لزوم رعایت 5 مقدمه در پرداخت یارانه

به گزارش راهبرد معاصر، حسن حسن‌خانی کارشناس اقتصادی در خصوص لزوم پرداخت یارانه به زنجیره تولید به جای مصرف‌کننده نهایی گفت: پیش از رسیدن به این موضوع باید به چند مقدمه در خصوص یارانه‌ها اشاره کرد. نکته اول این است که یارانه باید اصابت پذیر باشد. به عبارت دیگر یارانه‌ای که هیچ اصابتی نداشته باشد در هیچ ساختار یا منطق حکمرانی جایی ندارد. وقتی شما یارانه‌ای پرداخت می‌کنید که اصابتش قابل رصد نیست، عملاً فلسفه‌ی خاصی ندارد و قابل دفاع نیست.

لزوم رعایت 5 مقدمه در پرداخت یارانه؛ از سنجش‌پذیری تا اصابت به هدف

حسن‌خانی ادامه داد: نکته دومی که وجود دارد این است که اثرپذیری یارانه باید قابل راستی آزمایی باشد. اگر شما اثر را احساس می‌کنید ولی نمی‌توانید راستی آزمایی کنید، باز هم باید بازنگری رخ بدهد. مسئله‌ی سوم این است که یارانه اثر تخریبی روی تولید نداشته باشد. شما نمی‌توانید به یک زنجیره ای، به یک تولید کننده‌ای به یک مصرف کننده‌ای یارانه بدهید منتهی نتیجه این یارانه تخریب تولید باشد. در این شرایط نمی‌توانید از یارانه دفاع کنید.

موضوع چهارم این است که یارانه‌ای که پرداخت می‌شود باید قابل دفاع یا قابل تحمل برای دولت باشد. یارانه‌ای را باید پرداخت کنید که دولت بتواند زیر بار مالی آن یارانه دوام بیاورد و الا اینکه بخواهید تمام بودجه‌ی دولت را یارانه پرداخت کنید هم قابل دفاع نیست.

وی افزود: این موارد، شروط استقرار و استمرار درست پرداخت یارانه است. حالا اینکه به چه موضوعی؟، به چه کالایی؟، به چه صورتی؟ یارانه پرداخت شود، بحث جدایی است. مسئله‌ی آخر که بسیار مهم هم هست، مسئله‌ی فساد است. اگر یارانه پرداخت می‌کنیم چه به آخر زنجیره چه به اول زنجیره، این فساد احتمالی ناشی از این پرداخت یارانه باید قابل پیشگیری و مقابله باشد.

اگر ما این قیود و این چارچوب‌ها را بپذیریم، می‌توانیم مورد به مورد در خصوص یارانه حرف بزنیم. گاهی وقت‌ها شما یارانه به کالایی می‌دهید که کالای اساسی است، گاهی وقت‌ها یارانه به کالایی می‌دهید که کالای اساسی نیست، اما تولید آن در کشور پیشران است مثل خودرو.

حفظ قدرت خرید و توان تولیدکننده دو علت پرداخت یارانه

این کارشناس اقتصادی با بیان اینکه پرداخت یارانه اصلاً چیز بیهوده‌ای است مگر به دو دلیل حداقل یکی قدرت خرید مردم را حفظ بکند یکی توان تولید تولید کننده را حفظ بکند، گفت: ببینید شما سال هاست که دولت امریکا دولت فدرال امریکا دارد. به کشاورزان امریکایی در انحای مختلف به شیوه‌های مختلف یارانه پرداخت می‌کند.

برای چی؟ برای اینکه کشاورز‌های امریکایی نسبت به کشاورز‌های اروپایی مزیت رقابتی شان را از دست ندهند پسته کار‌های امریکایی یک دفعه درجا نزنند ضعیف نشوند. در بازار‌های جهانی که رقابت‌ها خیلی بالاست. پس من عرضم این است اگر می‌خواهیم راجع به یارانه حرف بزنیم باید راجع به این طرح صحبت کنیم که یارانه موضوعیت ندارد، طریقیت دارد.

وی گفت: به قول طلبه‌ها یعنی به دلیل یک رسیدن به یک هدف خاصی دارد دنبال می‌شود یا باید حمایت از مصرف کننده‌ی نهایی باشد یا حمایت از تولید یا هر دو، به این شکل حالا برویم سر شیوه‌ی پرداخت، ما یک سبدی از روش‌ها داریم در دنیا که یک سری کالا‌ها هستند که به صورت مستقیم مصرف کننده‌ی نهایی شان حمایت می‌شود.

یک سری کالا‌ها هستند بلاواسطه یا با واسطه دارد حمایت می‌شود. از مسیر چرخه‌های مختلف، چرخه‌های دور، حلقه‌های دور، حلقه‌های نزدیک اگر ما بخواهیم راجع به این نسخه‌ی کلی صحبت بکنیم واقعاً نمی‌توانیم جواب خاصی بدهیم. باید مورد به مورد مثلاً کالا‌های اساسی را معمولاً به دلیل اینکه کم کشش هستند این کالا‌ها را عمدتاً پرداخت مستقیم حالا پرداخت که نه منظور اینکه حمایت مستقیم می‌شوند یا کالا‌هایی که برای یک کشور در حکم پیشران هستند صنایع پیشرانی هستند اینها به صورت حمایت از تولید دارد از آنها حمایت می‌شود در کشور‌های مختلف.

حسن خانی تاکید کرد: در کشورمان ساختار دولت ما و حاکمیت ما اجازه نمی‌دهد. به هدف اصابت نمی‌کند من اینجا می‌خواهم خدمتتان یک نقدی داشته باشم ببینید اگر قرار ما دولت را همین شرایطی که از 30 سال پیش بوده در نظر بگیریم بله هیچ کاری را نمی‌توانیم انجام بدهیم ولی اگر قائل باشیم به اینکه دولت می‌تواند نظام حکمرانی خودش را اصلاح کند ترمیم کند بالاتر ببرد خودش را رشد بدهد خطا‌های خودش را جبران بکند و رویه‌های خودش را اصلاح بکند، باید قائل باشیم به اینکه دولت باید بتواند در طول زنجیره شفافیت ایجاد بکند.

اگر یک ریال یارانه می‌خواهد در این زنجیره از ابتدای حلقه تا انتهای حلقه به انتخاب خودش پرداخت بکند اولاً هدفش را خوب بتواند رصد بکند با فسادش خب بتواند مقابله بکند بار مالی اش را خوب بتواند تحمل بکند تبدیل به کسری بودجه و از آن طرف هم در بلندمدت تبدیل به تورم نشود اینها باید دولت ساختار حکمرانی ما باید بتواند انجام بدهد./ تسنیم