وقتی تبریز با اولین «مرگ بر شاه»گفتن پهلوی را به مسلخ نابودی کشاند

به گزارش شبکه اطلاع رسانی راه دانا؛ به نقل از تبریزبیدار، تبریز به عنوان یکی از قطب های خیزش های مردمی و منبع تحولات تاریخی همواره مورد توجه حکومت های مختلف بوده است تا جایی که تبریز بارها به عنوان آغاز گر حکومت های مختلف و یا پایتخت انتخاب شد.

دلاوری و شجاعت غیورمردان دیار آذربایجان سبب شده که این نقش در سده های معاصر هم پر رنگ باشد و ظهور شخصیت هایی چون ستارخان، ثقه الاسلام و شیخ محمد خیابانی گویای همین حقیقت است، همان ها که ندای حقیقی اسلام خواهی و دادخواهی ملت مظلوم ایران در طول تاریخ بوده اند.

در جریان انقلاب اسلامی هم مردم تبریز با وقت شناسی مثال زدنی و برپایی قیام ۲۹ بهمن سال ۵۶ حکومتی را که به اذعان جیمی کارتر رئیس جمهور وقت آمریکا جزیره ثبات و آرامش آمریکا بود را به در سراشیبی سقوط قرار دادند

مرگ بر شاه نخستین بار در تبریز

بنابه اسناد تاریخی نخستین بار مردم تبریز شعار تاریخی مرگ بر شاه را در فضای خفقان آور رژیم پهلوی را بر علیه شاه دیکتاتور و فاسد بر زبان راندند.

فریدون هویدا در کتاب «سقوط شاه» می نویسد:«هنوز مدتی از واقعه قم نگذشته بود که در ۱۸ فوریه ۱۹۷۸ [۲۹بهمن۱۳۵۶] چندین هزار تن از مردم تبریز به عنوان بزرگداشت چهلم کشته شدگان حادثه قم دست به تظاهرات زدند و به دنبال آن نیز شورشی پدید آمد که بنا به گفته شاهدان عینی، در خلال آن برای اولین بار شعار«مرگ بر شاه» شنیده شد.»

همین جسارت مردم تبریز موجب شد این شعار پایه های حکومت پهلوی را بلرزاند و هر لحظه شاه را به مرگ نزدیکتر کند.

آیت الله سید محمد تقی آل هاشم در خصوص شعارهای مردم تبریز در ۲۹ بهمن سال ۱۳۵۶ شعار میگوید: مردم شعارهایی چون «قرآن بیزه هدف دور، سرمایه ی شرف دور»، یعنی قرآن برای ما سرمایه شرف و هدف ماست. مردم یا حسین می گفتند و شعار توحیدی و ضدطاغوتی «لااله الاالله» را می گفتند و می گفتند: «بیز بو شاهی ایستمیروخ والسلام»، یعنی ما این شاه را نمی خواهیم و بس.

همچنین مردم شعار می دادند: «درود بر خمینی، مرگ بر شاه، وای بر این حکومت یزیدی، خمینی رهبر ماست» که البته این شعارها آن روز واقعا نوبر بود و سطح آگاهی و بصیرت سیاسی و مذهبی مردم تبریز را نشان می داد؛ این شعارها همه نقشه های پهلوی و سطلنت طلبان را باطل کرد، زیبایی این شعارها در آن است که همین مردم انقلابی کوچه و بازار، آن ها را سروده بودند و از دل مردم برخاسته بود؛ این شعارها نخستین بار در تبریز سرداده می‌ شوند و طولی نمی ‌کشد که به سراسر کشور منتقل می ‌شود.

ترس رژیم از حوادث تبریز تا جایی بود که ۹ نفر از سران رزیم از جمله استاندار، رییس شهربانی وقت و ... برکنار شدند بعدها در اریبهشت سال ۵۷ جمشید آموزگار نخست وزیر وقت به تبریز آمد و برای استقبال از وی از تمام شهرها و روستاها به زور مردم را با مینی‌بوس‌ها به تبریز آوردند تا از آموزگار استقبال کنند اما نتیجه ای نداد.

اسماعیل ساجدی معروف به اسماعیل انقلاب در گفتگو با تبریز بیدار درباره قیام ۲۹ بهمن و حضور آموزگار در تبریز می گوید: پس از قیام ۲۹ بهمن هویدا رفت و آموزگارنخست وزیرشده و در تبریز همان سخن مشهور خود را گفت که آشوب کنندگان شهر تبریز عده ای خرابکار هستند که از خارج از کشور آمده اند، مردم نیز در همان مراسم با سروصدا کردن باعث قطع سخنرانی وی شدند.

حضور مردم تبریز در صحنه های انقلاب به همین جا ختم نشد حضور مردم دلاور آذربایجان خصوصا تبریز پس از این حادثه پر رنگ تر شد.

نقش بازار در انقلاب

بازار تبریز همواره به عنوان یکی از خاستگاه‌های مهم انقلاب در جریان نهضت امام خمینی(ره) نام برده می‌شود و شاید بتوان گفت بعد از مساجد، بازار هسته مرکزی اتفاقات انقلابی در تبریز بود.بازار در طول انقلاب، سال‌های سال میزبان انقلابیون بود و به ویژه در ایامی چون عزاداری محرم، این بازاری‌ها بودند که از فرصت به دست آمده استفاده و با تشکیل دسته‌های عزاداری اعتراض خود را به رژیم ستمشاهی عنوان می‌کردند.

اعتصاب‌ها در بازار تبریز به ویژه در روزهای پیروزی انقلاب ضربات زیادی به رژیم وقت زد و شاید یکی از دغدغه‌های اصلی دولتی‌های آن زمان کنترل وضعیت بازار بود.

نقش بازار در هدایت مردم بسیار پر رنگ بود تا جایی که بیشتر بازاریان به فعالیت‌هایی چون تکثیر نوارهای صوتی و اعلامیه می‌پرداختند یا هزینه این کارها را پرداخت می‌کردند، اعلامیه‌ها و نوارهای سخنرانی امام(ره) در بازار دست به دست می‌گشت.

خمینی آذربایجان پیشرو علما و روحانیون تبریز در نهضت انقلاب

روحانیون تبریزی هم نقش پر رنگ در حوادث انقلاب داشتند تا جایی که حضور شخصیت هایی چون آیت الله قاضی طباطبایی و شهید مدنی در رهبری نهضت انقلاب در تبریز موجب شد که هم اقبال عمومی بیشتر به نهضت انقلاب بیش از پیش شود. نقش روحانیون در روشن سازی افکار عمومی درباره فسادهای رژیم بسیار اساسی بود.

اسماعیل ساجدی درباره حوادث آن روزهای انقلاب می گوید: پس از این اتفاقات (قیام ۲۹ بهمن)، ما در مسجد شعبان حضور پیدا کردیم و آقای قاضی(ره) در بین دو نماز به بنده گفتند که پس از نماز مغرب و عشا به مداحی بپردازم و من نیز به تبع دستور ایشان چند بیتی خواندم، آن زمان تکبیر نبود و مردم و می گفتند (صحیح است،صحیح است) صدای صحیح است مردم بلند شد و مزدوران رژیم سیم های برق مسجد را قطع کردند تا این که هم فضای آن جا تاریک شد و هم اینکه میکروفون کار نکرد.

وی در خصوص نقش آیت الله قاضی طباطبایی در پیشبرد اهداف نهضت هم می گوید: بنده خیلی کوچکتر از آن هستم که درباره ایشان صحبت کنم، مرحوم آیت الله قاضی تا آن اندازه بزرگ هستند که بنده و امثال من نمی توانیم درباره ایشان حرف بزنیم. ایشان در یک کلام خمینی آذربایجان بودند. حضور ایشان بسیار برای انقلاب مهم و تاثیر گذار بود تا جایی که رژیم وقت به این نتیجه رسیده بود که ایشان را تبعید نماید.

جایگاه آیت الله قاضی تا جایی بود در کل زمان مبارزه رژیم پهلوی تنها دو نفر را به خارج از کشور تبعید کرد یکی حضرت امام و دومی آیت الله قاضی طباطبایی بود . امام در خصوص آیت الله قاضی میفرمایند: چون آقای قاضی بود ما از کل منطقه آذربایجان آسوده خاطر بودیم

حجت الاسلام احمدیان در گفتگو با تبریزبیدار بافت مذهبی تبریز و حضور علما را از جمله دلایل اقبال مردم تبریز به نهضت می داند و می گوید: گروهای مختلف در تبریز در دوران مبارزه فعال بودند بخشی از این گروه ها کمونیستی و کارگری بودند و بخش اعظمی از فعالیت های مبارزاتی مردم در درون گروه های مذهبی و حزب اللهی شکل می گرفت با توجه به اینکه مردم تبریز مردمی متدین بوده و به دنبال رهبری بودند که از هر حیث مجموع صفات عالیه بود این نوع مبارزه را بیشتر در قالب مذهبی باور داشتند.

شعارهای مردم تبریز

شعارهایی مردم تبریز به دلیل استفاده از زبان ترکی آذربایجانی حلاوت خاصی به مبارزات مردم علیه رژیم شاه داده بود. برخی از شعارهایی که مردم تبریز را بر زبان می رداندند عبارت است از" ر حکم الیه بوگون مراجع/ بو شاه جنایتکارا راجع/ جمعن اله بیز اسلحه آلوخ/ قلدر رضانون اوغلونی تختدن یره سالوخ/ کارتر جاننا ولوله سالوخ، بیر قانا مین قان آلاجاخ کارگر ...... شاه سنی تختدن سالاجاخ کارگر، گر رهبریمیزدن اولسا فرمان/ اولسوقدا گلولیه نشانه/ پیکار ایلیهروخ مسلحانه

همانطور که تاریخ هم گواه داده، تبریز با ایفای نقش موثر در انقلاب بار دیگر مسیر تاریخ را عوض کرد تا حق و حقیقت در مسلخ خون گرفتار نشود همانطور که این نقش را با تقدیم ۲۴ هزار شهید در ۸ سال دفاع مقدس و ۱۹ شهید مدافع حرم در جبهه های مقاومت سوریه و عراق در سالهای پس از انقلاب هم نشان داد. در و دیوار این شهر پر است از خاطرات و تاریخ، تاریخی که باید روایت شود که چرا تبریز در این عرصه ها اولین بوده است و ای کاش برخی از این آثار و دیوار نوشته ها باقی می ماند و حفظ می شد تا آیندگان بدانند مردم این شهر شاه و رژیم تا بن دندان مسلحش که لقب ژاندارم منطقه را با خود یدک می کشید چگونه به مسلخ مرگ کشاندند.

انتهای پیام/