تحول بودجه‌ای در بخش کشاورزی؛ از طرح‌های آبرسانی تا آبخیزداری

به گزارش ایران اکونومیست، توجه به بخش آب و کشاورزی از اهمیت بالای استراتژیک برای کشور برخوردار است، زیرا بخش کشاورزی اساسی‌ترین مولفه تأمین غذای جامعه است. تأمین منابع غذایی مورد نیاز جامعه باعث افزایش امنیت غذایی کشور می‌شود. از سوی دیگر تأمین منابع آب کافی برای کشاورزی و مصارف دیگر از جمله صنعتی و شهری اساسی است و به توسعه پایدار و پایداری کشور کمک می‌کند. بخش کشاورزی علاوه بر تأمین غذا، نقش مهمی در اقتصاد کشور دارد. توسعه این بخش می‌تواند منجر به ایجاد اشتغال، افزایش تولید و صادرات و ایجاد ارزش افزوده بیشتر شود. با توجه به بررسی بخش دوم لایحه بودجه ۱۴۰۳ در مجلس شورای اسلامی، در این تحلیل به بررسی بخش آب و کشاورزی در بودجه ۱۴۰۳ خواهیم پرداخت.

طرح‌های جدید آبرسانی

در بودجه ۱۴۰۳ تعداد ۱۱ طرح مهم تامین آب و آبرسانی لحاظ شده است. از جمله اقداماتی که در راستای این تامین بودجه انجام می‌شود می‌توان به آبرسانی به شهرهای شیراز و خرامه، تأمین آب بیضاء و روستاها از خط دوم آبرسانی به شیراز از سد درودزن، تأمین آب شرب مشهد از رودخانه‌های مرزی یال شمالی هزار مسجد، آبرسانی به شهرها و روستاهای استان البرز، آبرسانی به برخی از شهرهای استان سمنان، خط انتقال آب به شهرستان‌های غرب استان‌ تهران، آبرسانی از محدوده سرانی به شهرهای استان خراسان شمالی و... اشاره کرد.

از سوی دیگر، اعتبار طرح‌های تامین آب و آبرسانی به شهرها و روستا از ۱۲۸۸۰ میلیارد تومان به ۲۲۴۰۳ میلیارد تومان و اعتبار طرح‌های اجرای سدها و سازه‌های انتقال آب از ۶۰۳۳ میلیارد تومان به ۱۰۴۷۲ میلیارد تومان و از سوی دیگر، اعتبار طرح‌های حاکمیتی بخش آب (تعادل بخشی منابع آب زیرزمینی، ساماندهی رودخانه‌ها، تجهیز نقاط مصرف به ابزار اندازه گیری جهت تحویل حجمی آب و طرح‌های مطالعات کمی و کیفی منابع آب) از ۱۴۵۸ میلیارد تومان به ۲۳۳۱ میلیارد تومان افزایش پیدا کرده است.

اهداف حوزه آب و آبفا در بودجه ۱۴۰۳

از جمله اهداف تخصیص بودجه به این حوزه، توجه به مواردی همچون افتتاح ۲۶ سد با ظرفیت آب تنظیمی ۱.۲ میلیارد متر مکعب در سال، آبگیری ۷ سد با حجم آب تنظیمی حدود ۱.۰۶ میلیارد متر مکعب در سال، بهره‌برداری از ۲۵ طرح آبرسانی با ظرفیت حدود ۶۶۲ میلیون متر مکعب در سال، احداث حدود ۲۱ هزار هکتار و آب اندازی حدود ۱۰۰هزار هکتار از شبکه اصلی آبیاری و زهکشی، پیگیری اجرای طرح احیاء و تعادل‌بخشی منابع آب زیرزمینی (صرفه‌جویی ۶۱۶ میلیون مترمکعب) و تجهیز ۲۵۰ نقطه به ابزار اندازه‌گیری جریان در آب‌های سطحی است.

همچنین از جمله اهداف دیگر نیز می‌توان به اصلاح و تعدیل ۵۱۰۰۰ پروانه‌های بهره‌برداری از چاههای مجاز و انسداد ۳۴۰۰۰ چاه غیرمجاز، خرید و نصب ۳۴۰۰۰ کنتور بر روی چاه‌های کشاورزی، افزایش جمعیت تحت پوشش خدمات فاضلاب به میزان ۵ درصد (درصد پوشش سال ۱۴۰۱ برابر ۵۴ درصد بوده است)، تقویت اعتبار طرح های فاضلاب در حال اجرای استان های ساحلی کشور و شهرهای دارای مشکلات بهداشتی و افتتاح ۳۱ تصفیه خانه فاضلاب در کشور به ظرفیت مجموع ۶۹۲ هزار مترمکعب درشبانه روز اشاره کرد.

تحول بودجه ۱۴۰۳ در حوزه کشاورزی و منابع طبیعی

با توجه به ضرورت توجه به تامین آب و کشاورزی، این اهمیت به صورت صحیح در بودجه ۱۴۰۳ منعکس شده و اقدامات تحولی بسیاری در این زمینه انجام شده است.

از جمله این موارد این است که به منظور افزایش تولید ۵.۵ میلیون تن محصولات کشاورزی، اعتبار طرح‌های حمایت از تولید محصولات زراعی، باغی و دام و طیور از ۵۸۹ میلیارد تومان به ۳۲۷۸ میلیارد تومان افزایش پیدا کرده است.همچنین برای حفاظت از منابع طبیعی کشور، اعتبار طرح‌های اجرای آبخیزداری و بیابانزدایی از ۱۵۹۳ میلیارد تومان به ۳۶۴۰ میلیارد تومان افزایش پیدا کرده است.

اقدام مهم دیگر این است که به منظور بهره‌وری از آب کشاورزی اعتبار طرح‌های توسعه زیر ساخت‌های آب و خاک کشاورزی (سیستم‌های آبیاری نوین، شبکه‌های آبیاری و زهکشی ۳ و ۴) از ۳۴۱۳ میلیارد تومان به ۴۹۴۸ میلیارد تومان افزایش پیدا کرده است و همچنین تولید محصولات کشاورزی (زراعی و باغی و دامی و شیلات) به میزان ۵.۵ میلیون تن در سال ۱۴۰۳ افزایش یافته است.

تکمیل و بهره‌برداری از شبکه‌های فرعی آبیاری و زهکشی به میزان ۱۰۰ هزار هکتار متناظر طرح‌های مهار آبهای مرزی از محل یک میلیارد دلار تسهیلات صندوق توسعه ملی و ۷۶۰۰ هکتار با اعتباری معادل۷۶۰ میلیارد تومان، بازسازی و احیای قنوات به میزان ۳۵۰ کیلومتر با اعتباری معادل ۸۵۵ میلیارد تومان و اجرای روش‌های نوین آبیاری تحت فشار و کم فشار در سطح ۲۹ هزار هکتار با اعتباری معادل ۲۲۷۰ میلیارد تومان نیز از جمله این اقدامات تحولی است.

همچنین اجرای طرح‌های آبخیزداری در سطح حدود ۳۱۰ هزار هکتار با اعتباری برابر ۱۵۵۰ میلیارد تومان، اجرای طرح‌های مقابله با بیابانزایی و مهار کانون‌های بحرانی گرد و غبار در سطح ۲۳ هزار هکتار با اعتباری برابر ۴۱۱ میلیارد تومان، تامین اعتبار مورد نیاز به منظور بازسازی تاسیسات و تجهیزات و سالن‌های مجتمع مرغ لاین و افزایش سهم جوجه کوشتی یک روزه نژاد داخلی (آرین) از ۶ درصد به ۱۵درصد، حمایت از تولید محصولات راهبردی کشاورزی و ارتقاء ضریب خود اتکایی با رویکرد حمایت از افزایش تولید گندم با پیش‌بینی اعتبار ۲۲۰۰ میلیارد تومان از جمله دیگر اقدامات است.

از جمله این اقدامات می‌توان به پیش‌بینی اعتبار تامین تجهیزات حفاظت و اطفای حریق عرصه‌های منابع طبیعی کشور با پیش‌بینی اعتباری برابر ۲۸۸ میلیارد تومان با رشد ۶۶ درصدی نسبت به سال ۱۴۰۲ (۱۷۹ میلیارد تومان) و پیش‌بینی ۶۰۰۰ میلیارد تومان برای صندوق بیمه محصولات کشاورزی جهت تامین سهم دولت و افزایش ضریب نفوذ بیمه از ۱۸ درصد به ۲۵ درصد و اجرای پوشش بیمه فراگیر محصولات اساسی کشاورزی (گندم و دانه‌های روغنی) در راستای بند الحاقی ماده ۳۴ احکام برنامه هفتم نیز اشاره کرد.

بخش آب و کشاورزی از اهمیت بالایی برای کشور برخوردار است، زیرا تأثیر بسیار زیادی بر امنیت غذایی، اقتصاد ملی، محیط زیست و پایداری کلانشهرها و جوامع دارد. تحلیل بودجه ۱۴۰۳ نشان می‌دهد که ضرورت این موضوع توسط دولت ونهاد متولی بودجه به درستی درک و اعمال شده است.