آسیاب آبی ریگاره محمدیه

آسیاب آبی ریگاره محمدیه ،قدمتی بیش از دو هزار سال دارد و یکی از شاهکارهای معماری در نایین می باشد. این آسیاب دستکند است و وسعت زیادی دارد که در دل خاک حفر شده است.آسیاب آبی ریگاره محمدیه در سال ۱۳۹۱ با شماره ۲۹۷۷۸ در فهرست آثار ملی قرار گرفت.

قدمت آسیاب آبی ریگاره

آسیاب آبی ریگاره محمدیه از شاهکارهای معماری منطقه با عجایب ساخت و تکنیکهای فنی جهت احداث آن است. از آثار تاریخی مهم منطقه است که از دل خاک نمایان گشته و احیاء گردیده است. آسیاب ریگاره به عنوان یک آسیاب آبی با قدمت زیاد و با استفاده از آب قنات کیخسرو صدها سال فعالیت داشته است. این بنای تاریخی بصورت دست کند دردل زمین کنده شده و هیچ مصالح ساختمانی درآن دیده نمی شود. طول دالان این آسیاب ۱۱۰ متر و عمق آن ۳۰ متر می باشد. پس از عبور از راهرو بسیار عمیق و طویل به محل اصلی آسیاب به صورت چند اتاق و محل آرد کردن گندمها می رسیم.

با توجه به حجم زیاد آب قنات مذکور در گذشته این آسیاب یکی از آسیاب های مهم منطقه بوده است. آرد تمامی شهرها و روستاهای اطراف را نیز تامین می کرده است. تکنیک آن به این صورت بوده که آب قنات در عمق ۲۲ متری به طرف محوطه اصلی آسیاب و تنوره ای که بیش از ۸ متر عمق داشته. هدایت و در نتیجه آب قنات در عمق حدود ۳۰ متری و با فشار بالا پره های چوبی آسیاب را چرخانده و به فعالیت خود ادامه می داده است. پس از آن آب به وسیله یک کانال دیگر به قنات اصلی برگشت داده می شده است.

معماری بنا

ورودی اصلی آسیاب در عمق سه متری ایجاد و در زیر زمین پس از عبور از دالان بزرگ و با شیب بسیار تند به مرکزاصلی آسیاب می رسیم. این دالان باارتفاع متغیر دو مترتا چهار متر و با شیب بسیار تند و به صورت عجیب حفر شده است. در محوطه اصلی آسیاب سکوهائی جهت قراردادن کیسه های گندم و آرد تعبیه شده است. بوسیله احشام از جمله اسب و الاغ و حتی شتر بارها و گندمها حمل می شده است. براساس گفته های اجدادی محل، این آسیاب در زمان کیخسرو و بیش از دو هزار سال قدمت دارد. بطوریکه چندین ضرب المثل بسیار قدیمی به این آسیاب منسوب است.

مطمئنا” برای ایجاد و احداث این آسیاب علم و تجربه بسیار و صبر و تحمل، ایمان و پشتکار فراوان نیاز بوده است. چنانکه مطالعات متعدد درخصوص فاصله ورودی و قنات، شیب زمین، انتخاب محل، استحکام خاک و قدرت آب در آن روزگار انجام شده است. با طراحی دقیق بطور کاملا” علمی این آسیاب احداث گردیده است.

مرمت و بازسازی

این بنا در مرداد ماه سال ۱۳۸۵ با تحقیقات و بررسی های متعدد توسط اداره میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری شهرستان نایین کشف و بازگشائی گردیده است. پس از آن ابتدا دالانهای ورودی استحکام بخشی و مرمت گردیده و خاکهای زایدی که سالهای گذشته در این آسیاب ریخته شده و آن را محو نموده بود از آن خارج شد برای بازدید آماده گردید.