نخستین زن فرمانروای ایرانی چه کسی بود؟!

زیارتگاه سیده ملک‌خاتون در خیابان خاوران، محله مینایی، یکی از زیارتگاه‌های قدیمی تهران است و یادآور کسی است که به ملکه فخرالدوله دیلمی مشهور بوده و سال ۴۱۹ قمری درگذشته است، اما قدمت بقعه او به حدود دو قرن پیش بازمی‌گردد.

سیده ملک‌خاتون نخستین زنی است که پس از استقرار اسلام در ایران و مقارن عهد حکیم ابوعلی سینا به حکومت رسید. به عبارت دیگر، او نخستین زن فرمانروای ایرانی بوده است. سیده ملک‌خاتون از نسل امام موسی بن جعفر (ع) که به گفته تاریخ‌دانان، مادر مویدالدوله و فخرالدوله دیلمی است، در جوانی همسرش را از دست می‌دهد و، چون فرزندانش کوچک بودند او به نیابت از فرزندنش حکومت‌داری می‌کند.

سیده ملک‌خاتون در آداب ملک‌داری بسیار کوشا و توانا بود. چنانکه سرزمین‌های بسیاری را آباد کرد و هفته‌ای پنج روز در شهرری بارعام می‌داد، به وضع لشکریانش توجه خاص داشت، با وزرا و کارگزاران بی‌واسطه سخن می‌گفت و پاسخ قاصدان در سراسر کشور را شایسته ادا می‌کرد. دربار او محل رفت‌وآمد دانشمندان، ادبا و فلاسفه بود و حکیم ابوعلی‌سینا نیز مدتی را در دربار سیده ملک‌خاتون گذراند.

سیده خاتون پس از ۸۰ سال زندگی در ۴۱۹ قمری در ری در گذشت. بقعه او در خیابان خاوران، خیابان شهید برادران سجادی، هشت‌متری ملایری واقع شده است. بنای زیارتگاه او شامل بقعه، ایوان و رواق است. همچنین حرم به شکل مستطیل است با چهار شاه‌نشین عمیق و تودار که در چهار طرف قرار گرفته.

سیده ملک‌خاتون از مروجان و مبلغان شیعه بوده و نسب ایشان با ۲ نسل به امام موسی کاظم (ع) می‌رسد و از سادات مازندران هستند. بازسازی و رسیدگی به وضعیت این بقعه تاریخی سال‌ها قبل با مشارکت شهرداری تهران انجام شده است.

منبع: همشهری