آرامگاه یعقوب لیث صفاری ، نجات دهنده زبان فارسی از مرگ حتمی

آرامگاه یعقوب لیث صفاری ، کسی که نجات دهنده زبان فارسی از مرگ حتمی بود در شهر دزفول و روستای اسلام آباد واقع شده است. یعقوب لیث صفاری از بنیانگذاران سلسله صفاریان در سیستان بوده که آرامگاه وی در این منطقه قرار گرفته است. این بنا در فهرست آثار ملی ایران با شماره ۲۵۵۰ به ثبت رسیده و یکی از آثار بسیار باشکوه و ارزشمند تاریخی در خوزستان محسوب می‌شود.

در اطراف آرامگاه، شما سرزمین‌های سرسبز و درختان فراوانی را می‌بینید که همچون نگینی این آرامگاه را احاطه کرده‌اند. بقعه‌ای ارزشمند و تاریخی که از جاذبه‌های گردشگری و تاریخی دزفول محسوب می‌شود. آرامگاهی که سالانه گردشگران و مسافران زیادی برای دیدن آن عازم دزفول و روستای اسلام‌آباد می‌شوند. این بنا به‌قدری به لحاظ معماری و تاریخی زیبا و جذاب و ارزشمند است که گردشگران خارجی در سفر خود حتماً به دیدار این بنا می‌روند.

یعقوب لیث صفاری که بود؟

یعقوب لیث صفاری، پسر مسگری از قریه قرنین اهل سیستان بود و از آنجا که شغل رویگری را از پدر به ارث برده بود، به صفار معروف شد. او را به خاطر دلاوری‌ها و منش والا، عده‌ای از عیاران به سرداری خود برگزیدند. با محبوبیتی که میان مردم به‌خاطر جنگ با خوارج به دست آورده بود، توانست به قدرت برسد. مرکز حکومت او شهر زرنگ (زرنج) در افغانستان امروزی بود. در زمان به قدرت رسیدن صفار، حکومت بنی‌عباس در ایران قدرت بسیاری داشتند و یعقوب لیث صفاری که از به قدرت رسیدن اعراب در ایران ناراضی بود، از ابتدای حکومت خود رویای سرنگونی حکومت بنی عباس را در سر می‌پروراند.

از جنگ تا مرگ

برخی بر این عقیده هستند که دودمان صفاری به پادشاهان ساسانی می‌رسد. وی بعد از فتح کرمان، نیشابور و خراسان و سرنگونی حکومت طاهریان، به‌منظور سرنگونی بنی عباس به خوزستان لشکر کشید و از آنجا به بغداد رفت. اما یعقوب لیث صفاری در جنگ با خلیفه شکست خورد و از ناحیه‌ گلو به‌شدت زخمی و مجبور به عقب‌نشینی شد. وی دوباره به شوش بازگشت تا لشکر خود را احیا و به بغداد لشکرکشی کند که در میانه‌ راه و بر مبنای اسناد تاریخی، در نزدیکی دزفول کنونی (جندی شاپور) به‌طور ناگهانی بیمار شد و کمی بعد از دنیا رفت. همه‌ مورخان بر دلاوری، شجاعت، باهوشی و سیاستمداری یعقوب لیث صفاری اتفاق‌نظر دارند .

زبان رسمی فارسی

بعد از حمله‌ اعراب تا زمان یعقوب لیث، زبان رسمی ایران و حکومت‌های ایرانی عربی بود. یعقوب، نخستین پادشاه ایرانی بود که زبان پارسی را ۲۰۰ سال بعد از ورود اسلام به ایران، بازسازی و زبان رسمی کشور اعلام کرد. بعد از آن هیچ کس در دربار او حق نداشت به زبانی جز پارسی سخن بگوید. تا جایی که از زبان مورخان نقل شده است:

وقتی یکی از شاعران آن عصر در مدح یعقوب شعری به زبان عربی سرود او را ملامت کرد و به او گفت چرا به زبان پارسی شعر نمی‌گویی من این زبان را نمی‌دانم. یعقوب زبان پارسی دری را زبان رسمی کشور اعلام کرد و بعد از آن حکومت وطن‌دوست و فرهنگ‌دوست سامانی راه او را دنبال و زبان پارسی را تا حد زیادی گسترش دادند.

تاریخچه بقعه یعقوب لیث

قدمت تاریخی آرامگاه یعقوب لیث صفاری به دوره‌ سلجوقی تا قاجار می‌رسد و با توجه به مرمت‌های مختلف قدیمی‌ترین قسمت آن مربوط به دوره‌ی سلجوقی است. بنا به گفته‌ مردم محلی، حدود چندین دهه پیش روی دیوار گنبد کتیبه‌ای با خط عربی قدیم وجود داشت و روی آن اسم یعقوب لیث، سردار بزرگ به‌وضوح نوشته شده بود. بعدها این کتیبه توسط عده‌ای با اسپری مشکی پوشیده شد.

معماری آرامگاه یعقوب لیث صفاری

گنبد مخروطی آرامگاه از بهترین نوع گنبدهای مخروطی در خوزستان به شمار می‌آید. جلال و زیبایی نمای گنبد از دور کاملا بیانگر این حقیقت است که روزی این بقعه را برای شخصی بزرگ بنا کرده‌اند. بنای آرامگاه از یک ورودی برخوردار است و سطح داخلی آرامگاه را از سطح بیرونی آن جدا می‌کند. سازه اصلی بنا خشت خام است و نقوش برجسته و ملاط گچ و خاک دارد.

همچنین بنای اصلی این آرامگاه از متریال سنگ است و گنبد مخروطی بزرگ آن دور دندانه‌ای شکل، طراحی و ساخته شده است. همچنین گنبد را از مصالحی مانند خاک، خشت خام و ملات ساخته‌اند. آرامگاه یعقوب لیث صفاری در طول دوران مختلف بارها و بارها مورد مرمت قرار گرفته است. این‌گونه روایت می‌شود که پیمانکار مسئول بازسازی این بنا به دلیل نابلد بودن و عدم توانایی، دیواره ضلع جنوبی آرامگاه را تخریب می‌کند. دیوار را بعد از مرمت با مصالح سنتی به‌گونه‌ای بازسازی کردند که با دیگر دیوارها متفاوت بوده و جنبه تاریخی خود را کاملاً ازدست‌داده است.

بهترین زمان برای بازدید از آرامگاه یعقوب لیث صفاری

آرامگاه یعقوب لیث همان طور که گفتیم در خوزستان و دزفول قرار گرفته است. جنوب ایران آب و هوایی گرم و شرجی دارد که خصوصاً در فصل‌های پاییز و زمستان در بهترین حالت خود به سر می‌برد. اما تابستان‌های گرم و شرجی خوزستان و این منطقه اجازه نمی‌دهند که شما گردشی دلخواه و جالب را در این شهر تجربه کنید. همچنین فصل بهار و تعطیلات عید نوروز هم از بهترین اوقات برای سفر به این منطقه و بازدید از آرامگاه محسوب می‌شوند. ضمن اینکه بازدید از این بقعه و آرامگاه نیز کاملاً رایگان است. شما بعد از رسیدن به آرامگاه تقریباً در حدود ۱ ساعت تا نهایتاً ۲ ساعت می‌توانید از این آرامگاه و بنای تاریخی دیدن کنید.

نحوه دسترسی

آدرس: خوزستان، دزفول، ۱۰ کیلومتری جاده دزفول به سمت شوشتر، روستای اسلام آباد.
برای دسترسی به این آرامگاه اول باید خود را به خوزستان و سپس به دزفول برسانید. دسترسی به این شهر با اتوبوس، هواپیما، قطار و یا خودرو شخصی به‌راحتی انجام می‌شود. آرامگاه یعقوب لیث در ۱۰ کیلومتری جاده دزفول به سمت شوشتر واقع شده است. اگر قطار، اتوبوس یا خودروی شخصی را انتخاب کردید بد نیست که از زیبایی‌ها و دیدنی‌های طول مسیر هم لذت ببرید.