امیدآفرینی محور اصلی جهاد تبیین/ فلسفه مجالس حسینی تبیین اهداف عاشورا است

به گزارش خبرنگار گروه قرآن و معارف خبرگزاری شبستان، «نخستین مرتبه نیست که رهبر انقلاب، مفهوم و اصطلاح «جهاد تبیین» را مطرح کردند. ایشان در طی سال‌های قبل بارها این تعبیر را به‌کار بردند؛ ضمن اینکه واژه تبیین هم بارها در بیانات ایشان و در مباحث متفکران انقلاب اسلامی مطرح شده است. تبیین به‌معنای روشنگری و بیان حقیقت و واقعیت است. در حقیقت آنچه در تبیین مدنظر است، زدودن غبار بدفهمی، تحریف و کج‌فهمی از مفاهیم و معارف انقلاب اسلامی و همچنین فهمیدن تحلیل‌های نادرست، غلط و مغرضانه از رویدادها و پیشگیری از تحریف و دریافت نادرست است؛ بنابراین، تبیین در جهت روشنگری است، بدون جهت‌گیری خاصی که بخواهیم مطلبی را توجیه کنیم یا امر نادرستی را درست جلوه دهیم.

اگر بخواهیم تبیین را در معارف اسلامی ریشه‌یابی کنیم، مشاهده می‌کنیم که اصولاً پیامبران برای تبیین آمده‌اند؛ تبیین حقایق عالم، تبیین وجود خود انسان، تبیین ظرفیت‌های انسان، تبیین راهی که باید برود. به همین جهت، یکی از نام‌های قرآن کریم بیان است: «هَذَا بَیَانٌ لِلنَّاس»؛ قرآن تبیین‌کننده‌ای برای مردم است. رهبر انقلاب از موضع اسلام‌شناس معتقد به معارف انقلاب و اسلام و معارف اسلامی می‌خواهد خط تبیین‌گری پیامبران و امامان را ادامه دهد.

انقلاب اسلامی هم نتیجه تبیین گسترده و عمیق بود که در جامعه شکل گرفت. حضرت امام رحمةالله‌علیه حقایق کشور و اسلام را تبیین کرد و واقعیاتی را که در رژیم پهلوی اتفاق می‌افتاد و آن‌ها مخفی می‌کردند، مورد روشنگری قرار داد؛ بنابراین، تبیین مبنای تفکر انقلاب اسلامی و امتداد آن است؛ یعنی اگر بخواهیم جامعه در مسیر پیشرفت و تعالی حرکت کند، این حرکت بدون حضور مردم ممکن نیست. اگر بخواهیم مردم و جوانان با انقلاب باشند، باید این تبیین را به‌گونه‌ای فراگیر، مستند و مستدل انجام دهیم.»

با توجه به اهمیت موضوع خبرنگار گروه قرآن و معارف خبرگزاری شبستان گفت و گویی با حجت الاسلام والمسلمین «محمد ملک زاده» عضو هیئت علمی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی انجام داده است که در ادامه می خوانید.

درباره مفهوم جهاد تبیین توضیح بفرمایید؟

موضوع جهاد تبیین از ابداعات رهبر معظم انقلاب محسوب می شود همچون سایر اصطلاحات که به جا و به موقع مورد استفاده قرار می دهد تا در مواقع حساس از عبارات و اصطلاحات خاص استفاده می کند اما قدمت جهاد تبیین از نظر مفهوم و ماهیت به طول تاریخ اسلام باز می گردد.

عنوان جهاد تبیین به معنای کوشش و تلاش در مسیر بیان حقایق و اقداماتی است که در دین اسلام برای دفاع از اسلام و تبیین احکام و ارزش های الهی انجام می شود. جهاد تبیین از ابزارهایی است که در اسلام برای تبلیغ دین و ارزش های اسلامی به کار می رود و خداوند جهاد تبیین را وظیفه هر انسانی می داند تا از این ابزار برای تبلیغ دین و تبیین ارزش های الهی استفاده کند.

عنوان جهاد تبیین فقط در لفظ نظامی استفاده نمی شود بلکه به معنای تلاش و کوشش است. تبیین حقایق دین، تبیین ارزش های دین و ارایه راهکاری برای دفاع از ارزش های دینی است. روش و منشی است که ائمه اطهار (ع) و در راس آنها امام حسین (ع) از آن بهره گرفته اند تا حقایق دین و ارزش های دین را تبیین کنند و امام حسین (ع) به واسطه واقعه عاشورا اسوه جهاد تبیین است زیرا هدف قیام خود را اقامه امر به معروف و نهی از منکر قرار داد.

چرا امام حسین (ع) را اسوه جهاد تبیین می نامند؟

امر به معروف و نهی از منکر یکی از ابزارهای جهاد تبیین است و یکی از شاخص های جهاد تبیین اقامه امر به معروف و نهی از منکر است. امام حسین (ع) وقتی به سمت کربلا حرکت می کرد، عنوان نمودند هدفم از قیام احیای امر به معروف و نهی از منکر است زیرا می بینم دین خدا تحت فشارهای دنیاطلبان قرار دارد و احکام الهی اجرا نمی شود؛ بنابراین امام حسین (ع) را اسوه جهاد تبیین می دانیم.

همان طور که امام علی (ع) و پیامبر گرامی اسلام (ص) جهاد تبیین را اجرایی کردند، امام حسین (ع) و سایر ائمه اطهار در عرصه های مختلف و در تاریخ اسلام از ابزار جهاد تبیین برای تبیین ارزش های دینی و اسلام استفاده کردند. خداوند فلسفه خلقت پیامبران و به ویژه پیامبر گرامی اسلام را این قرار داده است که احکام دین را برای مردم تبیین کنند و در راستای هدایت مردم گام بردارند.

برگزاری مراسم عزاداری برای امام حسین (ع) در ایام محرم و صفر چگونه می تواند اثرگذارتر شود؟

یکی از فلسفه های برگزاری مراسم عزاداری جهاد تبیین است و اقتدا کردن به امام حسین (ع) و قیام ایشان برای تبیین احکام و ارزش های دینی است. ایام محرم و صفر برای مبلغان و سایر افرادی که دغدغه دین دارند بهترین فرصت است تا بیایند اهداف قیام امام حسین (ع) را تبیین کنند.

پس از شهادت امام حسین (ع) یکی از برگزارکنندگان عزاداری و اقامه عزا برای امام حسین (ع) امام سجاد (ع) است و پس از ایشان ائمه اطهار اقامه عزا می کردند. در واقع فلسفه اقامه عزا این بود که اهداف قیام امام حسین (ع) فراموش نشود و این اهداف برای مردمی که ممکن است دچار فراموشی شوند، تبیین شود. با برگزاری مراسم عزاداری برای امام حسین (ع) در واقع اهداف قیام امام حسین (ع) ابعاد سیاسی، فرهنگی، دینی و سایر عرصه های قیام را تبیین می کنیم؛ بنابراین با الگوگیری از ائمه اطهار (ع) باید به این موضوع بپردازیم.

مهمترین هدف اقامه امام حسین (ع) اقامه امر به معروف و نهی از منکر بود و این مسئله باید در قالب برگزاری عزاداری برای سیدالشهدا و یارانش بیان شود، موضوعی که در عصر حاضر به شدت به آن نیاز داریم.

در عصر حاضر چگونه می توان با رمزگشایی از جهاد تبیین در سیره امام‌حسین (ع) در مسیر حفظ آرمان‌های سیدالشهدا (ع) پیش‌رفت؟

امروز دشمنان بسیار تلاش می کنند تا این بعد از هدف قیام امام حسین (ع) را خاموش کنند؛ بنابراین تلاش می کنند تا مسئله عزاداری را از مسئله پرداختن به اهداف قیام حضرت امام حسین (ع) جدا کنند. تبیین ابعاد سیاسی قیام عاشورا باید مورد توجه قرار بگیرد. اگر ابعاد سیاسی قیام امام حسین (ع) را تبیین نکنیم نمی توانیم به درستی مراسم عزاداری امام حسین (ع) را برگزار کنیم. مبارزه با ظلم و سازش ناپذیری با حاکمان مستبد از دیگر اهداف قیام امام حسین (ع) بود. مسئله سازش ناپذیری و قیام در برابر جریان های منحرف فکری و سیاسی از دیگر اهداف قیام امام حسین (ع) است.

در خصوص ابعاد فرهنگی دینی قیام امام حسین (ع) نیز می توان به این موضوع پرداخت که امام حسین (ع) در کشاکش نبرد و در وقت نماز جنگ را تعطیل می کنند و با شهادت چند نفر نماز اول وقت را اقامه می کنند که این موضوع می تواند به عنوان ابعاد فرهنگی و دینی قیام سیدالشهدا (ع) مورد توجه قرار گیرد. در واقع امام حسین (ع) قیام کردند تا مسایل و ارزش های دینی همچون حجاب و نماز حفظ شود.

امیدبخشی به جبهه حق از اقداماتی است که در راستای جهاد تبیین و در عصر حاضر باید مورد توجه قرار بگیرد چرا که دشمنان تلاش می کنند روحیه یاس و ناامیدی را میان مردم منتشر کنند؛ بنابراین اگر اهداف قیام امام حسین (ع) را درست تبیین کنیم در می یابیم که سیدالشهدا نه تنها در برابر یزید زمان شکست نخورد بلکه جبهه حق بر جبهه باطل پیروز شد و تبیین این امر می تواند برای جبهه حق امیدبخش باشد.

پایان پیام/47