آموزش رهبری‌ ارکستر در دانشگاه‌ها نیاز اساسی موسیقی کشورمان است / ارکستر میترا ایده‌ای بود که سال‌ها در ذهنم تداعی می‌کردم

محمدرضا صفوی رهبر ارکستر در گفت و گو با دیباچه گفت: از وقتی ارکستر گلها شکل گرفت، زمینه‌ای ایجاد شد تا سازهای ملی با سازهای ارکستر سمفونیک ترکیب شدند که بیشتر برای اجرای تصنیف‌ها و ... بود. آهنگسازان مختلف برای این نوع ترکیب سازی، آثاری را ساختند. بعدها همان ارکستر گلها به ارکستر ملی تبدیل شد که درکنار ارکستر سمفونیک فعالیت می‌کرد و تا هم اکنون نیز فعالیت آن ادامه دارد.
تعدادی از آهنگسازان همچون دهلوی نیز، آثاری را برای این ترکیب سازی ولی بدون کلام ساختند. یعنی در کنار سازهای ارکستر سمفونیک از تار، سنتور و عود استفاده کردند.
وی پیرامون اینکه موسیقی ارکسترال ایران توانسته از همه ظرفیت‌های بی‌بدیل موسیقی‌ اصیل ایران بهره ببرد، بیان کرد: موسیقی ارکسترال ایران نتوانسته از ظرفیت‌های موسیقی ایران به خوبی بهره ببرد و شاید دلیل آن به برنامه‌ریزی آموزشی که در دانشگاه‌های کشور جریان دارد برگردد. به عنوان مثال افرادی که در رشته آهنگسازی تحصیل می‌کنند هیچ الزامی برایشان وجود ندارد که از موسیقی ایرانی استفاده کنند که به نظرم این مهم باید در پروسه‌ی آموزشی و دانشگاهی قرار گیرد تا دانشجویان این رشته موظف باشند در پایان‌نامه، حداقل یک قطعه را بر اساس موسیقی ایرانی بنویسند. ادامه این روند در طول چندین سال، موجب ظهور آهنگسازانی خواهد شد که می‌توانند ظرفیت‌های موسیقی ایرانی را به نمایش بگذارند.

صفوی ادامه داد: موزیسین‌های اصفهانی در طول سال‌های مختلف زبانزد همه بوده‌اند، از جمله بزرگ‌ترین این اساتید: آقایان شهناز، کسائی و تاج بودند که سردمداران مکتب اصفهان نامیده می‌شوند. در حال حاضر نیز تعداد زیادی از موزیسین‌های فعال در کشور، اصفهانی هستند که برمی‌گردد به فضای هنری اصفهان و خوشحالم که از این شهر متولد شدم و تحصیلاتم را از هنرستان موسیقی اصفهان آغاز کردم و بدین شکل وارد موسیقی کشور شدم.

ارکستر "میترا " ایده‌ای بود که سال‌ها در ذهنم تداعی می‌کردم و بسیار خرسندم که توانستم با کمک و پشتیبانی کاوه کشکولی مدیر اجرایی ارکستر، این پروژه را به سرانجام برسانم.
وی تصریح کرد: ساختار اصلی هر ارکستر را سازهای زهی تشکیل می‌دهند و از همین رو، روزی که تصمیم به استارت این کار زدم، بعد از مشورت با استاد نصیر حیدریان، تصمیم گرفتم در درجه اول یک ارکستر زهی قدرتمند و منسجم تشکیل دهیم تا بعدها بتوانیم این ارکستر را به یک ارکستر بزرگتر به شکل سمفونیک تبدیل کنیم.
در حال حاضر دو کنسرت برگزار کرده‌ایم که خوشبختانه در هر دو‌ اجرا، هم از طرف مخاطبان خاص و هم مخاطبان عام بازخورد خوبی داشتیم و حمایت شدیم. البته برای اینکه به یک سطح قابل قبول برسیم کارهای زیادی داریم. مشکل اصلی ما و تمام ارکسترهای خصوصی، بخش مالی است که سعی داریم بتوانیم اسپانسری پیدا کنیم تا دغدغه‌های مالی ارکستر برطرف شود و بتوانیم تمرکزمان را به موسیقی معطوف کنیم. البته باید اضافه کنم تمام این اتفاقات بدون همکاری و حمایت نوازندگان ارکستر رقم نمی‌خورد. قدردان زحمات همه‌ی آن‌ها هستم.

این رهبر ارکستر در خصوص اینکه کیفیت اجرا در تالار وحدت و رودکی به چه صورتی است و نیز مشکلات و دغدغه‌های اجرای کنسرت در این سالن ها چگونه است، یادآور شد: این دو سالن تنها سالن‌هایی هستند که به استانداردهای برگزاری کنسرت نزدیک‌اند و تالار رودکی از لحاظ آکوستیک و صدا شرایط بهتری نسبت به وحدت دارند. در نتیجه برای این تعداد موزیسین‌هایی که در تهران فعالیت می‌کنند، این سالن‌ها ناکافی است. به عنوان مثال: بیشتر تاریخ‌هایی که هر ارکستری یا گروهی برای برگزاری کنسرت خود انتخاب می‌کنند با با اجرای گروه‌های دیگر تداخل پیدا می‌کند.
همچنین ما برای تولید و اجرای یک موسیقی نیاز داریم صداها را خوب بشنویم تا بتوانیم آنها را به خوبی ارائه دهیم، متاسفانه در تالار وحدت این موضوع کمرنگ شده و تنها سالنی که مناسب اجرای موسیقی است در حال حاضر، تالار رودکی است که آنجا نیز، به دلیل ظرفیت کم پذیرش تماشاچی‌ها، به لحاظ مالی هیچ توجیهی برای برگزاری کنسرت ندارد.

به هر حال کار برای موزیسین‌ها سخت است و برخی سالن‌ها در تهران هستند که مجوز برگزاری برای کنسرت را ندارند و هیچ نوازنده و یا گروهی نمی‌تواند روی این سالن‌ها حساب باز کند.
صفوی در پایان گفت: ما به تحصیل رهبری‌ارکستر در ایران واقعا نیاز مبرم داریم. این رشته هر چه سریع‌تر باید به صورت آکادمیک در دانشگاه‌های ایران تدریس شود.دو سال پیش بنیاد رودکی یک آکادمی رهبرارکستر برگزار کرد که خیلی مسیر خوبی در پیش داشت و کمک بزرگی بود برای موزیسین‌های ایرانی که شرایط تحصیل در خارج از کشور را نداشتند.
لازم می‌دانم از مسئولین بنیاد رودکی به خاطر برگزاری آکادمی تشکر کنم و امیدوارم هر چه زودتر با توجه به شرایطی که بنیاد دارد، راهکاری بیاندیشند که این آکادمی فعالیت خود را از سر گیرد. چرا که خیلی از موزیسین‌هایی که در ایران هستند و از لحاظ مالی شرایط تحصیل در خارج از کشور را ندارند، می‌توانند در این آکادمی به اهداف خودشان برسند و برای آینده مملکت مفید باشند. امیدوارم روزهای روشنی برای موسیقی ایران رقم بخورد.

گفت و گو از دینا محمدی