روماتیسم ستون فقرات؛ علائم، علت و روش درمان

روماتیسم ستون فقرات که اسپوندیلیت آنکیلوزان (AS) هم نامیده می‌شود، نوعی التهاب مفاصل است که معمولا در مفاصل ساکروایلیاک (پایین‌ترین قسمت ستون فقرات و محل اتصال ستون فقرات به لگن) ایجاد می‌شود. در این مقاله درباره علائم، علل و روش‌های تشخیص و درمان این عارضه می‌گوییم. با ما همراه باشید.

روماتیسم ستون فقرات چیست؟

روماتیسم ستون فقرات یا همان اسپوندیلیت آنکیلوزان نوعی التهاب است که مفاصل ساکروایلیاک ستون فقرات را درگیر می‌کند. مفاصل ساکروایلیاک یکی از بزرگ‌ترین مفاصل بدن و رابط بین ستون فقرات و لگن است. دقیق‌تر بگوییم، این مفاصل محل اتصال ساکروم (آخرین بخش مثلثی‌شکل ستون فقرات) و ایلیوم (قسمت بالایی و پشتی لگن) است.

درد ناشی از این بیماری معمولا از قسمت پایین کمر شروع می‌شود، اما ممکن است تا گردن گسترش یابد یا به مفاصل سایر قسمت‌های بدن نیز برسد. گرچه به‌ندرت پیش می‌آید که این عارضه مفاصل دیگر بدن را هم درگیر کند، این اتفاق غیرممکن نیست. مفاصلی که ممکن است تحت‌تأثیر این عارضه قرار بگیرند، عبارت‌اند از:

• زانوها؛
• ران‌ها؛
• شانه‌ها.

علائم روماتیسم ستون فقرات

افراد مبتلا به این عارضه معمولا علائم مشابهی ندارند و بسته به علت ایجاد بیماری، ممکن است ترکیبی از علائم را داشته باشند. کمردرد ناشی از ساکروایلیت (التهاب دردناک در مفاصل ساکروایلیاک) رایج‌ترین نشانه این عارضه است. سایر علائم اصلی عبارت‌اند از:

• درد لگن؛
• گردن‌درد؛
• معده‌درد؛
• درد در باسن.

ممکن است فرد مبتلا علائم دیگری هم داشته باشد، مانند:

• اسهال؛
• تنگی‌نفس؛
• بثورات پوستی؛
• مشکلات بینایی؛
• احساس خستگی مداوم؛
• ازدست‌دادن اشتها یا کاهش وزن ناگهانی و بی‌دلیل؛
• سفتی مفاصل باسن و کمر یا دردناک‌بودن آنها هنگام حرکت (به‌خصوص اول صبح یا بعد از اینکه مدت طولانی در حالت استراحت بوده‌اید).

علل ابتلا به روماتیسم ستون فقرات

اسپوندیلیت آنکیلوزان نوعی بیماری خودایمنی است. بیماری‌های خودایمنی زمانی ایجاد می‌شوند که سیستم ایمنی بدن به‌جای محافظت از بدن، به سلول‌های خودی حمله می‌کند. به‌عقیده متخصصان، ابتلا به این عارضه علت مشخصی ندارد. بر اساس پژوهش‌ها، جهش‌های ژنتیکی خاص یکی از مهم‌ترین علل ابتلا به روماتیسم ستون فقرات هستند. جهش‌های ژنتیکی تغییراتی در توالی دی‌ان‌ای هستند که در زمان تقسیم سلولی ایجاد می‌شوند.

عوامل زمینه‌ساز ابتلا به روماتیسم ستون فقرات

گرچه هر کسی ممکن است دچار روماتیسم ستون فقرات شود، این افراد بیشتر از دیگران در معرض ابتلا به این عارضه‌اند:

• افرادی که فردی در خانواده‌شان مبتلا به این عارضه است؛
• افراد زیر ۴۰ سال (بیماری بیش از ۸۰درصد افراد در حدود ۳۰سالگی تشخیص داده می‌شود).

احتمال ابتلا به اسپوندیلیت آنکیلوزان در افراد مبتلا به این بیماری‌ها نیز بیشتر است:

• بیماری کرون؛
• کولیت روده؛
• پسوریازیس.

عوارض ابتلا به روماتیسم ستون فقرات

افراد مبتلا به این عارضه بیشتر از سایرین در معرض شکستگی ستون فقرات (شکستگی استخوان در ستون فقرات) هستند. سایر عوارض عبارت‌اند از:

• آسیب عصبی؛
• پوکی استخوان؛
• کیفوز یا گوژپشتی؛
• مشکلات چشمی و بینایی مانند حساسیت به نور؛
• مشکلات قلبی از جمله التهاب دیواره آئورت، آریتمی و کاردیومیوپاتی.

تشخیص روماتیسم ستون فقرات

پزشک می‌تواند با ارزیابی علائم فرد و معاینه فیزیکی این عارضه را تشخیص دهد. ممکن است پزشک حین معاینه فیزیکی از فرد بخواهد که در جهات مختلف خم شود تا دامنه حرکتی ستون فقرات او را بررسی کند. همچنین ممکن است با فشاردادن بخش‌های خاصی از لگن یا حرکت‌دادن پاهای فرد شدت درد در نواحی مختلف را بسنجد.

گرچه هیچ آزمایشی برای تأیید ابتلا به روماتیسم ستون فقرات وجود ندارد، ممکن است پزشک برای تشخیص بهتر چند آزمایش تجویز کند از جمله:

• آزمایش خون (برای بررسی جهش ژن‌ها)؛
• ام‌آرآی (برای مشاهده جزئیات بیشتر از عکس‌برداری با اشعه ایکس)؛
• عکس‌برداری با اشعه ایکس از مفصل ساکروایلیاک و ستون فقرات (برای بررسی علائم التهاب مفصل).

درمان روماتیسم ستون فقرات

گرچه این عارضه روش درمانی بخصوصی ندارد، برخی روش‌ها ممکن است علائم و تأثیر آنها بر زندگی فرد را کاهش دهند.

۱. ورزش و فیزیوتراپی

فعالیت بدنی منظم سفتی مفاصل را کاهش می‌دهد و مانع از بدترشدن وضعیت بیمار می‌شود. معمولا زمانی که افراد مبتلا به روماتیسم ستون فقرات فعالیتی ندارند، کمردردشان شدیدتر است. فیزیوتراپی هم اقدامی مفید برای کاهش دردهای مفصلی است؛ فیزیوتراپیست برای تقویت عضلات ستون فقرات از حرکات کششی و تمرینات خاصی استفاده می‌کند تا علائم فرد را کاهش دهد.

۲. مصرف دارو

• داروهای ضدالتهابی غیراستروئیدی: داروهای ضدالتهابی مانند ایبوپروفن و ناپروکسن درد و التهاب را کاهش می‌دهند. البته این داروها نباید خودسرانه مصرف شوند و فرد باید قبل از شروع مصرف آنها با پزشک مشورت کند.
• داروهای ضدروماتیسمی اصلاح‌کننده بیماری (DMARDs): این داروها هم مانند دسته قبل درد و التهاب مفاصل را کاهش می‌دهند و مانع از پیشرفت بیماری می‌شوند.
• کورتیکواستروئیدها: کورتون نوعی داروی ضدالتهابی تجویزی است. ممکن است فرد مبتلا به روماتیسم ستون فقرات به تزریق منظم کورتون نیاز داشته باشد.

۳. جراحی

معمولا جراحی آخرین روش درمان این عارضه محسوب می‌شود و فقط در صورتی استفاده می‌شود که فرد علائم بسیار شدیدی داشته باشد که با سایر روش‌ها بهبود نیابند.

سایر اقدامات

علاوه‌بر پیروی از دستورات پزشک، فرد مبتلا می‌تواند با اقداماتی التهاب بدن و فشار مفاصل را کاهش دهد. این اقدامات عبارت‌اند از:

• پیروی از رژیم غذایی سالم؛
• داشتن برنامه ورزشی منظم؛
• محدودکردن مصرف الکل و ترک سیگار.

چه زمانی باید به پزشک مراجعه کنیم؟

در صورت مشاهده هرکدام از علائم زیر، به پزشک مراجعه کنید:

• درد قفسه سینه؛
• مشکلات بینایی؛
• دشواری در تنفس؛
• کاهش وزن بی‌دلیل؛
• سفت‌شدن غیرارادی ستون فقرات؛
• کمردرد شدید یا سایر دردهای مفصلی.

شما بگویید

آیا تابه‌حال خودتان یا عزیزانتان علائم روماتیسم ستون فقرات داشته‌اید؟ چه تجربه‌ای در این زمینه دارید؟ لطفا نظرات و تجربیات ارزشمندتان را با ما و کاربران عزیزمان به اشتراک بگذارید.