شکسته شدن رکورد افزایش قیمت گوشت قرمز در پنج سال گذشته

گروه کشت و دام بازارنیوز-مهناز میرزاده(کارشناس)؛ در سال ۱۳۹۷ همزمان با خروج آمریکا از برجام و ایجاد شوک ارزی، بازار کالا‌های اساسی به دلیل وابستگی شدید به واردات و همچنین عدم اعمال سیاست­های تنظیم بازاری مناسب با شوک ­های قیمتی متعدد مواجه شد به گونه‌ای که در همان سال ۱۳۹۷ در ماه ­های خرداد ماه (گوشت گوسفند ۸.۶ درصد گوشت گوساله ۴.۷ درصد)، شهریورماه (گوشت گوسفند ۶.۶ درصد گوشت گوساله ۱۴.۱ درصد) و اسفندماه (گوشت گوسفند ۱۸.۷ درصد و گوشت گوساله ۱۹.۵ درصد) سه شوک قیمتی به بازار گوشت قرمز (گوشت گوسفند و گوشت گوساله) وارد شد.

در نتیجه این سه شوک قیمتی، قیمت گوشت گوسفندی و گوساله در پایان سال به ترتیب افزایش ۱۲۲ درصدی و ۱۳۳ درصدی را تجربه نمود و هر کیلو گوشت برابر با ۹۶ و ۸۷ هزار تومان شد.

رشد قیمت نقطه به نقطه گوشت قرمز (گوسفند و گوساله) از ابتدای سال ۱۳۹۸ متوقف شد به گونه‌ای که در فروردین ماه ۱۳۹۹ هر کیلو گوشت قرمز گوسفندی رشد منفی ۱۱.۲ درصد و گوشت گوساله منفی ۳.۵ درصد را تجربه نمود. همین موضوع باعث شد که روند قیمت­‌ها کاهشی شود.

با این حال در سال ۱۴۰۱ در پی حذف ارز ترجیحی (۴۲۰۰ تومان) بازار گوشت قرمز با یک شوک قیمتی جدید مواجه شد و در ادامه در نتیجه افزایش شدید نرخ ارز و ایجاد اصطکاک‌های سیاست­های ارزی و تجاری، چون تاخیر در تخصیص ارز واردات نهاد‌های دامی و همچنین رسوب کالا‌های اساسی و نهاد‌های دامی در بنادر و گمرکات کشور، روند افزایش آن تا پایان سال ۱۴۰۱ و ابتدای سال ۱۴۰۲ تداوم یافت به گونه‌ای که رشد قیمت نقطه به نقطه گوشت گوسفند در اسفندماه ۱۴۰۱ به ۱۲۸ درصد رسید و گوشت گوساله در فروردین ماه به ۱۰۴ درصد رسید.

با وجود توقف روند افزایش نقطه به نقطه قیمت گوشت قرمز از فروردین ماه ۱۴۰۲ مجدداً در خرداد ماه ۱۴۰۲ روند افزایشی آن سرعت گرفت به گونه‌ای که قله تورمی فروردین ماه ۱۳۹۸ را عبور نمود و در شهریور ماه ۱۴۰۲ برای گوشت گوسفند و گوشت گوساله به ترتیب تغییرات نقطه به نقطه ۱۴۹ درصد و ۱۲۸ درصد رسید که همین موضوع منجر به ثبت قیمت ۴۵۹ هزار تومان و ۴۷۶ هزار تومان برای گوشت گوسفندی و گوساله شد.

بررسی روند قیمتی و همچنین تغییرات ماهانه و نقطه به نقطه قیمت گوشت قرمز نشان می‌­دهد که:

۱) افزایش ماهانه قیمت گوشت قرمز متأثر از نیاز‌های فصلی به طور مشخص پایان سال و شب عید است. به گونه‌ای که در سال‌های ۱۳۹۷ تا پایان سال ۱۴۰۲ در دو سال ۱۳۹۷ و ۱۴۰۱ شاهد شوک قیمت در اسفند ماه بوده ایم.

۲) همزمان با حذف ارز ترجیحی شاهد شوک قیمتی در گوشت قرمز بوده‌ایم به گونه‌ای که اثر شوک قیمتی حذف ارز ترجیحی ۱۴۰۱ در اردیبهشت ماه ۱۴۰۱ هنوز بازار گوشت قرمز حذف نشده است.

۳) میزان تقاضا برای گوشت قرمز در فصول سرد سال بیشتر از سایر فصول سال است. این در حالی است که میزان عرضه در این فصل کمتر از سایر فصول سال است.

مهم­ترین دلایل افزایش قیمت گوشت در سال 1402

با وجود اینکه افزایش قیمت گوشت قرمز متناسب با شرایط تورمی اقتصاد کلان است با این حال در هر دوره افزایش قیمت آن دلایل متفاوتی بیان نمود که در بالا بعضاً به آن‌ها اشاره شد. با این حال برخی از دلایل و موارد اثرگذار بر افزایش قیمت گوشت قرمز که نقش مهم و اصلی در افزایش قیمت گوشت از انتهای سال ۱۴۰۱ داشته در ادامه بیان می‌گردد:

• گرانی گوشت قرمز محصول حذف دام‌های مولد است به دلیل بالا بودن هزینه نگهداری دام؛
• گرانی گوشت قرمز ناشی سیاست­های مناسب تنظیم بازار وزارت جهاد کشاورزی است.
• گرانی گوشت قرمز ناشی از سیاست­های نامناسب خودکفایی زنجیره تامین گوشت قرمز است.
• گرانی گوشت قرمز ناشی از رسوب نهادهای دامی و گوشت قرمز در بنادر و گمرکات کشور است.
• گرانی گوشت قرمز به دلیل اصطکاک در سیاست­های ارزی که منجر به تاخیر در تخصیص و تامین ارز می­شود.
• گرانی گوشت قرمز به دلیل صادرات و قاچاق خروجی دام زنده به دلیل خوش خوراکی و قیمت پایین دام ایرانی نسبت به کشورهای همسایه
• گرانی گوشت قرمز به دلیل کاهش تولید دام سبک به دلیل کمبود و اخلال در زنجیره توزیع نهاده­های دامی، دلالی و گران­فروشی؛

آسیب اصلی در بخش نهاده است

خودکفایی حداکثری تولید گوشت قرمز در انتهای زنجیره تامین از جمله مهم­ترین ظرفیت­های اقتصادی تولید گوشت قرمز در ایران است که به دلیل وابستگی بیش از حد ابتدای زنجیره (نهاده­های دامی) زمینه وابستگی شدید به واردات را فراهم نموده که همین موضوع منجر به افزایش شکنندگی زنجیره تأمین این محصول استراتژیک در تامین امنیت غذایی شده است. بر همین اساس و به منظور رفع چالش­های زنجیره تامین گوشت قرمز و ایجاد ثبات قیمتی در بازار آن پیشنهاد‌های زیر ارائه می‌­گردد.

• اصلاح زنجیره تامین نهاده های دامی از طریق رفع نواقص سامانه بازارگاه به منظور جلوگیری از خروج نهادهای دامی از زنجیره توزیع رسمی؛
• توزیع هدفمند یارانه های ارزی و ریالی تولید گوشت قرمز به منظور کاهش هزینه تولید گوشت و اتلاف منابع تخصیص برای حمایت از تولید و معیشت مردم؛
• پیاده سازی نقشه جامع ارزی ـ تجاری به منظور کاهش وابستگی به واردات از مبادی خاص و همچنین ارزهای جهان روای دلار و درهم که منجر به فشار تقاضا بر بازار ارز می­شود؛
• اصلاح سیاست­‌های تنظیم بازار متناسب با ظرفیت­‌های تولید داخلی و کاهش وابستگی به واردات نهادهای دامی و همچنین گوشت گرم و منجمد؛
• گسترش سازوکار تولید قراردادی گوشت قرمز به منظور کاهش ریسک تولید گوشت قرمز توسط دام­داران کشور؛

پایان پیام//