بررسی تاثیر دیدار شی جین پینگ با مکرون بر حل مناقشات اروپا و چین

به گزارش سرویس بین الملل خبرگزاری صدا و سیما، پژوهشگر و استاد

دانشگاه فرانسوی تاکید کرد چین هم شریک و هم رقیب اروپاست. در 4 فروردین 1398، شی جینپینگ رئیس جمهور چین در پاریس با امانوئل مکرون رئیس جمهور فرانسه دیدارکرد.در دیدار «شی جین پینگ» رئیس جمهور چین از فرانسه، حدود سی توافق نامه به ارزش چندین میلیارد یورو، به ویژه در زمینه فعالیت های کشاورزی، انرژی و فرهنگ، منعقد شد. مکرون در دیدار دو جانبه با همتای چینی خود گفت:" امیدوار است با چین یک 'حکومت جدید جهانی' ایجاد کند". وی افزود: چین و اروپا باید یک رابطه اقتصادی و تجاری داشته باشند که 'بر اساس یک چارچوب عادلانه و متعادل بنا شود.هر چند برخی کارشناسان می گویند نشست پاریس تلاشی بود برای محدود کردن نقش آفرینی چین در اروپا و جهان.

"رئیس جمهور چین در سفر کوتاه اروپایی خود، برنامه اقتصادی بلندپروازانه خود در مورد"جاده ابریشم جدید"را تبلیغ می کرد، در حالی که همین برنامه به عامل نگران کشورهای اروپای غربی وآمریکا تبدیل شده است. سوابق همکاری های چین و اتحادیه اروپا، آمار قابل ملاحظه ای دارد اما مناسبات چین با تک تک کشورهای اروپایی محدود است. چین از سال دو هزار و ده دست کم 145 میلیارد یورو در قاره اروپا سرمایه گذاری کرده است."(فرانس 24 مورخ 5 فرودین 1398)

مکرون در این دیدار دو خواسته را مطرح کرد: نخست"چندجانبه گرایی قدرتمند و اثر بخش" و دیگری"تقویت شراکت راهبردی".

این در حالی است که اختلافات اساسی میان کشورهای اروپایی و آمریکا با چین، هنوز به قوت خود باقیست. محورهای اختلاف عبارتند از:

الف) مباحث حقوق بشری

بیشترکشورهای غربی با پکن بر سر سرکوب وحشتناک قیام مردمی چین در میدان"تیانان من"که از آوریل تا ژوئن 1989 ادامه داشت و گفته می شود تا حدود 5 هزار کشته برجای گذاشت، هنوز اختلافات اساسی دارند.

مورد دیگر،اعتراضات شدید به سیاست های تبعیض آمیز و محدودکننده دولت چین در استان سین کیانگ (ترکستان شرقی)در غرب آن کشوراست. این رفتار چین در حال حاضر نیز با مخالفت های منطقه ای و جهانی روبروست.

ب) جاه طلبی های دیپلماتیک و تجاری چین

رفتارهای غیر عرفی در مبادلات تجاری و سیاست های گمرگی به ویژه پایین نگه داشتن ارزش ین، برای صادرت ارزانتر و بیشترکالاها و خدمات، عموما مورد اعتراض کشورهای اروپایی بوده است.

ج) نفوذ سایبری چین

حملات سایبری و سرقت های اطلاعاتی، علمی، پژوهشی و فناوری همواره با واکنش های شدید محافل اروپایی روبرو بوده و همین مسئله امروز زمینه ساز اختلافات سیاسی و تجاری میان طرفین شده است .

از اینروست که از همان سال قیام تیان آن من تا امروزکشورهای اروپایی، چین را مورد تحریم تسلیحاتی و برخی کالاها قرار داده اند.

نگاه دوگانه فرانسه

در سفر شی جینپینگ رئیس جمهور چین به پاریس،هرچند رئیس جمهور فرانسه تلاش می کند رویکرد اروپا را در برابر چین متحد کند که هم رقیب و هم شریکی برای اروپا تلقی شود، اما واقعیت ها حاکی از تردید اتحادیه اروپا در گسترش مناسبات با چین است.

زیرا آرام کردن نگرانی های اروپا در مورد اهداف اقتصادی رئیس جمهور چین از جمله جاده جدید ابریشم، بستگی به سیاست های چین دارد که به نظر قابل تغییر نیست.

در عین حال سفر شی جینپینگ به فرانسه با تظاهرات مخالفان وی نیز همراه بود. هزاران نفر با برپایی تظاهرات ضمن اعتراض به سرکوب های دولت چین،از تبتی ها اعلام حمایت کردند.

اهداف سفر رئیس جمهور چین

برخی کارشناسان بر این باورند که اهداف این سفر به نوعی توسعه روابط تجاری و اقتصادی میان چین و فرانسه است. علاوه بر این اهداف دیگری نیز مد نظر پکن بوده که عبارتند از:

1) تلاش برای معرفی نقش گسترده چین در اقتصاد جهانی.

2) تبیین این واقعیت که چین همواره استراتژی سرمایه گذاری در اروپا را دنبال می کند،به عبارتی شرکت ها را می خرد و به حضور بیش از پیش در کشورهای اروپایی ادامه می دهد.

3) تلاش پکن برای کاهش مناقشه میان چین با اتحادیه اروپا و آمریکا در حوزه توافق های تجاری.

اما مسئله اصلی این است که اروپای غربی چگونه می خواهد یا می تواند در این زمینه ها موضع گیری کند.

این درحالی است که با توجه به مناقشات تجاری آمریکا و چین این سفر فرصتی برای اروپا و چین است. زمانی که مثلا سرمایه گذاری های چند کشور اروپایی مانند فرانسه در چین و اروپا مورد توجه قرار می گیرد،آیا واقعا می توان نتیجه گرفت که اروپا قادر است یک سیاست چینی مستقل داشته باشد؟ به عبارتی زمانی که ما شاهد رقابت میان آلمان و فرانسه بر سر بازار چین هستیم، زمانی که رقابت میان شرکت های چینی را می بینیم می توانیم در مورد توانایی اروپا و حتی فرانسه برای اتخاذ موضعی یکپارچه و منحصربه فرد، دچار تردید شویم؟

پاسخ به این بحث ها نیاز به یک تحلیل روند گرا دارد.

بنابراعلام کمیسیون اروپا چین یک رقیب و یک شریک است.اروپا به چین برای رشد اقتصادی نیازدارد.هرچند برخی محافل اقتصادی اروپا به طور واضح نگرانی هایی در مورد رشد اقتصادی چین دارد، اما چین را یک شریک می دانند که به آن نیاز دارند. به عبارتی همزمان چین یک رقیب است و اروپا در بازارهای منطقه ای و جهانی در حال رقابت با چین است. فرانسه برای چین یک شریک تجاریست به نحوی که قدرت مانور فرانسه بسیار محدود است.

4)بنابر این می توان گفت یکی از اهداف سفر رئیس جمهور چین به فرانسه ،آنست که ساختار تفکر ضد چینی را در فضای اروپای غربی را بشکند هرچند در این مسیر موفق نبود.

اختلاف در دیدگاه های جهانی

کارشناسان در پاریس این باور را مطرح می کنند که معنای چند جانبه گرایی برای چین و فرانسه بیشتر اختلاف برانگیز است تا پیوند دهنده. چندجانبه گرایی برای چین در واقع به معنای ارتباط با سازمان ملل متحد و آمریکا است که نماینده جهان غرب است. در حالی که رده اقتصادی چین،بر خلاف رتبه تجاری آن رده پائین و متوسط آسیایی است و اصرار پکن برای یافتن جایگاه در مراتب اقتصاد و سیاست جهانی، نوعی فرصت طلبی به شمار می رود.

از سوی دیگر چین جهانی را تصور می کند که در آن رتبه اول سرمایه گذاری و تجارت جهانی را تصاحب کرده و مثلا می خواهد به نوعی همانند آمریکا پس از جنگ دوم جهانی عمل می کند.این بدان معناست که می گوید ما سرمایه گذاری می کنیم و به شما پول قرض می دهیم و در مقابل شما باید تولیدات چینی بخرید تا چرخ اقتصاد پرجمعیت ترین کشور جهان بچرخد.بر اساس دیدگاه جهانی چین، مراودات تجاری می تواند زمینه ساز دیگرهمکاری ها باشد.

یکی از ویژگی های جهان نگری چین ، تلاش برای شناخت ظرفیت های تجاری و تکنولوژیکی دیگر کشورها ست. برای نمونه ضعف فنآوری اصلی ترین ضعف فرانسه است، ازاینرو مناسبات تجاری در خصوص انتقال فنآوری توسعه یافته مثلا در زمینه راه آهن و قطار رو به رشد می باشد.

بسیاری از کارشناسان بر این باورند که اقدامات چین و رفتار منفعت طلبانه و ناتوانی آن در ایفای نقش رهبری در نهادهای چندجانبه، نگرانی های جدی بین المللی را به وجود آورده است. همچنانکه امروز دیدگاه اروپا نسبت به چین، رقابت در عین همکاری است.

از سوی دیگر اتحادیه اروپا بر این باور است که چین با طرح موسوم به"جاده جدید ابریشم"و نیز سرمایه گذاری های بزرگ در اروپا از جمله در ایتالیا، نوعی توسعه طلبی را دنبال می کند.

بنابراین نشست پاریس تلاشی است برای مهار کردن رشد روز افزون مناسبات چین با برخی کشور‌های اروپایی است.

در همین خصوص هایکو ماس وزیر امور خارجه آلمان نیز هشدار داده که "اگر برخی کشورها فکر می کنند می توانند با چینی ها تجارت خوبی داشته باشند, هنگامی که متوجه شوند وابسته شده اند, متحیر خواهند شد".

با این همه اروپایی ها تلاش می کنند تا از تقابل مستقیم با پکن اجتناب ورزند.

از سوی دیگر حمایت های دراز مدت اروپایی ها از سیاست آمریکا در قبال چین، تاثیرات منفی خود را بر همکاری کشورهای مانند ایتالیا و یونان با پکن گذارده است./

نویسنده : سید محمد حسینی پور، کارشناس مسائل استراتژیک