بازی پیچیده بایدن و اردوغان در سوریه/ کارت برنده تهران و مسکو

به گزارش اقتصادنیوز، رجب طیب اردوغان، رئیس جمهور ترکیه، پس از تجربه روابط پرتنش با جو بایدن، قرار بود ماه می به واشنگتن سفر کند. این سفر به بهانه مسائل مرتبط با زمان بندی لغو شد با این همه به نظر می رسد اختلاف نظر در مورد مناقشه غزه بر لغو این سفر تاثیر داشته است. علیرغم تحرکات اخیر در روابط آمریکا و ترکیه، آنچه رخ داد نشان دهنده این واقعیت است که بهبود زمینه های همکاری برای حفظ روابط دوجانبه کافی نیست.

بازی پیچیده بایدن و سلطان

به همین بهانه، شورای آتلانتیک با انتشار یادداشتی مدعی شد، در حالی که وضعیت سوریه به عنوان اولویت امنیتی در ترکیه تلقی می شود، در ایالات متحده کمتر مورد توجه قرار می گیرد.در همین راستا گروهی از تحلیلگران می گویند که ایالات متحده و ترکیه باید اختلاف هایشان در سوریه را حل و فصل کنند تا در حوزه های جدید تنش های تازه ای را تجربه نکنند.به باور این گروه، تفاوت در اولویت های آمریکا و ترکیه در سوریه بر اساس واقعیت های ساختاری بوده است.هر دو کشور در سیاست خارجی خود بر مقوله مبارزه با تروریسم و تهدیدات غیرمتعارف تاکید دارند، اما اهداف آنها متفاوت است. در سوریه، ایالات متحده در درجه اول بر مبارزه با گروه تروریستی داعش متمرکز شد. ترکیه نیز با داعش می جنگید اما رویکرد ضد داعش ایالات متحده را تهدیدی برای امنیت ملی خود می‌دانست. مشارکت ایالات متحده با یگان‌های مدافع خلق کرد سوریه (YPG)، شاخه سوری حزب کارگران کردستان (پ‌ک‌ک) – به یکی از مهم ترین دغدغه های امنیتی آنکارا تبدیل گشت.

علاوه بر این، افکار عمومی و سیاستمداران ترکیه فرقه‌ای به رهبری فتح الله گولن، رهبر مذهبی ترکیه، مقیم پنسیلوانیا، را مسئول کودتای سال 2016 در ترکیه می‌دانند که روابط را پیچیده کرده است. به طور جداگانه، خرید سامانه پدافند هوایی اس-400 روسیه از سوی ترکیه، برای واشنگتن یک شکست بود، بازیگری که مانع از خرید جت های جنگنده اف-35 توسط آنکارا شد و تحریم های جدیدی را علیه ترکیه تعریف کرد؛ تحریم هایی که مبنای آن قانونی است که عمدتاً دشمنان خارجی را هدف قرار می دهد نه اعضای ناتو را.در همین حال، تلاش‌های ترکیه برای عادی‌سازی روابط با همسایگانش در میانه حمله روسیه به اوکراین در سال 2022 و حمله حماس به اسرائیل در 7 اکتبر 2023 معادلات را پیچیده تر کرده است.از زمان شروع جنگ اوکراین، ترکیه و ایالات متحده سطح جدیدی از همکاری را تعریف کرده اند که فراتر از فروش جت های جنگنده F-16 گسترش یافته و شامل امنیت دریای سیاه، حمایت از اوکراین و همکاری در صنعت دفاعی می شود.

دست بالای ایران و روسیه

کمک های ترکیه به اوکراین شامل پهپادهای مسلح و بمب های خوشه ای است. این کشور کنوانسیون مونترو را نیز اجرا کرده است که به آنکارا فرصت می دهد تا عبور کشتی های نظامی از تنگه های خود را در زمان جنگ تنظیم کند. علاوه بر این، ترکیه گلوله های 155 میلی متری ناتو را تامین و از حریم هوایی کشورهای ناتو در منطقه دریای سیاه محافظت کرد. این کشور همچنین یک معامله غلات بین اوکراین و روسیه را برای جلوگیری از بحران جهانی غذا تسهیل کرده است. با این همه اخیرا روابط آمریکا و ترکیه به واسطه رویارویی ایران و اسرائیل فصل تازه ای را تجره کرد. ترکیه به در قامت میانجی برای جلوگیری از جنگ منطقه‌ای بین ایالات متحده و ایران و محدود کردن پاسخ‌های ایران و اسرائیل وارد میدان شد. این در حالی است که تنش ها در غزه و مواضع ترکیه بیش از هر زمان دیگر بر روابط آنکارا و واشنگتن سایه انداخته است.

در این میان وضعیت سوریه در میانه تنش های حاکم بر روابط آمریکا و ترکیه نگران‌کننده است، زیرا هر گونه تشدید تنش جدید در این جغرافیا می‌تواند به طور بالقوه پیشرفت‌های اخیر حاصل شده در روابط آنکارا و واشنگتن را مختل کرده و تصمیم‌گیرندگان ترکیه را وادار کند که تهدید امنیتی غیرمتعارف قریب‌الوقوع را بررسی کنند.به ادعای ناظران اگر ایالات متحده نتواند راه حلی برای نگرانی های امنیت ملی ترکیه ارائه کند، روسیه و ایران ممکن است از این سناریو بهره برداری کرده و بار دیگر از سوریه برای اعمال فشار بر ترکیه استفاده کنند. در حال حاضر بیش از چهار میلیون سوری در شمال غرب سوریه زندگی می کنند. اگر درگیری تشدید شود، یا اگر قرار باشد اردوگاه های آوارگان داخلی (آوارگان داخلی) در امتداد مرز ترکیه و سوریه به طور عمدی هدف قرار گیرند، این می تواند منجر به افزایش مهاجرت به سمت ترکیه شود. سازمان ملل در سال 2019 هشدار داد که تشدید تنش نظامی در استان ادلب سوریه می‌تواند منجر به ورود دو میلیون پناهنده شود. ترکیه در حال حاضر دارای بیشترین جمعیت پناهجو در جهان است و با افزایش احساسات ضد پناهجویان در این کشور، هجوم پناهندگان جدید برای سیاست داخلی این کشور فاجعه بار خواهد بود.

از منظر آمریکا، حفظ وضعیت موجود در سوریه به معنای تداوم اداره مناطق خودمختار شمال و شرق سوریه (DAANES) ایجاد شده توسط نیروهای دموکراتیک سوریه تحت سلطه یگان های مدافع خلق ترکیه است که آنکارا مصمم به نابودی آن است. در چنین شرایطی برای ترکیه و آمریکا امکان پذیر نیست که بر تداوم آرامش نسبی کنونی در سوریه حساب کنند.ناظران براین باورند که آمریکا و ترکیه برای خروج از بن بست حاکم باید به جای تمرکز صرف بر مقابله با تروریسم، چشم انداز ژئوپلیتیک گسترده تری را لحاظ کنند. این تغییر بسیار مهم است زیرا به آنکارا و واشنگتن اجازه می دهد تا در گفتگوی استراتژیک تری شرکت کرده که می تواند راه را برای راه حل های بلندمدت فراتر از نگرانی های تاکتیکی فوری هموار کند.

به ادعای این گروه، اگر توافقی برای سوریه محقق شود، جایی که روسیه، ایران، ترکیه و ایالات متحده در حال حاضر در آن حضور نظامی دارند، گامی مثبت در مسیر حل تنش میان آنکارا و واشنگتن برداشته می شود. در حال حاضر، علی‌رغم همکاری ایران و روسیه، متحدان ناتو خود را مقابل آنها قرار داده و سعی می‌کنند به تنهایی بین تهران و اتحاد مسکو تعادل برقرار کنند. به ادعای ناظران در شرایطی که ایالات متحده 61 میلیارد دلار برای اوکراین و 26 میلیارد دلار به اسرائیل اختصاص می دهد، فکر خروج از سوریه اشتباهی تاکتیکی برای این بازیگر است. لغو سفر اردوغان نشانه ای از یک چالشی جدی است. چنین تنشی در شرایطی که ماهیت درگیری ها در منطقه تغییر کرده موجب شده تا ترکیه و ایالات متحده نیز برای یافتن ریوکردی تازه به تکاپو افتاده و برای درک واقعیت های تازه خیز بردارند. در چنین شرایطی باید گفت که سوریه کلید روابط پایدار و مستحکم است.