائیل می‌تواند دید بهتری نسبت به وضعیت تهران و تل‌آویو به مخاطب بدهد. وبسایت «گلوبال فایر پاور» که یک وبسایت معتبر در حوزه نظامی است، قدرت نظامی ایران و اسرائیل را با اطلاعاتی که تا سال ۲۰۲۱ در دسترس یوده مقایسه کرده است.

آنچه در این وبسایت و در واقع در شاخص مورد بررسی آن مدنظر قرار نگرفته توان هسته‌ای کشورهاست. لازم به ذکر است که ایران هیچ سلاح هسته‌ای ندارد، اما گفته شده اسرائیل ۷۵ تا ۴۰۰ کلاهک هسته‌ای انبار شده دارد.

درباره اعتبار این وبسایت باید تاکید کرد متخصصان فعال در گلوبال فایر پاور تلاش کرده‌اند بر پایه اطلاعات معتبر، صحیح، کامل، قابل اعتماد و به روز اقدام به مقایسه توان نظامی کشور‌ها کنند. اعتبار این وبسایت وابسته به اعتبار اطلاعات منتشر شده از توان نظامی کشورهاست.

اطلاعات مربوط به گزارش رویداد‌۲۴ بر اساس یافته‌های وبسایت گلوبال فایر پاور است که آخرین بار در شهریور ۱۴۰۰ به روز شده است. شاخص مورد استفاده در رده‌بندی کشور‌ها بر اساس قدرت نظانی به شاخص PWR یا شاخص قدرت جهانی معروف است. این شاخص در واقع ۵۰ فاکتور را برای رتبه‌بندی قدرت نظامی کشور‌ها در نظر می‌گیرد و فرمولی را ایجاد کرده که با استفاده از آن بتوان کشور‌های پیشرفته از نظر فناوری را با کشور‌های کوچک کمتر توسعه یافته مقایسه کرد. از سال ۱۴۰۰ تا کنون قدرت نظامی ایران به مراتب افزایش یافته و موشک‌های جدیدی تولید کرده است. همچنین هواپیماهای جدیدی از اسرائیل خریداری شده که توانسته ناوگان قدیمی ایران که مربوط به دوران محمدرضا شاه پهلوی است، اندکی به روز شود.

از جمله فاکتور‌های مورد بررسی در این شاخص نیروی انسانی، نیروی زمینی، نیروی هوایی، منابع طبیعی، نیروی دریایی، لجستیک و مالی. در زیرمجموعه نیروی انسانی فاکتور‌هایی مانند جمعیت، شبه نظامیان، سن ورود به نیروی نظامی، نیرو‌های فعال و نیرو‌های ذخیره مد نظر قرار می‌گیرد. در بخش مربوط به تجهیزان نظامی فاکتور‌هایی نظیر ناوگان آموزش دیده، قدرت ناوگان هوایی، ناوگان هلی کوپتر، ناوگان تهاجمی، راکت‌ها، قدرت تانک‌ها، هواپیمابرها، قدرت نیروی دریایی، نابودگر‌های نیروی دریایی، زیر دریایی، کشتی‌های گشت زنی، ناوچه‌ها، مین‌های دریایی و ناوگان نفت کش‌های کشور‌ها مقایسه می‌شود.

در بخش مربوط به وضعیت مالی ایران و اسرائیل هم مسائلی نظیر میزان استقراض خارجی، بودجه نظامی، ذخیره ارزی و طلا مورد بررسی قرار گرفته است. با استفاده از مقایسه شاخص قدرت‌های نظامی، ایران در بین ۱۴۰ کشور جهان رتبه ۱۴ از حیث امتیاز قدرت نظامی را برخوردار است. اسرائیل در این رده‌بندی رتبه ۲۰م را دارد.

با توجه به سن سربازی در ایران سالانه ۱.۳ میلیون نفر آماده به خدمت در کشور وجود دارند که این به معنی رتبه ۱۶ ایران از این حیث در جهان است. اسرائیل با ۱۲۰ هزار نیروی سالانه در رتبه ۸۵ قرار گرفته.

در بین نیرو‌های نظامی ایران تنها ۵۲۵ هزار پرسنل فعال حضور دارند که رتبه ایران را در جهان به رتبه ۸ ارتقا داده‌اند. در اسرائیل ۱۷۰ هزار پرسنل نظامی فعال مشغول به کارند و رتبه این کشور در بین ۱۴۰ کشور مورد مطالعه، ۳۰ ام است.

نیروی نظامی ذخیره ایران با ۳۵۰ هزار نفر در رتبه ۱۷ جهان است. این رتبه در اسرائیل با ۴۶۵ هزار، چهاردهم است.

با در نظر گرفتن نهادی تحت عنوان بسیج، تعداد نیرو‌های شبه نظامی ایران بسیار قابل توجه است. ایران با ۱ میلیون نفر نیروی شبه نظامی در رتبه ۷ جهان از نظر تعداد نیرو‌های شبه نظامی ایستاده. این رقم در اسرائیل ۸ هزار نفر و رتبه ۴۹ جهان است.

مقایسه وضعیت مالی ایران و اسرائیل

وضعیت مالی ایران و اسرائیل هم در شاخص قدرت نظامی مورد مقایسه قرار گرفته است. در این شاخص ایران از اسرائیل عقب افتاده. ایران با ۱۴ میلیارد دلار بودجه دفاعی در رتبه ۲۰ جهان و اسرائیل با ۱۶.۶ میلیارد بودجه نظامی در رتبه ۱۷ ایستاده‌اند.

میران استقراض خارجی کشور‌ها هم در وضعیت مالی آن‌ها تاثیرگذار است. ایران به واسطه تحریم‌ها سهم کمی از استقراض خارجی را به خود اختصاص داده و در رتبه ۱۰۸ جهان است. میزان بدهی خارجی ایران تنها ۷.۹ میلیارد دلار است که اختلاف قابل توجهی با رقیب نظامی خود اسرائیل دارد. اسرائیل با ۸۸.۶ میلیارد دلار بدهی خارجی در رتبه ۵۰ ایستاده. از این نظر ایران وضعیت بهتری نسبت به اسرائیل دارد.

میزان ذخیره ارزی کشور‌ها هم در توان نظامی آن‌ها موثر است. ایران با ۱۲۰ میلیارد دلار ذخیره ارزی در رتبه ۲۰ و اسرائیل با ۱۱۳ میلیارد دلار ذخیره در رتبه ۲۲ قرار گرفته. فاصله ایران و اسرائیل به دلیل کاهش درآمد‌های نقتی ایران در دوران تحریم به طور قابل توجهی کم شده.

مقایسه نیروی هوایی ایران و اسرائیل

قدرت نیروی هوایی یکی از مهمترین شاخص‌های قدرت نظامی کشورهاست. ایران از زمان انقلاب تاکنون دسترسی به جنگنده‌های پیشرفته جهان نداشته. آخرین مدل جنگنده‌های پیشرفته‌ای که در ایران وجود داشته به قبل از انقلاب و جنگنده‌های اف-۱۴ برمی‌گردد. هرچند در این چهار دهه ایران سعی کرده از جایگزین‌های روسی یا مونتاژ داخلی استفاده کند، اما در حوزه جنگنده‌های نظامی مشکل جدی وجود دارد. این در حالی است که اسرائیل به پیشرفته‌ترین نوع جنگنده‌های نظامی یعنی اف-۳۵ دسترسی دارد.

ایران از حیث تعداد جنگنده با ۵۱۹ جنگنده در رتبه ۲۴ و اسرائیل با ۵۹۵ جنگنده در رتبه ۱۹ قرار گرفته. در مورد جنگنده‌های تهاجمی رتبه ایران با ۱۶۱ جنگنده ۱۷ و رتبه اسرائیل با ۲۴۱ جنگنده تهاجمی ۱۳ است.

جنگنده‌های مختص حمله هم در این شاخص مورد بررسی قرار گرفته‌اند. این جنگنده‌ها در واقع برای هدف قرار دادن اهدافی بر روی زمین و با هدف پشتیبانی از نیرو‌های زمینی مورد استفاده قرار می‌گیرند و مهمات مختلف هوا به زمین را حمل می‌کنند. برای مثال سوخو-۲۴ روسیه و اف-۳۵ آمریکا در این زمره قرار می‌گیرند. بمب افکن غول پیکر بی-۵۲ بوئینگ آمریکا هم در این فهرست جای می‌گیرد.

رتبه ایران و اسرائیل از حیث دسترسی به این نوع جنگنده‌ها برابر است. هر دو کشور ۲۳ جنگنده مختص حمله در بین ادوات جنگی خود دارند.

یک شاخص دیگر هم در بین جنگنده‌های نظامی حائز اهمیت است و آن هواپیما‌های ترابری نیروی نظامی است. این هواپیما‌ها برای جابه جایی نیروی انسانی و ادوات جنگی در فاصله‌های زیاد کاربرد دارند. ناوگان حمل و نقل هوایی می‌تواند شامل هواپیما‌های بوئینگ سی-۱۷ یا ایرباس سی ان-۲۳۵ باشد.

ایران به واسطه وسعت سرزمینی از این حیث رتبه بالاتری نسبت به اسرائیل دارد. رتبه ایران با ۸۵ هواپیمای ترابری، ۷ و اسرائیل با ۱۵ هواپیما، ۴۰ است.

قدرت ناوگان هواپیما‌های آموزشی هم یکی از عناصر اثر بخش بر نیروی هوایی کشورهاست. انواع سکو‌ها و هواپیما‌های آموزشی در این زیرمجموعه بررسی می‌شوند. ایران در این شاخص رتبه ۲۹ و اسرائیل رتبه ۱۹ جهان را دارند.

در حوزه جنگنده‌های ماموریت ویژه هم اسرائیل از ایران پیش افتاده. رتبه ایران در این زمینه ۲۲ و اسرائیل ۱۳ است.

تعداد هلیکوپتر‌های ایران هم از اسرائیل کمتر است. ایران ۹۹ فرورند هلیکوپتر دارد و در رتبه ۳۷ جهان ایستاده و اسرائیل با ۱۲۸ فروند هلیکوپتر رتبه ۳۱ را دارد.

هلیکوپتر‌های تهاجمی به طور جداگانه شمارش شده‌اند و ایران در این زمینه هم عقب‌تر از اسرائیل است. اسرائیل با ۴۸ هلیکوپتر جنگنده رتبه ۱۲ جهان و ایران با ۱۲ فرورند هلیکوپتر جنگنده رتبه ۳۵ جهان را به خود اختصاص داده.

مقایسه قدرت نیروی زمینی ایران و اسرائیل

قدرت نیروی زمینی شاخص اصلی دیگری در میان زیرمجموعه شاخص قدرت نظامی است. تعداد تانک‌های زرهی کشور‌ها در این زیر مجموعه مورد مقایسه قرار می‌گیرد و ایران در این حوزه رتبه ۷ و اسرائیل رتبه ۱۶ را دارند.

ناوگان خودرو‌های زرهی ایران نیز از اسرائیل مجهز‌تر است. ایران با ۸ هزار و ۵۰۰ وسیله نقلیه زرهی در مقام ۱۲ جهان و اسرائیل با ۷ هزار و ۵۰۰ وسیله نقلیه در رتبه ۱۴ قرار گرفته‌اند.

در مورد توپخانه خودکششی هم وضع ایران از اسرائیل با فاصله کمی بهتر است. توپخانه خود-کششی یا خودرو به خودرو‌های نظامی مجهز به توپ‌های جنگی گفته می‌شود. راکت انداز‌ها هم در این زیرمجموعه قرار می‌گیرند. ایران رتبه ۹ جهان و اسرائیل رتبه ۱۱ جهان را دارند. در مورد قدرت تانک‌های دو کشور هم ایران با ۲ هزار و ۱۰۸ فروند تانگ در رتبه ۶ و اسرائیل با ۳۰۰ تانک در رتبه ۳۳ قرار گرفته است.

مقایسه قدرت نیروی دریایی ایران و اسرائیل

به طور کلی ناوگان نیروی دریایی ایران رتبه ۶ و ناوگان نیروی دریایی اسرائیل رتبه ۳۵ جهان را دارند. هیچ یک از ایران و اسرائیل ناو هواپیمابر و هلیکوپتربر، ندارند، اما وضعیت ایران در حوزه زیردریایی‌ها بسیار بهتر است. ایران با ۲۹ زیردریایی در مقابل ۵ زیردریایی اسرائیل در رتبه ۵ جهان ایستاده. اما وضعیت اسرائیل در کشتی‌های گشت زنی بهتر از ایران است. اسرائیل ۴۸ کشتی گشت‌زنی و ایران ۲۰ کشتی دارد.

مقایسه قدرت لجستیک اسرائیل و ایران

لجستیک کشور‌ها هم در قدرت نظامی آن‌ها موثر است. از جمله شاخص‌های زیرمجموعه لجستیک می‌توان به تعداد فرودگاه، تعداد بنادر و ترمینال‌ها، نیروی کار، جاده و ریل اشاره کرد. این شاخص به طور مستقیم با وسعیت سرزمینی کشور‌ها رابطه دارد و از این رو عجیب نیست که ایران در مجنوع در حوزه لجستیک برتری قابل توجهی نسبت به اسرائیل داشته باشد.

برای مثال ایران از حیث تعداد فرودگاه در رتبه ۲۱ جهان و اسرائیل در رتبه ۸۱ ایستاده. در مورد تعداد نیروی کار ایران با ۳۰.۵ میلیون نیروی کار در رتبه ۱۸ و اسرائیل با ۳.۸ میلیون نیروی کار در رتبه ۸۵ جهان است.

مقایسه منابع طبیعی ایران و اسرائیل

منابع طبیعی از جمله نفت هم از شاخص‌های موثر بر قدرت نظامی است. ایران ششمین کشور جهان از نظر تولید نفت است این در حالی است که رتبه اسرائیل در تولید نفت ۶۸ ام در جهان است. در مورد میزان ذخایر نفتی قطعی ایران با ۱۵۷ میلیارد بشکه نفت ذخیره شده رتبه ۴ جهان را دارد. رتبه اسرائیل با ۱۲ میلیون بشکه نفت ۷۸ است.

مقایسه وضعیت جغرافیای ایران و اسرائیل

تقریبا در تمام شاخص‌های مورد بررسی، شاخص جغرافیا مدنظر قرار گرفته، اما به طور مستقل هم این عنصر باید مقایسه شود. ایران با ۱.۶ میلیون کیلومتر مربع مساحت در رتبه ۱۷ و اسرائیل با ۲۰ هزار کیلومتر مربع در رتبه ۱۳۲ جهان قرار گرفته‌اند.

ایران ۵ هزار کیلومتر مرز مشترک با کشور‌های همسایه دارد و اسرائیل هزار کیلومتر. این شاخص در واقع با قدرت نظامی کشور‌ها رابطه عکس دارد چرا که داشتن مرز مشترک به منزله وجود تهدید‌های نظامی بیشتر علیه کشورهاست.

در مورد مرز دریایی هم وضع به همین منوال است. ایران ۲.۴ هزار کیلومتر خط ساحلی و اسرائیل ۲۷۳ کیلومتر خط ساحلی دارد. ایران در این زمینه در رتبه ۴۱ جهان و اسرائیل در رتبه ۹۳ ایستاده است. داشتن آبراهه، اما به منزله قدرت نظامی بیشتر است. اسرائیل هیچ آبراهه‌ای ندارد درحالی که ایران ۸۵۰ کیلومتر آبراهه دارد. یکی از مهمترین آبراهه‌های تحت کنترل ایران تنگه هرمز است که به تنهایی شاخص مهمی برای قدرت نظامی ایران به شمار می‌رود.