کلیندامایسین؛ همه‌چیز درباره این آنتی‌بیوتیک مهم

کلیندامایسین نوعی آنتی‌‌بیوتیک است که برای درمان عفونت‌های باکتریایی استفاده می‌شود. این دارو زمانی تجویز می‌شود که پنی‌سیلین گزینه مناسبی برای درمان نیست. ممکن است کلیندامایسین برای مواردی مانند عفونت‌های تنفسی خاص، عفونت ریه و مسمویت خونی تجویز شود، اما برای عفونت‌های ویروسی مثل آنفولانزا و سرماخوردگی قابل‌استفاده نیست. اگر شما هم در شرایطی هستید که باید از کلیندامایسین استفاده کنید، پیشنهاد می‌کنیم تا انتهای مقاله با ما همراه باشید.

انواع کلیندامایسین

کلیندامایسین به شکل‌های مختلفی در بازار موجود است، از جمله:

• کپسول خوراکی؛
• کرم و پماد و ژل کلیندامایسین موضعی؛
• شیاف کلیندامایسین واژینال؛
• داروی تزریقی.

نوع کلیندامایسین تجویزی به نوع عفونت بیمار بستگی دارد. تجویز کلیندامایسین موضعی برای درمان جوش و عفونت‌های باکتریایی واژن بسیار رایج است. همچنین پزشکان از این دارو برای درمان عفونت در افرادی با حساسیت به پنی‌سیلین استفاده می‌کنند. با توجه به نوع عفونت و مقدار مصرف کلیندامایسین، دارو می‌تواند باکتری را بکشد یا رشدش را متوقف کند. کلیندامایسین برای همه افراد مناسب نیست و احتمال دارد سبب طیفی از عوارض جانبی شود.

کاربردهای کلیندامایسین

کلیندامایسین برای درمان انواعی از عفونت‌های باکتریایی تجویز می‌شود. این دارو در مواردی تجویز می‌شود که نمی‌توان از پنی‌سیلین استفاده کرد یا نوع باکتری عامل عفونت تشخیص داده شده است.

کپسول کلیندامایسین یا گرانول‌های حل‌شدنی آن برای موارد مختلفی تجویز می‌شوند، از جمله:

• عفونت تنفسی ناشی از باکتری استرپتوکوک، پنومونوکوک و استفیلوکوک.
• آمپیم، پنومونیت بی‌هوازی یا آبسه در ریه.
• مسمومیت خونی.
• عفونت‌های ناشی از باکتری‌های بی‌هوازی عامل پریتونیت یا آبسه در شکم.
• اندومتریوز، سلولیت لگنی و آبسه در سیستم تناسلی یا عفونت کاف واژن.

کلیندامایسین تزریقی برای عفونت‌های جدی است، از جمله:

• عفونت‌های سیستم تنفسی؛
• عفونت ریه؛
• مسمومیت خونی؛
• عفونت دستگاه تناسلی؛
• عفونت شکمی؛
• عفونت‌های استخوان و مفصل (ممکن است این دارو همراه سایر داروها حین جراحی عفونت‌های استخوانی تجویز شود)؛
• عفونت‌های پوستی جدی.

گاهی برای عفونت‌های کودکان از محلول خوراکی کلیندامایسین استفاده می‌شود، از جمله:

• عفونت جدی سیستم تنفسی؛
• عفونت‌های جدی پوست و بافت نرم؛
• مسمومیت خونی؛
• عفونت در شکم؛
• عفونت در دستگاه تناسلی زنان.

متخصص پوست محلول، ژل یا لوسیون کلیندامایسین را برای درمان جوش تجویز می‌کند. همچنین ممکن است پزشک برای درمان عفونت واژنی شیاف درون‌واژنی یا لوسیون کلیندامایسین تجویز کند. افراد باردار می‌توانند در سه‌ماهه دوم و سوم از لوسیون استفاده کنند.

مقدار مصرف کلیندامایسین

۱. کپسول کلیندامایسین برای بزرگ‌سالان

• برای موارد جدی: ۱۵۰ تا ۳۰۰ میلی‌گرم هر ۶ ساعت
• برای عفونت‌های خیلی شدید: ۳۰۰ تا ۴۵۰ میلی‌گرم هر ۶ ساعت

۲. کپسول کلیندامایسین برای کودکان

• برای عفونت‌های جدی: ۸ تا ۱۶ میلی‌گرم به‌ازای هر کیلوگرم وزن بدن که به ۳ تا ۴ دوز مساوی تقسیم می‌شود.
• برای عفونت‌های خیلی شدید: ۱۶ تا ۲۰ میلی‌گرم به‌ازای هر کیلوگرم وزن بدن که به ۳ تا ۴ دوز مساوی تقسیم می‌شود.

۳. شیاف کلیندامایسین

هر شیاف حاوی ۱۰۰ میلی‌گرم کلیندامایسین است. بیمار می‌تواند ۳ شب متوالی هر شب قبل از خواب یک شیاف استفاده کند.

۴. ژل و لوسیون موضعی

معمولا پزشک برای مصرف روزانه در ناحیه درگیر کلینداژل ۱درصد تجویز می‌کند.

۵. کلیندامایسین تزریقی

مقدار مصرف کلیندامایسین تزریقی بر حسب میلی‌گرم بر کیلوگرم و میلی‌گرم در روز در جدول زیر نوشته شده است:

نحوه مصرف کلیندامایسین

۱. کپسول و گرانول خوراکی کلیندامایسین

این دارو تنها برای افرادی با حساسیت به پنی‌سیلین یا مواردی که به نظر می‌رسد سایر آنتی‌بیوتیک‌ها مناسب نیستند، تجویز می‌شود. در این شرایط دارو خطر کولیت یا التهاب پوشش داخلی کولون را کاهش می‌دهد. در صورت امکان، پزشک از محل عفونت نمونه‌برداری می‌کند تا عامل عفونت را تشخیص دهد.

۲. کرم یا شیاف واژنی کلیندامایسین

کلیندامایسین واژینال موضعی به درمان عفونت‌های باکتریایی در واژن کمک می‌کند. در این شرایط، بیمار ۳ تا ۷ شب متوالی قبل از خواب، مقدار ۱۰۰ میلی‌گرم کلیندامایسین را درون واژن می‌زند. کرم واژنی کلئوسین برای افراد بارداری که در سه‌ماهه دوم و سوم‌ هستند ایمن است. افراد باردار به ۷ روز درمان نیاز دارند.

۳. لوسیون، ژل و محلول کلیندامایسین

لوسیون، ژل و محلول کلیندامایسین برای درمان جوش تجویز می‌شوند. افراد روزی ۲ بار لایه‌ای نازک از کلئوسین‌تی ۱درصد یا محلول ۱درصد کلیندامایسین را به محل عفونت می‌زنند. همچنین با ظهور جوش می‌توان روزانه از کلینداژل ۱درصد استفاده کرد. کلیندامایسین موضعی ممکن است موجب اسهال شود و افراد دارای کولیت نباید از آن استفاده کنند.

۴. کلیندامایسین تزریقی

اگر فردی عفونت شدید دارد و نمی‌تواند از سایر آنتی‌بیوتیک‌ها استفاده کند، ممکن است در بیمارستان، کلیندامایسین تزریقی دریافت کند.

عوارض جانبی کلیندامایسین

اسهال یکی از شایع‌ترین عوارض جانبی بسیاری از آنتی‌بیوتیک‌هاست. گاهی‌ اوقات، افراد با مصرف کلیندامایسین دچار اسهال شدید می‌شوند. کلیندامایسین می‌تواند ترکیب باکتریایی روده بزرگ را تغییر دهد و موجب رشد زیاد باکتری کلستردیوم شود. این باکتری با تولید سم موجب اسهال می‌شود که نوعی عفونت شدید و تهدیدکننده زندگی است. اگر فردی با مصرف کلیندامایسین دچار این بیماری شود، پزشک بلافاصله درمان با آنتی‌بیوتیک را قطع می‌کند. این بیماری می‌تواند هفته‌ها یا ماه‌ها بعد از قطع مصرف ایجاد شود.

ممکن است کلیندامایسین خوراکی یا تزریقی عوارض دیگری هم داشته باشد، از جمله:

• درد شکمی؛
• التهاب مری؛
• حالت تهوع و استفراغ؛
• واکنش حساسیتی پوستی؛
• واکنش حساسیتی شدید؛
• التهاب واژن؛
• تجمع مایع زیر پوست؛
• اختلال عملکرد کبد؛
• اختلال عملکرد کلیه؛
• اختلالات خونی؛
• اختلال عملکرد سیستم ایمنی؛
• التهاب.

افرادی که از لوسیون یا محلول کلیندامایسین برای جوش استفاده می‌کنند، ممکن است عوارض جانبی مربوط به پوست را گزارش دهند، از جمله:

• خشکی؛
• گرگرفتگی یا رنگ‌پریدگی؛
• احساس سوختگی یا گزگز؛
• پوسته‌پوسته‌شدن؛
• خارش؛
• چرب‌شدن پوست.

شیاف یا کرم واژنی کلیندامایسین ممکن است سبب عوارض مختلفی شود، از جمله:

• عفونت قارچی واژن؛
• التهاب واژن و ولو؛
• اختلالات واژن یا ولو؛
• درد واژنی.

منع مصرف و نکات احتیاطی

• افرادی با سابقه کولیت زخمی یا کولیت شبه‌غشایی (کولیت با غشای کاذب) نباید از کلیندامایسین استفاده کنند. این دو بیماری موجب التهاب شدید پوشش روده می‌شوند و عوارض جانبی مصرف کلیندامایسین این دو بیماری را بدتر می‌کند. کلیندامایسین فقط باید در زمان عفونت باکتریایی تجویز شود تا مقاومت باکتری به کلیندامایسین افزایش پیدا نکند.
• مصرف طولانی‌مدت یا دوره‌های مکرر دارو ممکن است موجب برفک دهان یا عفونت مخمری واژن شود. در این موارد به پزشک مراجعه کنید.
• واکنش حساسیتی به دارو نادر است، اما در صورت بروز علائم حساسیت مثل تنگی نفس، کهیر، ورم غده لنفی، خارش، جوش یا سرگیجه به پزشک مراجعه کنید.

پیشگیری از عوارض کلیندامایسین

• قبل از مصرف دارو، پزشک را در جریان بیماری‌هایتان قرار دهید.
• قبل از انجام عمل جراحی یا دندان‌پزشکی، پزشک را در جریان مصرف کلیندامایسین قرار دهید.
• ممکن است کلیندامایسین وارد شیرمادر شود، پس قبل از شیردهی با پزشک مشورت کنید.
• کلیندامایسین ممکن است عملکرد واکسن را مختل کند. قبل از واکسیناسیون، پزشک را از مصرف کلیندامایسین مطلع کنید.

تداخل دارویی

ممکن است با مصرف هر نوعی از کلیندامایسین، تداخل دارویی ایجاد شود. در گذشته، متخصصان بیهوشی نگران بودند که کلیندامایسین اثربخشی داروهای مسدودکننده عصبی عضلانی را به تأخیر بیندازد، اما امروزه به این نتیجه رسیده‌اند که ممکن است این دارو اثر داروهای مسدودکننده را تقویت کند.

آنزیم کبدی کلیندامایسین را در بدن تجزیه می‌کند. تحریک عملکرد این آنزیم موجب کاهش میزان کلیندامایسین می‌شود و مهار آنزیم موجب افزایش کلیندامایسین در بدن می‌شود. داروهای خاص در عملکرد آنزیم کبدی نقش دارند. زمانی‌ که محرک‌های آنزیم همراه با کلیندامایسین مصرف شوند، پزشک باید عملکرد آنتی‌بیوتیک در بدن را بررسی کند. از طرف دیگر اگر مهارکننده آنزیم همراه با کلیندامایسین مصرف شود، افزایش آنتی‌بیوتیک می‌تواند عوارض جانبی به همراه داشته باشد و پزشک باید آن را زیر نظر داشته باشد.

جایگزین‌های کلیندامایسین

کلیندامایسین و لینکومایسین تنها اعضای خانواده لینکوزامیدند. لینکومایسین تنها به‌صورت محلول تزریقی موجود است و برای عفونت‌های جدی تجویز می‌شود. با توجه به عفونت، سابقه حساسیت بیمار و عوارض جانبی دارو، پزشک می‌تواند از آنتی‌بیوتیک‌های جایگزین استفاده کند.

شما بگویید

شما چقدر با کلیندامایسین و موارد مصرف آن آشنایی دارید؟ برای چه مشکلی از این دارو استفاده کرده‌اید؟ در صورت تمایل، می‌توانید تجربه و نظرتان را در قسمت ارسال دیدگاه برایمان بنویسید و این مطلب را از طریق شبکه‌های اجتماعی با دوستانتان به اشتراک بگذارید.