حکایت مال‌دار بخیل از باب سوم گلستان سعدی + فایل صوتی

مالداری را شنیدم که به بخل چنان معروف بود که حاتم طایی در کرم. ظاهر حالش به نعمت دنیا آراسته و خست نفس جبلی در وی همچنان متمکن، تا به جایی که نانی به جانی از دست ندادی و گربهٔ بوهریره را به لقمه‌ای ننواختی و سگ اصحاب الکهف را استخوانی نینداختی. فی الجمله خانه او را کس ندیدی در گشاده و سفرۀ او را سر گشاده.

شنیدم که به دریای مغرب اندر راه مصر بر گرفته بود و خیال فرعونی در سر، حتی اذا ادرَکَهُ الغَرَقُ، بادی مخالف کشتی برآمد.

دست دعا برآورد و فریاد بی فایده خواندن گرفت. واذا رَکِبوا فی الفُلکِ دَعَوُ اللهَ مخلصینَ له الدینُ.

آورده‌اند که در مصر اقارب درویش داشت. به بقیت مال او توانگر شدند و جامه‌های کهن به مرگ او بدریدند و خز و دمیاطی بریدند. هم در آن هفته یکی را دیدم از ایشان بر بادپایی روان، غلامی در پی دوان.

به سابقۀ معرفتی که میان ما بود آستینش گرفتم و گفتم:

شنیدم که مرد ثروتمندی آنقدر خسیس بود و در خساست شهره، که همانند حاتم طایی که در کرم و بخشش معروف بود، این مرد به خساست شهرت داشت. او به بخل معروف بود، ظاهرى آراسته به مال دنیا داشت ولى در باطن گدا صفت بود. آنقدر این مرد خسیس بود که حتی به قیمت جانش، حاضر نبود مالش را از دست بدهد و نه گربه بوهریره و نه سگ اصحاب کهف را هم غذا نمی‌داد چه برسد به افراد فقیر و نیازمند.

هیچکس در خانه او را به روی مهمان باز ندیده بود و سفره‌ی او را پهن ندیده بود و هیچ فقیری حتی بوی غذای خانه‌اش را استشمام نکرده بود و سفره‌اش ریزه غذایی نداشت که پرندگان از آن بخورند.

روزی تصمیم گرفت از طریق دریای مغرب به مصر برود. در سفر دریایی او باد مخالف وزید و دریا را متلاطم کرد و کشتی اش در حال غرق شدن بود . آن مرد دست به دعا شد و فریاد می زد خدایا مرا نجات بده !

دستانی که هیچگاه بخشش نمی‌کنند و فقط زمان درخواست کمک به آسمان بلند میشود ، هنگام ارتباط با خدا نمی‌توانند گره از مشکل و نیاز انسان بگشایند. اگر با سکه‌های زر و سیم (طلا و نقره) خود موجب آسودگی خاطر و رفع مشکل کسی شوی، پس از مرگ در دنیای باقی، به جبران هر درم سیم یا زر، خشتی (آجرگلی) از سیم یا زر به تو خواهند داد و پاداش کار نیک تو چند برابر می‌شود.

طوفان ، کشتی را غرق کرد. می‌گویند، مرد خسیس مُرد و دارایی او به خویشاوندان فقیر و مستمندش که در مصر بودند ، به ارث رسید. با دارایی او همه آن‌ها ثروتمند شدند و لباس‌های فاخر گرانبها پوشیدند.

یک هفته بعد یکی از خویشاوندان او را دیدم که بر اسبی تیزرو سوار است و غلامش به دنبال او می‌دود ! حتی اگر مرد ثروتمند خسیس زنده می‌شد، خویشاوندانش حاضر نبودند این ثروت را به او بازگردانند. آن سوار را می‌شناختم و به خاطر سابقه آشنایی که بین من و آن سوار بود، آستین او را گرفتم و به او گفتم :” ای مرد ارجمند ، این ثروت نوش جانت! زیرا صاحب بد بختش فقط در فکر جمع کردن این مال بود و نتوانست خود آن را بخورد!”