سه چهارم بارندگی سالانه ایران تبخیر می شود/احمدی نژاد پیشتاز صدور مجوز حفر چاه/دشت رفسنجان؛ اولین فرونشست ایران

به گزارش رکنا، «مهدی زارع زلزله‌شناس ایرانی و استاد پژوهشکده زلزله‌شناسی » در باره تخریب های ناشی از فرونشست زمین به خبرنگار اجتماعی رکنا گفت: برداشت آب های زیرزمینی یکی از مهم ترین عوامل فرونشست زمین است که خسارات بسیاری به ساختمان ها، دیوارها، جاده ها، راه آهن، خطوط لوله و روکش چاه های آب وارد کرده است. در ایران 72 درصد نزولات جوی دچار تبخیر و تعرق می شود و تنها 22 درصد بارندگی به عنوان منبع آب سطحی وارد می شود . میزان متوسط بارش سالانه حدود 410 میلیارد متر مکعب در ایران است که در سالهای 1400-1401 به بعد به حدود 175 میلیارد متر مکعب رسیده است.

20 شهر پرجمعیت ایران با خطر بی آبی مواجه هستند

زارع با اشاره به آمار بارندگی ها در ایران افزود: سال آبی 1401-1402 با بارندگی تجمعی 188.8 میلی متر و سال آبی ما قبل با 177.7 میلی متر نشان از کمترین رکورد های بارندگی در ایران داشتند. بارندگی بلندمدت 236 میلی متر است حدود 75 درصد از بارندگی کشور در سواحل جنوبی دریای کاسپین و تنها 25 درصد از بارندگی در فصل رشد گیاهان می‌بارد. به دلیل دمای نسبتاً بالا، حدود سه چهارم بارندگی سالانه تبخیر می شود، بنابراین نهرهای دائمی کمی در ایران وجود دارد. علاوه بر این، رشد جمعیت و توزیع فضایی نامناسب جمعیت در حال حاضر باعث شده است که 20 شهر پرجمعیت ایران با جمعیت حدود 33 میلیون نفر با خطر بسیار زیاد بی آبی مواجه باشند.

اهمیت آبهای زیر زمینی در کاهش آلودگی

این استاد دانشگاه مرکز زلزله شناسی با هشدار برداشت بی رویه از آبهای زیر زمینی و اهمیت آن تاکید کرد: آب های زیرزمینی از تبخیر و آلودگی محافظت می شوند و دسترسی آسان به چاه های پمپاژ ممکن می شود. ورود فناورسی چاه عمیق به ایران از ابتدای دهه چهل موجب شد تا استفاده از آب‌های زیرزمینی و بهره برداری سریع منابع آب زیرزمینی متداول شود. حدود 90% آب زیرزمینی در ایران در کشاورزی مصرف می شود .

ایران یکی از بزرگ ترین مصرف کننده آبهای زیر زمینی جهان است

وی در ادامه گفت: ایران یکی از بزرگترین مصرف کنندگان آب های زیرزمینی در جهان است و اکثریت قریب به اتفاق جمعیت در مناطقی زندگی می‌کنند که برای شرب و آبیاری به شدت به آب های زیرزمینی وابسته هستند. ادامه رویکرد معمول در کاهش سفره‌های زیرزمینی، ایران را در معرض مخاطرات آب و غذا و همچنین مسائل اجتماعی متنوع قرار خواهد داد. البته خشکسالی موجب شده که از ابتدای دهه 80 شمسی به طور متوسط ​​بیش از نیمی از ظرفیت مخازن سد های ایران خالی باشد. برداشت شدید آب در بخش کشاورزی و اضافه برداشت از آب های زیرزمینی به مشکلات مختلف اجتماعی-اکولوژیکی، از جمله خشک شدن تالاب ها، بیابان زایی، طوفان های شن و گرد و غبار، تضعیف کیفیت آب، وقوع مکرر سیلاب ها و مهاجرت و جابه جایی های جمعیتی اقلیمی انجامیده است.

فرونشست های دست ساخت انسان یک مخاطره جدی برای زیر ساخت های حیاتی

این پژوهشگر می افزاید: فرونشست زمین به دلیل کاهش آب های زیرزمینی در حال حاضر یک مخاطره انسان ساخت برای زیرساخت های حیاتی و ساکنان دشت های آسیب پذیر است. فشار روزافزون بر معیشت روستایی و افزایش تنش در میان استفاده کنندگان از آب های زیرزمینی، خطرات امنیت غذایی و آب را بدتر می کند و مسائل مربوط به مهاجرت جمعیت روستایی به مناطق شهری را تشدید کرده است. در مقایسه با سال 1360 جمعیت ایران حدود 2.1 برابر شده است. در حالی که جمعیت شهری ایران حدود 3و2 برابر شده، که می توان اضافه جمعیت حدود 23 میلیون نفری شهر ها را در مدت این 42 سال تا حد زیادی به مهاجرت اقلیمی مرتبط دانست. از سوی دیگر در ایران حدود 12 میلیون حاشیه نشین وجود دارد که تقریبا 10 میلیون نفر از این جمعیت به طور مستقیم با مشکلات ناشی از بحران آب مواجه هستند.

فرونشست زمین در ایران بیش از پنج برابر میانگین جهان

دکتر زارع با اشاره به کمبود آب و فرونشست زمین در 30 استان کشور اظهار کرد: کمبود آب و فرونشست زمین در 30 استان کشورگزارش شده و فرونشست زمین در ایران بیش از پنج برابر میانگین جهانی است. دلیل اصلی فرونشست زمین در ایران تخلیه آب های زیرزمینی و حفر چاه های عمیق است.

احمدی نژاد؛ پیشتاز صدور جواز چاه

وی در ادامه افزود: رشد سریع تقاضا برای محصولات زراعی، فشار زیادی برای صدور مجوز حفر چاه های جدید ایجاد کرده است. در ایران چاه های مجاز و غیرمجاز زیادی برای بهره برداری از آبهای زیرزمینی وجود دارد،. تعداد چاه ها در دهه هشتاد در دولتهای نهم و دهم محمود احمدی نژاد افزایش چشمگیری یافت و تعداد چاه عمیق با 85% افزایش از 546000 در سال 1381 به بیش از یک میلیون در سال 1390 رسید.

دشت رفسنجان؛ اولین فرونشست ایران

این استاد دانشگاه افزود: اندازه گیری دقیق فرونشست واقعی در فواصل زمانی معین بسیار مهم است. اولین منطقه ای که فرونشست زمین در آن در سال 1356 اعلام شد دشت رفسنجان است که یکی از بیشترین فرونشستها را در دشت های ایران را در ایران داشته است. بهره برداری از آب های زیرزمینی موجب کاهش سطح آب زیرزمینی و فرونشست زمین تحت تأثیر بسیاری از عوامل دیگر مانند ضخامت آبخوان، ساختار خاک و نحوه لایه بندی آبرفهای سطحی شده است. در حوضه رفسنجان در بخش مرکزی استان کرمان با ارتفاع عمومی بین 1400 تا 1500 متر از سطح دریا بین 10 سانتی‌متر تا 30 متر در سال فرونشست زمین گزارش شده است.