چه گروه هایی منشأ اختلافات دینى و مذهبى هستند؟

استاد محسن قرائتی در ادامه سلسله مباحث تفسیری خود با موضوع تفسیر قطره ای به بیان آموزه های آیه ۱۷۵ و ۱۷۶ سوره بقره پرداخته است.

* آیه ۱۷۵

أُوْلَئِکَ الَّذِینَ اشْتَرَواْ الْضَّلَلَةَ بِالْهُدَى‏ وَالْعَذَابَ بِالْمَغْفِرَةِ فَمَآ أَصْبَرَهُمْ عَلَى‏ النَّارِ

* ترجمه

آنها (کتمان کنندگان حقّ) کسانى هستند که گمراهى را به بهاى از دست دادن هدایت و عذاب را به جاى آمرزش خریدند. پس به راستى چقدر در برابر عذاب خداوند تحمّل دارند؟

* نکته ها

براى گناه کتمان، هشت تهدید پى در پى آمده است؛ پنج تهدید در آیه قبل، دو تهدید در این آیه و یک تهدید در آیه بعد. شاید در مورد هیچ گناه دیگر این همه تهدید پشت سر هم نیامده باشد.

انگیزه ‏هاى کتمان حقیقت، زیاد است. از آن جمله مى‏ توان به غرور، تعصّب نابجاى دینى، حفظ موقعیّت، ضعف نفس، عدم شهامت، تنگ نظرى، سفارش بیگانگان، حفظ مقام و مال اشاره کرد.

توبه‏ ى گناه کتمان، تنها استغفار و گریه نیست، بلکه بیان حقایق است. البتّه در مواردى که جان کسى در خطر است و یا فساد و خطرى مطرح است، کتمان مانعى ندارد. مانند کتمان گناهان خود یا مردم، براى جلوگیرى از رواج بدى‏ها.

* پیام ها

1- کتمان حقایق، از گناهان ویژه‏ دانشمندان است. «اولئک الّذین»

2- در بیان کتب آسمانى، هدایت و مغفرت الهى است و در کتمان آنها ضلالت و عذاب. «اشتروا الضلالة بالهدى و العذاب بالمغفرة»

3- دین فروشى و کتمان حقیقت، سخت‏ترین کیفرها را به دنبال دارد. جمله ‏ى «فما اصبرهم على النار» در قرآن تنها در مورد این گروه بکار رفته است.

* آیه ۱۷۶

ذَلِکَ بِأَنَّ اللَّهَ نَزَّلَ الْکِتَبَ بِالْحَقِّ وَإِنَّ الَّذِینَ اخْتَلَفُواْ فِى الْکِتَبِ لَفِى شِقَاقٍ بَعِیدٍ

* ترجمه

آن (عذاب) به جهت آن است که خداوند کتاب (آسمانى) را به حقّ نازل کرده است و البتّه کسانى که در کتاب (خدا با کتمان و تحریف) اختلاف (ایجاد) کردند، همواره در ستیزه‏اى عمیق هستند.

* نکته ها

این همه تهدید و وعده‏ ى عذاب که براى کتمان کنندگان حقایق دینى بیان شد، از آن جهت است که خداوند کتاب آسمانى را چنان روشن و واضح و همراه با دلایل و استدلال نازل کرده است که جاى هیچ گونه شبهه و ابهام براى کسى باقى نماند، امّا با این حال گروهى از مردم براى حفظ منافع شخصى خود، دست به توجیه و تحریف زده و در فهم کتاب آسمانى اختلاف به وجود مى‏آورند تا به اصطلاح آب را گل آلود نموده و از آن ماهى بگیرند. خداوند در وصف اینان مى ‏فرماید: این گروه در شقاق و جدایى بسر مى ‏برند.

یکى از راه هاى کتمان حقیقت، ایجاد اختلاف است. در سه آیه‏ ى گذشته، تمام تهدیدات متوجّه کتمان کنندگان بود. در این آیه به جاى اینکه بفرماید: کتمان کنندگان در شقاقند، فرمود: اختلاف کنندگان در کتاب، در شقاقند. این نشان دهنده‏ آن است که کتمان کنندگان، همان اختلاف کنندگان هستند. زیرا در محیط آلوده به اختلاف است که مى‏ توان مردم را سردرگم و حقایق را پنهان کرد.

* پیام ها

1- منشأ اختلافات دینى و مذهبى، دانشمندان هستند، نه کتب آسمانى. «نزل الکتاب بالحقّ... اختلفوا فى الکتاب»

2- کتمان حقایق، موجب شقاق وشکاف و جدایى وپراکندگى است. «شقاق بعید»



منبع: خبرگزاری رسمی حوزه