وضعیت دریاچه ارومیه وخیم تر شد/ تعطیلی طرح آبیاری مدرن

خبرگزاری مهر- گروه استان‌ها-سکینه اسمی: در حال حاضر تراز آب دریاچه ۱۲۷۰.۱ متر است، وسعت آب دریاچه ۷۸۰ کیلومتر مربع و حجم آب آن، یک میلیارد مترمکعب است.

هر چند هنوز این مقدار با کمترین مقدار آب دریاچه که در سال ۱۳۹۴ ثبت شده بود، فاصله دارد اما شرایط دریاچه ارومیه بحرانی است و با توجه به پیش‌بینی کاهش بارش‌ها، این بحران تشدید خواهد شد.

وضعیت وخیم دریاچه ارومیه در حالی تداوم دارد، کارشناسان معتقد هستند دولت اگر اقدامات عاجل برای احیای این تالاب بین المللی را از سر نگیرد امیدها برای نجات و احیای آن از دست رفته و باید منتظر پایان غم انگیر دومین دریاچه شور دنیا باشیم.

این در حالی که است نه تنها طرح اصلاح الگوی کشت در استان‌های حوزه آبریز دریاچه ارومیه موفق نبوده بلکه در سال‌های اخیر طرح آبیاری تحت فشار در این استان‌ها به خصوص آذربایجان غربی تعطیل شده که این امر منجر به آبیاری سنتی و هدررفت آب در این روزهای کم آبی و وخامت دریاچه ارومیه شده است یکی از بخش‌هایی که به دلیل غفلت و بی توجهی سال‌های متمادی دولت‌ها و مسئولان موجب تشدید بحران خشکسالی دریاچه ارومیه شده بخش کشاورزی است، با روی کار آمدن ستاد احیای دریاچه ارومیه در سال ۹۳ کاهش مصرف آب در بخش کشاورزی حوضه دریاچه ارومیه یکی از مهم‌ترین برنامه‌های ستاد احیا بود تا با کم شدن ۴۰ درصدی مصرف به صورت واقعی در این بخش، زمینه برای انتقال این میزان آب به دریاچه فراهم شود البته با وجود تاکید مسئولان به انجام این مأموریت، بسیاری از محقق نشدن آن سخن می‌گویند.

به اعتقاد کارشناسان و مسئولان کشوری و استانی در حوزه آبریز دریاچه ارومیه راندمان پایین و مصرف بی رویه به همراه مصرف ۹۰ درصدی آب در بخش کشاورزی از دلایل مهم وضعیت بحرانی این دریاچه ارومیه به شمار می‌رود که اصلاح الگوی کشت، طرح آبیاری مدرن و … می‌تواند این راهکار مؤثری برای مهار مشکلات این بخش باشد.

این در حالی که است نه تنها طرح اصلاح الگوی کشت در استان‌های حوزه آبریز دریاچه ارومیه موفق نبوده بلکه در سال‌های اخیر طرح آبیاری تحت فشار در این استان‌ها به خصوص آذربایجان غربی تعطیل شده که این امر منجر به آبیاری سنتی و هدررفت آب در این روزهای کم آبی و وخامت دریاچه ارومیه شده است.

خبرگزاری مهر در قالب یک پرونده وضعیت دریاچه ارومیه، طرح ستاد احیا و دلایل تشدید بحرانی شدن دومین دریاچه شور دنیا را در سه استان حوضه آبریز آذربایجان غربی، آذربایجان شرقی و کردستان به صورت کارشناسی و علمی بررسی می‌کند.

وضعیت وخیم دریاچه ارومیه تداوم کرد / ضرورت ورود دولت به احیای دریاچه

هنوز دریاچه ارومیه به صورت کامل خشک نشده و امید برای احیای آن تداوم دارد اما ضروری است دولت اقدامات عاجلی برای از سرگیری روند احیای آن انجام دهد عضو کمیسیون کشاورزی مجلس شورای اسلامی در گفتگو با خبرنگار مهر در خصوص آخرین وضعیت دریاچه ارومیه گفت: حجم آب موجود در دریاچه ارومیه به حداقل میزان خود رسیده است، طی چند سال اخیر نه تنها ورودی قابل قبولی نداشته بلکه با شدت گیری کاهش بارندگی، افزایش خشکسالی‌ها و تبخیر بیش از اندازه، منجر به نابودی این دریاچه شده است، در کنار تمام این عوامل احداث سدهای متعدد در اطراف این دریاچه شرایط آن را وخیم‌تر کرده است.

جلال محمود زاده با بیان اینکه با وجود شرایط بحرانی دریاچه ارومیه و اظهارنظرها در خصوص اتمام حیات این دریاچه اظهار کرد: هنوز دریاچه ارومیه به صورت کامل خشک نشده و امید برای احیای آن تداوم دارد اما ضروری است دولت اقدامات عاجلی برای از سرگیری روند احیای آن انجام دهد.

وی با انتقاد از عملکرد ستاد احیای دریاچه ارومیه در سال‌های گذشته گفت: با توجه به شرایط کم آب متأسفانه ستاد احیای در طول فعالیت خود اقدامات را به درستی انجام نداده حتی اعتبارات احیای دریاچه ارومیه در جاهای دیگری هزینه شده و باید در این زمینه جوابگو باشد.

دستگاه‌های اجرایی ذیربط در حوزه دریاچه ارومیه به وظایف خود درست عمل نکردند

نماینده مردم مهاباد در مجلس شورای اسلامی همچنین با بیان اینکه دستگاه‌های اجرایی ذیربط در حوزه دریاچه ارومیه طی سال‌های اخیر به وظایف خود درست عمل نکردند، گفت: زمزمه خشکی کامل دریاچهارومیه به گوش می‌رسد اما هنوز به مرحله خشکی کامل نرسیده‌ایم، از طرفی بودجه‌ای که برای احیای دریاچه اختصاص داده شد، در جای خود هزینه نشده است.

وی ادامه داد: دریاچه ارومیه به عنوان ششمین دریاچه آب شور جهان، بزرگ‌ترین دریاچه آب شور خاورمیانه و ایران است و محل زیست بسیاری از حیوانات مهاجر و بومی مثل فلامینگو و پلیکان بوده، اما نفس‌هایش به شماره افتاده است و برای نجات آن، باید به سرعت اقدام کرد خشک شدن آن نه تنها در سطح ملی بلکه در سطوح جهانی تبعات گسترده‌ای دارد و انتقادهایی برای ایران نیز به دنبال خواهد داشت.

محمودزاده خاطرنشان کرد: خشکی دریاچه ارومیه نه تنها آذربایجان غربی را تحت الشعاع قرار می‌دهد بلکه ۱۵ استان دیگر را نیز تحت تأثیر قرار خواهد داد و از کشاورزی گرفته تا معیشت مردم متأثر از این بحران زیست محیطی خواهد بود به گونه‌ای که سلامتی افراد را به مخاطره انداخته و به تبع آن کوچ اجباری را برای مردم رقم می‌زند.

طرح آبیاری تحت فشار در آذربایجان غربی تعطیل شده است / دولت دو سال اخیر ریالی به دریاچه نداده است

عضو کمیسیون کشاورزی مجلس شورای اسلامی با اشاره به اینکه دولت نه در سال ۱۴۰۰ و نه در سال جاری ریالی برای احیای دریاچه ارومیه اختصاص نداده است، گفت: متأسفانه بسیاری از طرح‌های احیای دریاچه ارومیه از جمله طرح آبیاری تحت فشار در اراضی کشاورزی استان تعطیل شده‌اند.

محمودزاده با بیان اینکه هم اکنون طرح آبیاری تحت فشار در دشت‌های میاندوآب و نقده و مهاباد تعطیلی است گفت: دولت در یک سال اخیر برای آبیاری مدرن در این استان اختصاص نداده و اراضی کشاورزی استان به صورت سنتی آبیاری می‌شود و این یعنی هدررفت آب و راندمان پایین آبیاری بخش کشاورزی که اثر آن مستقیم متوجه دریاچه ارومیه است.

وی با انتقاد از اینکه متأسفانه در این شرایط آب آذربایجان غربی به میزان ۳۰۰ میلیون مترمکعب از شهرستان‌های میاندوآب و بوکان برای اراضی کشاورزی آذربایجان شرقی منتقل می‌شود، افزود: با وجود ممنوعیت انتقال آب بخش کشاورزی این آب از استان به استان دیگر منتقل می‌شود که باید جلوی آن گرفته شود.

ترک خوردگی تونل انتقال آب از زاب همچنان حل نشده است

قرار بود از رودخانه ارس ۳۰۰ میلیون مترمکعب آب به دریاچه ارومیه منتقل شود که این طرح نیز حذف شد عضو کمیسیون کشاورزی مجلس شورای اسلامی با اشاره به عدم اتمام طرح انتقال تونل از زاب به دریاچه ارومیه افزود: با وجود اینکه این طرح در مراحل پایانی قرار دارد، گفت: سه کیلومتر از این تونل دچار ترک خوردگی شده و هنوز این مشکل برطرف نشده است.

وی با بیان اینکه همچنین قرار بود از رودخانه ارس ۳۰۰ میلیون مترمکعب آب به دریاچه ارومیه منتقل شود که این طرح نیز حذف شد، افزود: عدم اختصاص ۳۰۰ میلیون متر مکعب حق آبه دریاچه ارس به دریاچه شور آذربایجان منجر شده تا شاهد مرگ این دریاچه باشیم در این بین رفتارهای سیاسی دولت‌های مختلف بر خشکی این دریاچه بیشتر از هر زمانی دامن زده است.

کمیته‌های استانی احیای دریاچه ارومیه تعیین شدند

اظهارات محمودزاده در حالی مطرح می‌شود که استاندار آذربایجان غربی که دبیرکارگروه ملی احیای دریاچه ارومیه نیز است در آخرین بازدید از این دریاچه از تعیین کمیته‌های استانی احیای دریاچه ارومیه خبر داده اما هنوز این کمیته وارد فاز اجرایی نشده است.

استاندار آذربایجان‌غربی با اشاره به عزم دولت برای احیای دریاچه ارومیه گفت: کمیته‌های تخصصی استانی برای احیای دریاچه تعیین شده و از هفته آینده کار خود را در حوزه‌های مختلف آغاز می‌کنند.

محمد صادق معتمدیان در این بازدید با بیان اینکه این کمیته‌ها با یک رویکرد تخصصی برنامه‌های لازم برای احیای دریاچه ارومیه را ارائه خواهند کرد تا مورد بررسی، تصویب قرار گرفته و ابلاغ شود، گفت: باید برنامه تمامی دستگاه‌های دخیل در احیای دریاچه ارومیه به صورت دقیق مشخص و طبق برنامه ریزی صورت گرفته اجرایی شود.

دبیر کارگروه ملی احیای دریاچه ارومیه در رابطه با اقدامات صورت گرفته برای کنترل ریزگردهای حاشیه دریاچه ارومیه افزود: بیش از ۲ هزار و ۵۰۰ هکتار انواع گونه‌های مقاوم و قابل رشد در شرایط دریاچه ارومیه برای کنترل شن‌های روان و ریزگردها، کاشت شده که نقش مؤثری نیز در این خصوص داشته است.

وی با بیان اینکه برای مدیریت روان آب‌ها بیش از ۲ هزار و ۸۰۰ پروژه تعریف و اجرا شده است، اضافه کرد: بادشکن غیر زنده نیز به طول ۱۶۰ کیلومتر در حاشیه دریاچه ارومیه برای کنترل ریزگردها اجرا شده است.

معتمدیان با تاکید بر اینکه باید کانون‌های ریزگردها به صورت دقیق مورد مطالعه قرار گیرد، یادآور شد: کنترل ریزگردها یکی از دغدغه‌های اهالی و روستاییان ساکن در حاشیه دریاچه ارومیه است که اقدامات لازم در این راستا بزودی اجرایی می‌شود.

استاندار آذربایجان‌غربی همچنین بر افزایش کمی طرح‌های کنترل ریزگردهای احیای دریاچه ارومیه تاکید کرد و گفت: در همین راستا اعتبارات لازم از سوی دولت اختصاص می‌یابد.

اصلاح الگوی کشت برای نجات دریاچه ارومیه لازم الاجرا است

دبیر کارگروه ملی احیای دریاچه ارومیه همچنین ۸ مهرماه امسال در آخرین جلسه استانی احیای دریاچه ارومیه با بیان اینکه احیای دریاچه بدون مشارکت مردم امکان پذیر نیست، گفت: اصلاح الگوی کشت برای این امر مهم ضروری و لازم الاجرا است.

سازمان جهاد کشاورزی هرچه سریع‌تر نسبت به تقویت و راه اندازی این دفاتر اقدام کند چرا که نقش بسزایی در ترویج اصلاح الگوی کشت ایفا خواهند کرد محمدصادق معتمدیان با تاکید بر نگاه ویژه ریاست جمهوری برای احیای دریاچه ارومیه در کنار تأمین معیشت مردم، افزود: برای جلوگیری از آسیب به معیشت مردم در بحث احیای دریاچه، موضوع اصلاح الگوی کشت نیز در راستای تقویت معیشت مردم و اشتغالزایی مورد توجه قرار گرفته است

وی با بیان اینکه مردم بویژه روستاییان باید نسبت به اصلاح الگوی کشت آگاهی لازم را داشته باشند، اضافه کرد: مراکز خدمات روستایی حلقه واصل بین مردم و دولت هستند که باید از این ظرفیت در آموزش مردم استفاده کرد.

استاندار آذربایجان‌غربی با انتقاد از وضعیت نامناسب مراکز خدمات روستایی، گفت: سازمان جهاد کشاورزی هرچه سریع‌تر نسبت به تقویت و راه اندازی این دفاتر اقدام کند چرا که نقش بسزایی در ترویج اصلاح الگوی کشت ایفا خواهند کرد.

وی ادامه داد: در بخشی از حوضه آبریز دریاچه ارومیه به کشت درختان مختلف کم آبر اقدام شده که با وجود مصرف آب ۵۰ درصد کمتر در مقایسه با سیب، محصولی با ارزش افزوده بالایی تولید می‌کنند و قطع یقین اگر این موارد به اطلاع روستاییان برسد، کشت محصولات پر آب بر کاهش چشمگیری خواهد داشت.

معتمدیان از دستگاه‌های اجرایی خواست ظرف ۱۰ روز برنامه‌های تخصصی احیای دریاچه ارومیه در سال ۱۴۰۲ را ارائه و در بحث احیای دریاچه جدیت لازم را داشته باشند

باید منتظر ماند و دید دولت سیزدهم در ادامه سالهای حضورش گره خشک شدن دریاچه ارومیه و احیای آن را باز می‌کند یا نه؟