چه زمانی باید هارد دیسک سیستم یا لپ تاپ را عوض کنیم؟

احتمالاً می‌دانید هارد دیسک دارای یک عمر مفید است و با اتمام آن، زمان تعویض HDD فرا می‌رسد. در نوشتار پیش رو به علائم خرابی هارد HDD می‌پردازیم و به شما می گوییم چه وقت زمان تعویض هارد دیسک لپ تاپ یا کامپیوتر دسکتاپ شما است.

هارد دیسک‌ها جزء معدود قطعات مکانیکی کامپیوترهای امروزی هستند و همین ویژگی باعث می‌شود به مرور دچار استهلاک شوند. به همین دلیل معمولاً بحث عمر مفید هارد دیسک مطرح می‌شود و بسیاری به دنبال فهمیدن آن هستند. خبر خوب اینکه شما می‌توانید به راحتی زمان خرابی هارد دیسک کامپیوترتان را بفهمید و قبل از اینکه داده‌هایتان از دست برود، نسبت به تعویض هارد دیسک اقدام کنید.

طول عمر هارد دیسک‌ها

هرچند تمامی قطعات الکترونیکی و مکانیکی دارای یک عمر مفید هستند و دیر یا زود خراب می‌شوند، اما خرابی هارد دیسک از دو جنبه بیشتر از بقیه حائز اهمیت است. دلیل اول نگه داری داده‌ها و فایل‌های کاربر بر روی هارد دیسک است که اهمیت آن بی نیاز از توضیح است. اما دلیل دوم برای اهمیت عمر هارد دیسک، مکانیکی بودن و چرخش با سرعت بالا است که باعث می‌شود در برابر آسیب فیزیکی و عوامل خارجی بسیار حساس باشد.

به طور خلاصه می‌توان دلایل خرابی و کاهش عمر مفید هارد دیسک را در سه دسته قرار داد.

عوامل فیزیکی موثر بر عمر هارد دیسک

از آنجایی که هارد دیسک دارای اجزای مکانیکی بسیار ظریف و حساس است و در عین حال با سرعت هزاران دور در دقیقه چرخش می‌کند، به شدت نسبت به ضربه، لرزش و شوک فیزیکی حساس است. از همین رو یک ضربه یا سقوط از ارتفاع می‌تواند کار هارد دیسک را تمام کند.

دمای بالا نیز دشمن هارد دیسک است و اگر تهویه کیس یا لپ تاپ مناسب نباشد، شانس خرابی هارد دیسک بیشتر می‌شود.

عوامل الکتریکی موثر بر عمر هارد دیسک

یکی از دلایل بسیار رایج خرابی هارد دیسک، سوختن اجزای بُرد الکتریکی آن به دلیل مشکلات برق است که عمدتاً از خرابی پاور (منبع تغذیه) و نوسانات برق ناشی می‌شود. خوشبختانه می‌توان با به‌کارگیری پاور استاندارد و معتبر در کنار یک محافظ الکتریکی، تا حد زیادی از این خرابی پیش گیری کرد که در خدمت افزایش طول عمر هارد دیسک ها خواهد بود.

عوامل طبیعی موثر بر عمر هارد دیسک

هارد دیسک یک دستگاه الکترومکانیکی است، بنابراین هرچه که بیشتر کار کند، بیشتر مستهلک می‌شود و شانس خرابی آن بالا می‌رود. البته طول عمر همه هارد دیسک‌ها یکسان نیست و برخی برندها باکیفیت‌تر و جان سخت‌تر از دیگری هستند. مهم‌تر اینکه هرچقدر که بیشتر از هارد دیسک برای نوشتن و خواندن داده‌ها استفاده شود، عمر آن بیشتر کاهش می‌یابد.

طبق آنچه که در بالا گفته شد، عمر یک هارد دیسک که 24 ساعت شبانه روز روشن است و خواندن یا نوشتن خاصی بر روی آن صورت نمی‌گیرد، با یک هارد دیسک که به صورت شبانه روزی در حال ضبط ویدئو یا میزبانی فایل سرور است، یکسان نخواهد بود.

حالا که با مهم‌ترین دلایل کاهش عمر هارد کامپیوتر آشنا شدیم، نوبت به متوسط یا میانگین عمر مفید هارد دیسک می‌رسد.

عمر مفید هارد دیسک چقدر است؟

نمی‌توان با قاطعیت در این باره اظهار نظر کرد و عمر یک HDD به عوامل زیادی وابسته است. با این حال اگر یک هارد دیسک از عوامل فیزیکی و الکتریکی خرابی در امان باشد، می‌توان گفت عمر مفید هارد دیسک‌های امروزی به طور میانگین 5 سال است.

یکی از مواردی که در مشخصات محصولات ذکر می‌شود، MTBF هارد دیسک است. این مقدار که معمولاً بر حسب میلیون ساعت است، فاصله تخمینی خرابی هارد دیسک را نشان می‌دهد و هرچقدر که بیشتر باشد، مطلوب‌تر است. برای نمونه MTBF هارد دیسک 2 میلیون ساعت بهتر از 1.75 میلیون ساعت است.

مسئله مهم دیگر درباره عمر مفید هارد دیسک‌ها، نرخ خرابی سازنده و حتی همان مدل و ظرفیت است. گاهی یک ظرفیت خاص نرخ خرابی بالایی دارد، از همین رو بهتر است گزارش‌های احتمالی درباره خرابی یک هارد دیسک را پیش خرید بررسی کنید.

حتی اگر هارد دیسک شما در طول 5 سال آسیبی نبینید، به مرور قطعات مکانیکی و سطح دیسک آن مستهلک می‌شود که علائم مشخصی دارد. در ادامه به معرفی این علائیم می‌پردازیم.

نشانه‌های خرابی هارد دیسک

هرچند ممکن است یک هارد دیسک ناگهان خراب شود و اطلاعات آن از دست برود، اما معمولاً از روی نشانه‌ها می‌توان به خرابی قریب‌الوقوع هارد دیسک پی برد. مهم‌ترین علائم خرابی هارد HDD به شرح زیر است:

• سر و صدای اضافی
• به وجود آمدن بد سکتور
• خرابی فایل‌ها
• هنگ کردن و افت شدید سرعت کامپیوتر
• افت شدید سرعت انتقال فایل‌ها
• هنگ کردن سیستم هنگام تلاش برای باز کردن یا اجرای فایل‌ها

این‌ها مهم‌ترین نشانه‌هایی هستند که نشان می‌دهند زمان تعویض HDD هارد دیسک فرا رسیده است. برای نمونه هرگونه صدای غیر عادی در زمان کار با فایل‌ها یا اجرای برنامه‌ها و به وجود آمدن وقفه می‌تواند نشان از مستهلک شدن هارد دیسک باشد. خبر خوب اینکه یک راه دقیق‌تر هم برای پی بردن به زمان تعویض هارد لپ تاپ و کامپیوتر رومیزی وجود دارد.

فهمیدن زمان خرابی هارد دیسک با برنامه

شما می‌توانید با استفاده از برنامه‌های مشهوری چون CrystalDiskInfo و Hard Disk Sentinel، وضعیت سلامت (هلث) هارد درایو سیستم را بررسی کنید. این اطلاعات وجود بد سکتور، عدم موفقیت در انجام عملیات نوشتن یا خواندن و پارامترهای مهم دیگر که در ارزیابی سلامت یک هارد دیسک مؤثر هستند را نشان می‌دهد.

ساده‌ترین کار، توجه به وضعیت Health Staus است که به خوبی وضعیت کنونی هارد دیسک را نشان می‌دهد. یک هارد دیسک سالم باید در وضعیت خوبی به سر ببرد و فاقد هرگونه بدسکتور یا خطای جدی باشد. البته هنوز هم علائمی چون سر و صدای اضافی بسیار حائز اهمیت است و می‌تواند نشان دهنده زمان تعویض هارد دیسک باشد.

راه‌های افزایش طول عمر هارد HDD

اگر می‌خواهید طول عمر HDD سیستم را بالا ببرید، برخی کارهای ساده اما بسیار مؤثر وجود دارد. اولین گام اطمینان از محکم بودن کیس و محافظت از آن در برابر ضربه است. به همین منظور کیس دسکتاپ را در جایی قرار دهید که از ضربه یا برخورد در امان باشد و ترجیحاً در کنار میز یا دیوار قرار بگیرد تا ضربه‌های احتمالی باعث واژگونی و پرتاب شدن کیس نشود. فراموش نکنید باید هارد دیسک در جای خود محکم باشد و از تهویه مناسب نیز بهره‌مند شود.

کار مهم دیگری که می‌توانید برای افزایش ماندگاری هارد دیسک انجام بدهید، استفاده از پاور استاندارد و معتبر است. استفاده از پاورهای فرسوده و متفرقه می‌تواند هر لحظه موجب خرابی و حتی سوختن هارد دیسک شود.

ترفندهای افزایش طول عمر هارد بی شمار هستند، یکی از این ترفندها دفراگمنت کردن منظم هارد دیسک است. هنگامی که هارد دیسک شما دارای فراگمنت یا پراکندگی فایل‌ها باشد، بیشتر تحت فشار قرار می‌گیرد و هدهای آن باید بیشتر جابجا شوند که ضمن کاهش عمر مفید هارد دیسک، شانس خرابی را بیشتر می‌کند.

همچنین پیشنهاد می‌شود تنظیمات پاور پلن ویندوز را به گونه‌ای تنظیم کنید که هارد دیسک زود به زود به حالت Sleep نرود. برای نمونه اگر تنظیمات ویندوز بر روی 20 دقیقه باشد، ممکن است هارد دیسک سیستم شما هر چند وقت یکبار بی جهت به خواب برود و دوباره روشن شود که از سیکل عمر هارد می‌کاهد.

طول عمر هارد دیسک‌ها تابعی از کیفیت ساخت، شرایط محیطی و الگوی استفاده است. یک هارد دیسک که در ماه 1 گیگابایت هم روی آن نوشته نمی‌شود با یک هارد دیسک که برای اجرای سیستم عامل، بازی‌ها و برنامه‌ها استفاده می‌شود، طول عمر یکسانی نخواهد داشت.

یک راه دیگر برای افزایش طول عمر هارد دیسک، نصب نکردن سیستم عامل بر روی آن است. بهتر است سیستم عامل و برنامه‌ها را بر روی SSD نصب کنید تا کمتر با بارکاری خوانش و نوشتن تصادفی روبرو شود که برای هارد درایوهای مکانیکی بسیار استرس زا است.

جمع بندی

عمر مفید هارد دیسک محدود است و بالاخره دیر یا زود زمان تعویض آن فرا می رسد. با این حال نکات و راهکارهایی برای افزایش طول عمر HDD وجود دارد که در این نوشتار به برخی از مهم ترین آنها اشاره کردیم.

در عین حال شما می توانید با داشتن نگاه واقع بینانه به طول عمر هارد دیسک ها، از خرابی ناخواسته یا از بین رفتن داده هایتان جلوگیری کنید. البته نباید فراموش کرد زمان تعویض HDD بسته به کیفیت، شرایط استفاده و میزان استفاده متفاوت است، با این حال شاید بتوان گفت عمر مفید هارد دیسک های امروزی به طور میانگین حدود 5 سال است و فرقی نمی کند که کامپیوتر دسکتاپ یا لپ تاپ باشد.

طول عمر هارد دیسک‌ها چقدر است؟

عمر هارد دیسک به پارامترهای مختلفی وابسته است که از کیفیت ساخت گرفته تا شرایط محیطی و شدت استفاده را شامل می‌شود. با این حال می‌توان گفت متوسط عمر هارد دیسک‌ها بین 4 الی 6 سال است.

چگونه می‌توانم عمر مفید هارد دیسک خود را افزایش دهم؟

استفاده از پاور استاندارد، جلوگیری از ضربه و لرزش و تهویه مناسب، جزو موثرترین راه‌ها برای افزایش عمر مفید هارد دیسک است.

چگونه می‌توانم بفهمم که هارد دیسک من در حال خرابی است؟

توجه به نشانه‌های خرابی هارد دیسک و بررسی درصد سلامت هلث هارد، جزو بهترین راه‌ها برای بررسی خرابی هارد دیسک است.