اعتراف بانک تجارت به شکست سیاست گواهی سپرده خاص/ چرا اوراق 30 درصدی جذاب نیستند؟

به گزارش تجارت‌نیوز، حدود یک ماه است که بانک مرکزی از اوراق گواهی سپرده خاص با نرخ سود 30 درصدی، به عنوان یکی از ابزارهای اعمال سیاست‌های پولی انقباضی خود استفاده می‌کند؛ موضوعی که اگرچه اهل فن پیرامون اثرگذاری آن اختلاف نظر داشتند، حداقل روی کاغذ تصمیمی درست در مسیر مهار تورم به شمار می‌رفت. با این حال، برخی از کارشناسان تاکید داشتند که نحوه اجرای این سیاست به شکلی است که انگیزه کافی را برای سپرده‌گذاری در بانک‌ها ایجاد نخواهد کرد.

حال بانک تجارت در گزارش شفاف‌سازی خود که به تازگی در سامانه کدال منتشر کرده، تا حدودی این ادعا را تایید می‌کند. بانک تجارت در این گزارش تاکید کرده که غالب فروش گواهی مذکور از محل تبدیل سپرده‌های بانک صورت پذیرفته است. به عبارت دیگر، در طرح فروش اوراق 30 درصدی، پول جدیدی جذب نشده و تنها سپرده‌های قبلی بانک به این اوراق تبدیل شده‌اند.

ماجرای گواهی سپرده خاص 30 درصدی از کجا شروع شد؟

نیمه نخست بهمن ماه امسال بود که بانک مرکزی از انتشار گواهی سپرده خاص با نرخ سود علی‌الحساب ۳۰ درصد سالانه با هدف تامین سرمایه در گردش واحد‌های تولیدی توسط شبکه بانکی کشور خبر داد. در آن زمان، مجوز انتشار 280 هزار میلیارد تومان از این گواهی سپرده به بانک‌ها ابلاغ و مقرر شد که انتشار این اوراق، طرحی موقت باشد. با این حال چندی بعد بانک مرکزی با تاکید بر استقبال قابل توجه از گواهی سپرده خاص با سود 30 درصدی اعلام کرد که تا هر زمان که تشخیص دهد، از این ابزار پولی به منظور هدایت هدفمند نقدینگی استفاده خواهد کرد.

همچنین احسان خاندوزی، وزیر اقتصاد و دارایی، در واکنش به انتشار گواهی سپرده خاص توسط بانک مرکزی، اعلام کرد که این سیاست در مهار نوسانات ارزی موفق بوده و بحث‌های کارشناسی در دولت برای ادامه این سیاست ادامه دارد. وی همچنین تاکید کرد که همچنان تصمیمی درباره افزایش نرخ سود سپرده‌های بانکی خارج از گواهی سپرده اتخاذ نشده است.

بانک تجارت؛ مشتی نمونه خروار

با در نظر گرفتن گزارش شفاف‌سازی بانک تجارت به عنوان مشتی نمونه خروار، به نظر می‌رسد که گواهی سپرده خاص که با هدف جذب نقدینگی سیال و هدایت آن به سوی تولید منتشر شده بود، نتوانسته آنطور که انتظار می‌رفت به هدف خود دست پیدا کند. زیرا آنطور که بانک تجارت در گزارش خود ذکر کرده، احتمالا پول جدیدی وارد بانک‌ها نشده و تنها شکل همان منابع درون بانک تغییر پیدا کرده است.

این در حالیست که سال‌هاست که کارشناسان اقتصادی به سیاست‌گذاران توصیه می‌کنند از ابزار نرخ سود سپرده بانکی برای مهار تورم استفاده کنند. اما حالا که نرخ سود بانکی در قالب این گواهی سپرده افزایش یافته، به نظر می‌رسد که این سیاست جذابیت و کارایی لازم را نداشته و کارشناسان، علت آن را نیز نحوه انتشار این اوراق قلمداد می‌کنند.

چرا گواهی سپرده 30 درصدی جذاب نیست؟

بهاءالدین حسینی هاشمی، کارشناس پولی و بانکی، در گفتگویی که پیش‌تر پیرامون این موضوع با تجارت‌نیوز داشت، اظهار کرد: «این گواهی سپرده، یک ساله است اما با توجه به اینکه بازخرید آن پیش از این بازه مشمول شکست سود است، احتمالا با استقبال خوبی مواجه نشود. به این ترتیب، به نظر نمی‌رسد که این سیاست انقباضی کارکرد قابل قبولی داشته باشد. زیرا آنچه که بازارها را تحریک می‌کند، سپرده کوتاه‌مدت است.»

وی همچنین با اشاره به اختلاف نرخ سود این گواهی با تورم بالای 40 درصد در اقتصادی ایران تصریح کرد: « نرخ سود سپرده باید حداقل چیزی در حدود نرخ تورم باشد و میزان آن بر تقاضا به گونه‌ای سنجیده شود که پول در بانک‌ها بماند و وارد دیگر بازارها نشود. با انتشار این گواهی نیز، نرخ سود تنها برای یک ابزار افزایش یافته و نرخ سود سپرده‌های دیگر، به ویژه سپرده‌های کوتاه‌مدت ثابت باقی مانده است که این شرایط، خیلی جذاب نیست.»