منطقه حفاظت شده جنگلی شیمبار

منطقه حفاظت شده جنگلی شیمبار ، یکی از زیباترین نمونه های جاذبه های طبیعی در ایران است. این منطقه شامل تالاب زیبایی با نام شیمبار که از ارتفاعات برفگیر تاراز، للر، کینو و منار همانند حلقه ای این نگین زیبا را احاطه نموده است. جنگل شیمبار جنگلی نسبتا انبوه است که خوشبختانه برخی از مناطق آن بکر مانده است. چشمه سارهای جوشان همانند چشمه سرحونی، چشمه سوسن و سرخاب، چشمه تنگ سرد به همراه جوامع گیاهی منحصر به فرد از جمله موردستان های طبیعی انگور، انار، توت وحشی در کنار آن ها و درون تالاب بر زیبایی های منطقه افزوده است.

منطقه حفاظت شده به چه معناست؟

در واقع منطقه حفاظت شده به محدوده ای از منابع طبیعی کشور اعم از جنگل، مرتع، دشت، آب و کوهستان گفته می شود که از لحاظ ضرورت حفظ و تکثیر نسل جانوران وحشی، حفظ و احیای رستنی ها و وضع طبیعی دارای اهمیت خاص بوده و تحت حفاظت قرار گرفته است.
در فاصله ۸۰ کیلومتری شمال شرق شهرستان مسجدسلیمان منطقه ای کوهستانی و پوشیده از جنگل و درختان بلوط قرار گرفته است. این منطقه حدود ۵۰ هزار هکتار وسعت داشته که دسترسی به تمامی منطقه مشکل است. به همین دلیل تاکنون کمترین آسیب های انسانی را به خود دیده است.

عشایر کوچنده در مسیر کوچ از منطقه عبور می کنند. گاهی نیز قسمت های جنوبی آن به عنوان محل های زمستان گذرانی و قسمت های شمالی آن به عنوان مراتع ییلاقی مورد استفاده عشایر قرار می گیرد.

قدمت منطقه حفاظت شده جنگلی شیمبار

منطقه حفاظت شده شیمبار بر اساس قانون برنامه پنچ ساله دوم و مصوبه شماره ۸۲ مورخ ۱۵/۱۰/۸۷ شورای عالی حفاظت محیط زیست از سال ۱۳۷۹ به عنوان یکی از مناطق تحت مدیریت سازمان حفاظت محیط زیست مصوب شد. هر چند به لحاظ وجود تالاب با ارزش شیمبار از گذشته مورد توجه جدی بوده است. ولی عملاً از تاریخ تصویب به عنوان یکی از مناطق تحت مدیریت مورد حفاظت قرار گرفته است.

موقعیت جغرافیایی منطقه

موقعیت جغرافیائی آن ً۱۰ ّ۹ ْْ۳۲ تا ً۵۵ ّ۳۹ ْ۳۲ عرض شمالی و ً۳۳ ّ۳۰ ْ۴۹ تا ً۰۰ ّ۴۴ ْ۴۹ طول شرقی است. این منطقه ادامه سلسله جبال زاگرس درخوزستان است که از نقاط مرتفع (منار، کتک، تاراز، للر، چلا و…) یخچال های طبیعی، نقاط تالابی با پوشش متراکم گیاهان، چشمه ها و… تشکیل گردیده است. بطور کلی سه بخش کاملاً متمایز در منطقه قابل تشخیص است: دریاچه سد شهید عباسپور، منطقه تالابی شط شیمبار، منطقه کوهستانی جنگلهای بلوط زاگرس.

چشمه های منطقه

به دلیل برفگیر بودن ارتفاعات منطقه، چشمه های دایمی زیادی جاری هستند. مهم ترین این چشمه ها عبارتند از: سوسن و سرخاب، سربازار، تنگ سرد، سرحونی، تنگ سنان، گندیکار، شلا، تنگ چلو و چال منار. این منابع آبی علاوه بر استفاده وحوش مورد استفاده دامداران و باغ های منطقه نیز قرار می گیرد.

تالاب شیمبار

تالاب شیمبار با مساحت حدود دو هزار هکتار در مرکز منطقه قرار دارد و کلیه آب های سطحی رشته کوه های کینو، للر، تاراز و دامنه های شمالی و شرقی منار و دلا به این تالاب ریخته سپس از خروجی تالاب که به پل نگین معروف است و از طریق دره شلا به دریاچه سد شهید عباس پور می ریزد. سطح “تالاب شیمبار” پوشیده از جامعه منحصر به فرد درختان و دریاچه های کم نظیر و منحصر به فرد جاز، پده، گز، تمشک، انگور، انار، توت تشکیل شده که به صورت خودرو و انبوه تالاب را فرا گرفته است. این گونه پوشش بندرت در مناطق دیگر یافت می شود و در بعضی از محل های آن غیر قابل نفوذ است.

گونه های جانوری

تالاب زیستگاه حیوان هایی چون خرس، گرگ و کفتار است. در فصل پر آبی پرندگان مهاجر آبزی و کنار آبزی به صورت محدود و در زمان بسیار کوتاه در تالاب استراحت و سپس ادامه مسیر می دهند. از جمله پرندگان مهاجر دیده شده در تالاب می توان به کشیم، چنگر، اکرات و حواصیل اشاره کرد. در مجاورت تالاب در منطقه شیرین بهار در نزدیکی چشمه سرحونی یک پاسگاه محیط بانی برای استقرار نیروی اجرایی و کارشناسی برای حفاظت از منطقه دایر است.
گونه های جانوری از نظر تنوع بسیار با اهمیت هستند. ولی از نظر جمعیت متأسفانه به علت نبود مدیریت در سال های پیش از تبدیل به منطقه حفاظت شده، جمعیت آن ها به علت شکار بی رویه و تخریب زیستگاه به شدت کاهش یافته است. در مجموع ۲۵ گونه پستاندار و ۷۰ گونه پرنده در منطقه یافت می شود.

گونه های مختلفی از پستانداران در منطقه دیده می شوند که شامل گرگ، خرس قهوه ای، پلنگ. گربه وحشی، گراز، خرگوش، شغال، کفتار ، سنجاب، انواع خفاش، تشی، قوچ وحشی، کل وبز و… می باشند.
انواع پرندگان درخت زی ، خشک زی وابزی در منطقه دیده می شوند شامل کشیم کوچک، کشیم بزرگ، حواصیل شب، حواصیل خاکستری، کبک، تیهو ، انواع دارکوب، بلبل خرما، بلبل، دم سرخ، انواع توکا، هدهد، انواع کبوتر وقمری، زاغی، جی جاق، کلاغ، غراب، کمرکلی بزرگ وکوچک، چرخ ریسک، انواع پرندگان شکاری، لاشخورها و…

پوشش گیاهی

غنای گونه ای در منطقه شیمبار بسیار بالاست در این منطقه سه اشکوب درختی کاملاً متمایز که بعضاً منحصر بفرد است دیده می شود در شط شیمبار عمده درختان با تراکم بسیار بالا از درختان و درختچه های جاز تشکیل شده است. بخشی کوهستانی منطقه جنگلهای زاگرس با غالبیت بلوط ایرانی است و در بخش هائی از منطقه نیز درختچه های مورد معطر که بسیار متراکم و انبوه هستند وجود دارد.

گونه های مهم درختی و درخچه ای منطقه عبارتند از:
کیکم- بادام- جاز- انجیر- زالزالک و کلخونک. سایر گونه های گیاهی منطقه عبارتند از: مورد، انگور، پده. چنار، ارژن، آلبالو وحشی، زبان گنجشگ، انار، توت، انواع گون، گاو زبان، خاکشیر. زیره، ریواس، مورد معطر، پرسیاوشان، گزانگبین و انواع گرامینه و گیاهان دارویی متنوع می توان نام برد.

آثار تاریخی

بارزترین اثر تاریخی منطقه پل نگین است که بازمانده دوره ساسانیان تشخیص داده شده است. این پل و دره در واقع خروجی تالاب شیمبار بوده و علاوه بر این که باعث ماندگاری آب تالاب و تنظیم خروجی آب آن می شود. باعث جلوگیری از بروز سیلاب و آب گرفتگی اراضی پیرامون در مواقع بروز باران های لحظه ای و رگبارها در منطقه می شود. علاوه بر آن در چند نقطه از جمله در تنگ سرد، تنگ سنان، سوسن و سرخاب تعدادی آسیاب آبی وجود دارد که تا حدود ۲۰ سال پیش نیز فعال بوده اند.

نحوه دسترسی

مهمترین راه دسترسی به منطقه مسیر جدید الاحداث مسجدسلیمان به شهرکرد است که در حال حاضر تا ابتدای منطقه بصورت اسفالت شده است. داخل منطقه نیز در حال زیرسازی و اسفالت کاری است. در درون منطقه راههای دسترسی شنی روستائی درجه ۳ وجود دارد. مسیر اصلی که از بخش اندیکا به سمت بخش بازفت امتداد داشته و از وسط منطقه می گذرد. بخشی از این مسیر آسفالت بوده وقسمتهائی از آن شنی است.
مسیرهای مالرو وفرعی که با پیاده روی امکان تردد و مشاهده وحوش فراهم است.