آیین‌ها و سنت‌های نوروزی در سرزمین آریوبرزن

به گزارش مشرق، استان کهگیلویه و بویراحمد را به دیار آریوبرزن، یکی از سرداران نامی ایران باستان می‌شناسند.

این استان بخشی از تمدن عیلام بوده و در دوره بعد از اسلام و همچنین بعد از ورود آرایی‌ها جزئی از خاک تمامی حکومت‌های ایران بود.

نکته قابل توجه در آیین‌ها و سنت‌های نوروزی مردم کهگیلویه و بویر اجمد برپایی هرکدام از این آیین‌ها به نیتی خاص و احترام خاص اعدادی مانند هفت و چهل است.

چاله گرم کنون یا سفره پر کنون

چاله گرم کنون یا سفره پرکنون مشهورترین آیین سنتی مردم کهگیلویه و بویراحمد در عید نوروز باستانی است.

این آیین که در نخستین شب سال برگزار می‌شود که هر خانواده به نیت سالی پر خیر و برکت سفره خود را پر از نان تازه می‌کند و با طبخ غذاهای سنتی مانند شله ماش، شله عدس، شله بادام و شله کنجد چاله یا اجاق در این ایام خانه خود را گرم نگه می‌دارند.

این آیین هنوز هم مرسوم بوده اما در برخی مناطق غذاهای سنتی جای خود را به غذاهای امروزی داده است.

شب عیدی مردگان

مردم این دیار در شب عید مردگان در آیینی که در آخرین پنجشنبه سال برگزار می‌شود، برای شادی روح رفتگان خیرات درست کرده و بین هفت خانواده توزیع می‌کنند.

غذای خیرات شب عید معمولاً متشکل از شیر، برنج و گیاه رازیانه موسوم به شیر برنج محلی است.

قربانی برای دفع قضا و بلا

پیش از سیزده نوروز روز طبیعت، زنان روستایی در گذشته معمولاً سنگ‌های اطراف اجاق خود را بیرون می‌انداختند و مرغ یا گوسفندی را در آن ذبح می‌کردند و خونش را در اجاق می‌ریختند و سپس گوشت قربانی را بین خانواده‌ها تقسیم می‌کردند، این آیین برای دفع بلا در طول سال انجام می‌شد.

به ‌تدریج این آیین با از بین رفته و اجاق‌های سنتی که با هیزم سوخت آن تأمین می‌شد محدود به قربانی مرغ یا گوسفند و توزیع آن بین همسایگان شده است.

درست کردن آجیل و شیرینی شب عید

جمع شدن بانوان هر محله مسکونی و پخت نان شیرین با ترکیبی از آرد، شیر، شکر و ادویه‌جات از سنت‌های دیرینه‌ مردمان کهگیویه و بویر احمد است که در مناطق روستایی هنوز پابرجاست اما در مناطق شهری رنگ باخته است.

درست کردن آجیل‌هایی مانند گندم برشته، کنجد، کلخنگ و بادام نیز هنوز در برخی مناطق روستایی و شهری در این استان رواج دارد.

چهارشنبه سوری

در آخرین چهارشنبه سال معمولاً بچه‌های هر محله در کوچه‌ها با هیزم جمع آوری شده آتش روشن می‌کنند.

آنان از روی آتش می‌پرند و این شعر را که زردی من از تو سرخی تو از من را می‌خوانند.

مردم استان کهگیلویه و بویراحمد به ویژه سالخوردگان در روزهای پایانی سال برای زدودن رنگ کینه از دل‌ها پیش‌قدم می‌شوند.

بر اساس برخی باورها پاک کردن محیط خانه یعنی خانه‌تکانی باید همراه با زلالی دل‌ها باشد تا روح و جسم انسان در سال نو شاداب‌تر شود.

عوض کردن لباس سیاه خانواده‌هایی که یکی از بستگان خود را از دست داده‌اند از سوی بزرگان فامیل از دیگر آیین‌های مردم این استان در آستانه عید نوروز است.

لباس‌های رنگی در این آیین برای بانوان و آقایان عزادار به صورت جداگانه و در مجلسی اهدا می‌شود.

مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری کهگیلویه و بویراحمد گفت: ایام تعطیلات نوروز امسال جشن‌های نوروزی در شهرستان‌های این استان برگزار می‌شود.

محمود باقری افزود: این جشن‌ها با هدف زنده نگه داشتن آیین‌های سنتی و ایجاد محیطی شاد برای مردم و مسافران نوروزی برنامه ریزی شده است.

وی ابراز کرد: این آیین‌ها در فضایی سنتی با پخش آواها و نواهای محلی، موسیقی و لباس‌های سنتی برپا می‌شود.

باقری ابراز داشت که در ایام تعطیلات نوروز ۹۶ نمایشگاه‌های صنایع دستی نیز در مراکز شهرستان‌های هشت‌گانه کهگیلویه و بویراحمد برپا می‌شود که پخت انواع غذاها، خوراکی‌ها و دست ساخته‌های محلی مهمترین ویژگی‌های این جشن‌هاست.

باقری بدون اشاره به آمار، عنوان کرد: بسته‌های فرهنگی شامل کتابچه به زبان‌های فارسی و انگلیسی، بروشور و سی. دی برای معرفی جاذبه‌های گردشگری و مکان‌های تفریحی کهگیلویه و بویراحمد در این ایام بین مسافران نوروزی توزیع خواهد شد.

کهگیلویه و بویراحمد دارای حدود ۲ هزار و ۶۰۰ اثر تاریخی است که از این تعداد بیش از ۷۰۰ مورد در فهرست آثار ملی ثبت شده‌اند.

استان کهگیلویه و بویراحمد با حدود ۷۰۰ هزار نفر جمعیت در جنوب غربی ایران قرار دارد.

کهگیلویه و بویراحمد بیش از ۱۶ هزار کیلومتر مربع مساحت دارد.