نقش آزادی مطبوعات در انقلاب اسلامی ایران

امام (ره) با شعار آزادی مطبوعات، قشر روشن‌فکر را به سمت خود جلب کرده و در اولین بیانیه‌ای که در نوفلو شاتو بر علیه انجمن‌های ولایتی منتشر کردند، مواضع انقلاب را به گوش جهانیان رساندند. ایشان همیشه از آزاد نبودن مطبوعات انتقاد می‌کردند و فریاد اعتراض خود را نسبت به سانسوری که بالای سر مطبوعات بود سر می‌دادند.

ممکن است با مراجعه به صحیفه نور چنین سخنان و انتقاداتی را از ایشان نیابیم اما باید بدانیم که همیشه در سخنرانی‌ها و کلاس‌های خود به رژیم طاغوت برای آزاد نبودن مطبوعات می‌تاختند. از ین اعتراضات امام (ره) می‌توان چند نتیجه گرفت:

۱. آزادی مطبوعات برای امام (ره) از اهمیت بالایی برخوردار بود.

۲. امام (ره) مهم‌ترین نقطه‌ضعف رژیم پهلوی را آزاد نبودن مطبوعات دانسته و همیشه اعتراض خود به این موضوع را بیان می‌کردند.

۳. اصل آزادی مطبوعات برای ایشان پذیرفته‌شده بود و همیشه بر آن تاکید می‌کردند.

۴. امام (ره) در مصاحبه با روزنامه لوموند فرانسه مانیفست انقلاب را به جهان اعلام کرده و آزادی مطبوعات در نظام جمهوری‌اسلامی را تضمین کردند.

۵. آزادی مطبوعات یکی از بنیادی‌ترین اهداف و ارزش‌های انقلاب بوده که پرچم‌دار آن بنیان‌گذار انقلاب اسلامی، حضرت امام خمینی (ره) هستند که برای ما مسئولیت زیادی ایجاد می‌کند.

اما در اینجا باید از خود بپرسیم که مبنای آزادی مطبوعات در قوانین جمهوری‌اسلامی چیست؟

در قانون اساسی اصول فراوانی را می‌توان در باب آزادی مطبوعات یافت که مهم‌ترین آنها اصل ۲۴ بوده که می‌گوید که اگر رسانه‌ای مخل مبانی اسلام نبوده و به امنیت عمومی صدمه‌ای وارد نکند در انتشار مطالب آزاد است؛ بنابراین مجلس و قانون‌گذاری حق ندارند به اراده خود آزادی را از مطبوعات گرفته و در انتشار مطالب برای آنها محدودیت ایجاد کنند و تنها مجاز به تدوین قوانینی هستند که این آزادی را تقویت کند. اگر شخص یا نهادی به بهانه قانون‌گذاری برای رسانه‌ها محدودیت ایجاد کند، به قانون اساسی کشور توهین کرده است؛ زیرا در اصل ۹ قانون اساسی ذکر شده که هیچ مقامی حق ندارد آزادی مشروع رسانه‌ها را از آنها بگیرد.

اصل ۳ قانون اساسی نیز یکی دیگر از قوانینی است که در باب آزادی مطبوعات به تصویب رسیده است. بر اساس این اصل، دولت وظیفه دارد سطح آگاهی عمومی مردم در تمامی زمینه‌ها را از طریق مطبوعات بالا ببرد. اصل ۶ قانون اساسی نیز اشاره می‌کند که اداره کشور بر اساس آرای عمومی است و مطبوعات می‌توانند نشر دهنده این این آرا در امور غیر انتخاباتی باشند.

اصل ۱۵ قانون اساسی به صراحت بیان می‌کند استفاده از زبان قومی و محلی در رسانه‌ها آزاد است.

اصل ۶۹ قانون اساسی مجلس را موظف کرده که تصویب قوانین و مذاکرات مجلس با افراد و نهادهای مختلف را از طریق رسانه‌ها به زعم اطلاع مردم برساند.

اصل ۱۶۸ قانون اساسی تاکید می‌کند که رسیدگی به جرایم مطبوعاتی باید حتماً با حضور هیئت منصفه برگزار شود.

در اصل ۱۷۵ نیز آمده که نشر افکار و عقاید در مطبوعات و رسانه‌ها آزاد است.

این اصول قوانینی هستند که توسط نظام جمهوری‌اسلامی تقدیم ملت شده تا تضمینی برای آزادی مطبوعات و رسانه‌ها باشد.

آزادی مطبوعات دارای فواید زیادی است که به سود همه جوامع بشری خواهد بود. این آزادی باعث گردش آسان اطلاعات شده و باعث بالا رفتن اعتماد مردم نسبت به مسئولان شده و سرمایه‌های اجتماعی کشور را حفظ می‌کند؛ همچنین باعث بالا رفتن نظارت اجتماعی شده و از گرفتاری‌های قوه قضائیه می‌کاهد. آزادی مطبوعات باعث از میان رفتن اضراب ناشی از ناامیدی از بهبودی وضعیت جامعه شده و به رشد سیاسی مردم کمک خواهد کرد.

امروز رسانه‌ها به دلیل وجود خط قرمزهای نانوشته با مشکلات زیادی رو به رو هستند. قانون مطبوعات ما دارای مشکلات اساسی زیادی است که امیدواریم با ورود مسئولان به این مسئله، مشکلات مطبوعات و رسانه‌ها برای همیشه برطرف شود.

** اولین رئیس مجمع امور صنفی روزنامه نگاران اصفهان