گفت‌وگو با دکتر مجتبی ملک، فوق تخصص غدد و متابولیسم /خلق زبان مشترک پزشک با بیماران دیابتی توسط iSGM

اسکن تحلیلی قندخون (iSGM) که شرکت فریرآسا طب آن را طراحی کرده است، یک استاندارد جدید در مدیریت دیابت به شمار می‌آید. این سیستم با تمرکز بر شاخص‌های جدید و استانداردهای روز دنیا، کاستی‌های اندازه‌گیری قندخون به روش فعلی را برطرف کرده و علاوه بر ارائۀ اطلاعات دقیق به‌صورت گزارش‌های حرفه‌ای، به پزشک در تحلیل وضعیت و مدیریت دیابت بیمار کمک کرده و زمینه‌ساز تصمیم‌گیری درمانی بهینه و مؤثر خواهد بود. با دکتر مجتبی ملک، فوق تخصص غدد درون ریز و متابولیسم و عضو هیئت علمی و استاد دانشگاه علوم پزشکی ایران، دربارۀ اسکن تحلیل قند خون فریسنس و تأثیری که در سیستم درمانی خواهد داشت گفت‌وگویی داشته‌ایم.
ایشان درمورد این طرح تحقیقاتی گفت: معمولاً پزشکان از بیمارانی که انسولین یا دارو مصرف می‌کنند درخواست دارند که قند خود را در خانه اندازه‌گیری کنند و پس از یادداشت، با خود بیاورند.

مشکلاتی که در شرایط عادی وجود دارد این است که بیماران در اکثر مواقع قندخون را اندازه‌گیری می‌کنند، اما فراموش می‌کنند که یادداشت کنند و یا اینکه یادداشت می‌کند، اما فراموش می‌کند که دفترچه را بیاورند. البته بیماری هم هست که تمام این کارها را انجام می‌دهد و یک‌سری اطلاعات را در یک دفترچه برای پزشک می‌آورد، اما ممکن است پزشک وقت کافی نداشته باشد تا اطلاعات را مطالعه کند و یا اینکه اگر وقت هم بگذارد، نگران این است که این اطلاعات چقدر می‌تواند صحیح و دقیق باشد؛ یعنی این عمده‌ترین مشکلاتی است که پزشک، در ثبت اطلاعات دقیق با آن روبه‌روست.


سیستم اسکن تحلیلی قندخون فریسنس ( iSGM)
با درنظرگرفتن چنین مشکلاتی، تیم فریرآسا طب تصمیم گرفت برنامه‌ای را‌ توسعه دهد که با کمک آن، بیمار اطلاعات قندخون خود را ثبت و پزشک با یک اسکن، وضعیت بیمار را ارزیابی کند؛ یعنی بیمار دستگاه خود را به مطب می‌آورد و پزشک با تلفن همراه خود، در طول یک تا دو ثانیه اسکن می‌کند و تمام اطلاعات قند بیمار به آن نرم‌افزار منتقل شده و پزشک می‌تواند یک‌سری اطلاعات طبقه‌بندی‌شدۀ منظم ببیند. درحقیقت، پزشک می‌تواند در زمانی کوتاه مشاهده کند که بیمار در یک هفته، یک ماه و یا سه ماه گذشته چند بار قند خود را اندازه گرفته است، در چه ساعاتی قند را اندازه‌گیری کرده است، بیشتر صبح‌ها اندازه‌گیری کرده یا ظهرها، و اینکه چند درصد از این قندها در محدودۀ قابل قبول بوده است. فرض کنید اگر بیمار اطلاعات ۳۰۰ بار اندازه‌گیری قند را بیاورد، امکان اینکه آن‌ها را تک‌تک آنالیز کنیم نداریم، اما iSGM به من نشان می‌دهد که از بین این ۳۰۰ قند گرفته‌شده، ۸۰درصد آن‌ها در محدودۀ قابل قبول بوده است، ۵درصد قندها بسیار پایین بوده و 15درصد قندها بسیار بالا بوده است؛ یعنی پزشک به‌طور کلی می‌تواند در یک بازه زمانی، از یک هفته تا یک سال، مشاهده کند چند درصد از قندهای بیمار خوب بوده است. درنتیجه، می‌تواند یک آنالیز کلی در یک زمان کوتاه داشته باشد.

نکتۀ بعدی از لحاظ اهمیت، افت قند است. درحقیقت، بیشتر مواقع افت قند که اطلاعات آن برای پزشک مهم است، در انبوه اطلاعاتی که بیمار در دفترچه می‌آورد گم می‌شود؛ یعنی افت قند مهم‌ترین اتفاقی است که برای یک بیمار دیابتی، به‌خصوص کسی که انسولین مصرف می‌کند، می‌افتد. حتی یکی از اطلاعات افت قندخون هم نباید از دست برود و بیمار و پزشک باید گفت‌وگو کنند تا اینکه افت قندها را به حداقل برسانند.

تکنولوژی سیستم اسکن تحلیلی قندخون فریسنس ( iSGM) تمام افت قند‌خون‌ها را با رنگ‌ قرمز به پزشک هشدار می‌دهد. پزشک در یک نگاه متوجه می‌شود که در یک هفته، یک ماه و یا سه ماه و... این افت قندها در کجا بوده و چه کاری را باید دقیقاً انجام دهد.

ارتباط بیمار مبتلا به دیابت و پزشک
نکتۀ بعدی، نوع ارتباط بیمار و پزشک است؛ درحقیقت بیمار هزینه کرده، وقت گذاشته، درد کشیده و سوزن به خود زده تا انبوهی از اطلاعاتی را بیاورد که گاهی‌اوقات پزشک فرصت نمی‌کند به دلیل حجم زیادشان، حتی نگاهی به آن‌ها را بیندازد. بیمار این احساس را دارد که تمام کارهایی که کرده در تصمیم‌گیری پزشک نقشی نداشته است؛ یعنی این به رابطۀ بیمار و پزشک لطمه می‌زند. درحقیقت،iSGM زبان گفتمان بیمار و پزشک دربارۀ قندهایی که اندازه گیری شده است را ایجاد می‌کند.

برای مثال: اگر پزشک به بیمار بگوید که «50درصد از قندهای تو خوب بوده است، من دوست دارم که دفعۀ بعدی این درصد را به 60 برسانی»، بیمار متوجه موقعیت و زبان مشترک با پزشک خواهد شد؛ زبانی که پزشک و بیمار هر دو متوجه می‌شوند.

سیستم اسکن تحلیلی قندخون (iSGM) انبوهی از قندها را به اعداد و شکل تبدیل می‌کند. از این طریق، پزشک و بیمار قندهای خوب را با رنگ سبز، قندهای بالا را با رنگ زرد و قندهای پایین را به‌عنوان خطر با رنگ قرمز مشاهده می‌کنند و پزشک به‌طور تصویری به بیمار نشان می‌دهد که این اطلاعات برای یک هفتۀ گذشته، یک ماه یا سه ماه گذشته است.

در واقع، نوعی گفتمان جدید بین بیمار و پزشک شکل می‌گیرد و به بهبود بیمار کمک می‌کند؛ یعنی بیمار حس می‌کند که تمام زحمات و دردهایی که کشیده، معنا پیدا کرده. به بیان دیگر، ترجمه‌ای پیدا کرده است که پزشک دیده و در تصمیمی که برای بیمار می‌گیرد، آن‌ را دخالت می‌دهد.

درحقیقت، iSGM راه‌حلی است که در آن پزشک حجم داده‌هایی را که بیمار در منزل با تولید قند داشته، مثل یک آنالیز اطلاعاتی برای بهبود شرایط بیمار، درمان و مدیریت دیابت او به کار می‌گیرد.