لزوم توجه مبلغان به موضوع ولایت در تبلیغ / متاسفانه در تبلیغ دچار ضعف هستیم

به گزارش خبرنگار قرآن و معارف خبرگزاری شبستان، کار همه انبیا تبلیغ بود تا مردم را از آسیب‌ها و انحرافات دور کنند. سراسر زندگی پیامبر آدرس خدا و دعوت به خدا است و هر کسی می خواهد در مسیر خدا باشد باید زندگی خود را با زندگی پیامبر(ص) تطبیق دهد. پیامبر در روز غدیر آحاد مسلمانان را در تمام اعصار مأمور به تبلیغ غدیر کردند و گفتند حاضران به غایبان و پدران به فرزندان خود تبلیغ کنند، لذا تبلیغ یک رسالت الهی و واجب آسمانی است و هر کسی از تبلیغ دین، اعتقادات، اخلاقیات و شرعیات غافل باشد روز قیامت مآخذه می شود. خداوند در قرآن می فرماید همه انسان ها در حال ورشکستگی هستند مگر افرادی که ایمان آورند، عمل صالح انجام دهند، توصیه به حق که همان تبلیغ است را انجام دهند و توصیه به مقاومت و صبر در راه تبلیغ کنند. لذا در این خصوص خبرنگار گروه قرآن و معارف خبرگزاری شبستان با حجت الاسلام والمسلمین « مرتضی ادیب یزدی » کارشناس مسایل دینی گفت و گویی انجام داده است که در ادامه مشروع آن تقدیم حضورتان می شود.

اگر پیامبر اکرم (ص)، علی بن ابیطالب (ع) را به عنوان ولی، وصی و وارث خود معرفی کردند، این هم منبعث از ولایتی بود که خداوند تبارک و تعالی به ایشان داده است. یعنی پیامبر اکرم (ص) به اختیار خود یا از روی تشخیص نفس به این کار مبادرت نکردند و این عین امر پروردگار تعالی بود که فرمودند: « بَلِّغْ ما أُنْزِلَ إِلَیْکَ مِنْ رَبِّکَ وَ إِنْ لَمْ تَفْعَلْ فَما بَلَّغْتَ رِسالَتَهُ »، (آنچه از خدا بر تو نازل شد (به خلق) برسان که اگر نرسانی تبلیغ رسالت و اداء وظیفه نکرده‌ای). در هر صورت ولایت در تبلیغ اینجا معنا می شود، اختیاری که پیغمبر (ص) در حدود احکام برای تعیین حلال ،حرام، مباح و مستحق دارند. بنابراین حضرت احکام خمسه را بر مبنای ولایت در تبلیغ، تبلیغ می کنند.

در خصوص ولایت در تبلیغ و لزوم آشنایی جامعه با این امر مهم توضیح دهید؟

خداوند تبارک و تعالی با کمال صراحت می فرماید: هر کس از رسول خدا اطاعت نماید به تحقیق از خداوند متعال اطاعت کرده است در واقع پروردگار اطاعت از نفس نفیس پیامبرعظیم الشان اسلام را مطابق با اطاعت از ذات ذوجلالی خود قرار داده است و این می تواند مبین حقیقتی شگرف و بسیار بزرگ باشد که ما از آن تعبیر به «ولایت تبلیغ» می کنیم . چون خداوند در قران کریم متعرض همه متصرعات شرعی نشده است. متصرعات شرعی یعنی مباحث فرعی - فقهی و حکمی قابل احصاء نیست، نهایت ندارد و مسایل جدید و بی سابقه هر آن، ممکن است گریبان مسلمین را بگیرد لذا قرآن کریم اصولی را اورده و مسایل اصلی را بیان نموده است.

فرض کنید خداوند متعال در باب نماز حدود 70 مرتبه امر به اقامه صلاه فرموده و آن را بر نفس مسلمانان واجب قلمداد کرده است. یعنی اقامه نماز بر هر مسلمانی بعد از احراز شرایط واجب است. خداوند متعال فرموده اند: فقط نماز بخوانید اما کیفیت «اتیان صلاه» را به گونه ای که مرضی خاطر حضرت حق تعالی باشد بیان نکرده مثلا مقدمات نماز، مقارنات و ارکان نماز و واجبات نماز. چون نماز مهمترین حکم الهی است و مسایل بسیار فراوانی دارد. مرحوم «آیت الله حاج آقا رضا همدانی» از مراجع بزرگوار قرن گذشته در کتاب «الصلاه الجماعه» خود بیش از چهارده هزار مساله درباب نماز را بیان کرده اند ضمن اینکه بعضی از مسایل نماز هم نیازمند تحقیق و تفحص بیشتر است که شاید عدد متصرعات حکم نماز از این هم بیشتر شود ضمن اینکه این چهارده هزار حکم در قرآن کریم در کلیات بعضی از احکام آمده و اصلا امکان نداشت که همه اینها در قرآن بیان شود و قرار هم نبوده که بیان شود.

مردم برای اتیان صلاه و آن گونه که مرضی خداوند تعالی است چگونه باید نماز بخوانند؟

سوال اینجاست، مردم برای اتیان صلاه و آن گونه که مرضی خداوند تعالی است چگونه باید نماز بخوانند؟ آنها فقط می دانند باید نماز بخوانند و وقتی هم نماز اقامه می کنند باید با آب یا با خاک و یا با غسل و تیمم طهارت داشته باشند. مساله این است. حالا خود نماز را باید چگونه بخوانند. اینجاست که باید به پیامبر اکرم (ص) مراجعه کنند. نمازگزار باید وقت شناس و رو به قبله بایستاد، مکان و لباس نمازگزار باید ضمن پاک بودن قصبی هم نباشد و بسیاری از مسایل دیگر که جز احکام نماز محسوب می شود. حال که خداوند احکام نماز را در قرآن نفرموده اند پس تکلیف ما چیست.

پیامبر اسلام فرمودند: «صَلوا کما رَأَیتُمُونِی أُصَلی» همان‌گونه که می‌بینید من نماز می‌خوانم، نماز بخوانید. پس مسلمین و مومنین تمام هوش و حواسشان را به سمت رسول خدا متمرکز می کنند، ببینند پیامبر اکرم (ص) چگونه نماز را برگزار می کردند. مسلمانان هم یاد می گیرند و مطابق نماز پیغمبر نمازمی گزارند. چون فعل ایشان برای ما حجیت تام دارد و این حجیت امر خداوند تبارک و تعالی است. خداوند در قرآن کریم می فرماید: «مَنْ یُطِعِ الرَّسُولَ فَقَدْ أَطاعَ اللَّهَ وَ مَنْ تَوَلَّى فَما أَرْسَلْناکَ عَلَیْهِمْ حَفِیظاً» هر کس پیامبر را پیروى کند، بى‌شک خداوند را اطاعت کرده است و هر که اعراض کند و سرباز زند، ما تو را بر آنان نگهبان نفرستاده‌ایم. پیامبر اکرم (ص) در مقدمه حجه الوداع فرمودند: ببینید من چگونه حج به جا میاورم شما هم مثل من به جا بیاورید. پیامبر خدا (ص) در سال دهم هجرت اعمال و مناسک حج را به طور کامل به مسلمانان آموخت. آیه مبارکه « وَأَذِّنْ فِی النَّاسِ بِالْحَجِّ یَأْتُوکَ رِجَالاً وَعَلَی کُلِّ ضَامِرٍ یَأْتِینَ مِنْ کُلِّ فَجٍّ عَمِیقٍ...» به همین مناسبت نازل شد و آن حضرت را مأمور کرد که با به جا آوردن مراسم حج، همه اعمال و مناسک این فریضه بزرگ الهی را به مسلمانان بیاموزد.

یک نکته بسیار مهم در اینجا وجود دارد. پیامبر اکرم (ص) در باب نماز، حج، حقوق، غذا، مساوات، طلاق، ارث، اجاره و ازدواج در تمام این ابواب رهنمودهایی دارند که برای ما واجب طاعه است. این حرکت حضرت که احکام را به مردم می رساند، تبلیغ است، یعنی رساندن پیام. قرآن هم به پیغمبر (ص) می فرماید: «إِنْ عَلَیْکَ إِلَّا الْبَلاغُ ..» (بر تو جز ابلاغ رسالت تکلیفی نیست). حضرت در بیانی هم فرمودند: همانا من مبلغم، مبلغ در لغت به معنای رساننده است.

«ولایت در تبلیغ» اختیاری از جانب خداوند به پیامبر اسلام است

پیامبر اسلام احکام فردی و جزیی را برای اینکه مردم به آن عمل کنند به مردم می رسانند؛ سوال اینجاست آیا ابلاغ پیامبر (ص) برای ما کفایت از عمل می کند؟ یعنی اگر من به آنچه حضرت ابلاغ فرمودند: عمل کنم کفایت است؟ قطعا کفایت است. از کجا بفهمیم که پیامبر اسلام آن را درست می فرمایند: آیا آنچه را که پیامبر (ص) می فرمایند: دقیقا همان چیزی است که خداوند می خواهد؛ اینجا پروردگار عالمیان در کنار سایر اختیارات یک اختیاری به حضرت عنایت فرموده اند که آن عبارت است از «ولایت در تبلیغ». یعنی این اختیار، اختیار منبعث از واگذاری خداوند به پیغمبر اکرم است. چون حضرت به صورت مستقل چیزی از خود ندارند و هرچه می فرمایند: از ناحیه حق تعالی است.

لذا آن اختیاری که خداوند تبارک و تعالی به پیامبر اکرم (ص) در بیان متصرعات از احکام واگذار کرده است، اسمش ولایت در تبلیغ است. یعنی حضرت از ناحیه خداوند اختیار دارند و اجازه دارند به اینکه بفرمایند نماز صبح دو رکعت است و هر یک دو سجده و یک رکوع دارد لذا خداوند این اقتدار را به حضرت عنایت کردند که احکام الهی را تبیین نمایند. بر همین اساس از آن به عنوان «ولایت در تبلیغ» یاد می شود که این مساله در تمامی ابواب فقهی اسلام و احکام دینی حضرت رسول (ص) حاکم است و اهل سنت هم کاملا در مقابل این ولایت تمکین کردند. خصوصا علمای خاصه و پرورش یافتگان دامان حضرات معصومین (ع) همه در مقابل این ولایت تمکین نموده و آن را پذیرفته اند.

اگر پیامبر اکرم (ص)، علی بن ابیطالب (ع) را به عنوان ولی، وصی و وارث خود معرفی کردند، این هم منبعث از ولایتی بود که خداوند تبارک و تعالی به ایشان داده است. یعنی پیامبر اکرم (ص) به اختیار خود یا از روی تشخیص نفس به این کار مبادرت نکردند و این عین امر پروردگار تعالی بود که فرمودند: « بَلِّغْ ما أُنْزِلَ إِلَیْکَ مِنْ رَبِّکَ وَ إِنْ لَمْ تَفْعَلْ فَما بَلَّغْتَ رِسالَتَهُ »، (آنچه از خدا بر تو نازل شد (به خلق) برسان که اگر نرسانی تبلیغ رسالت و اداء وظیفه نکرده‌ای). در هر صورت ولایت در تبلیغ اینجا معنا می شود، اختیاری که پیغمبر (ص) در حدود احکام برای تعیین حلال ،حرام، مباح و مستحق دارند. بنابراین حضرت احکام خمسه را بر مبنای ولایت در تبلیغ، تبلیغ می کنند.

وظایف روحانیون برای آشنایی مردم با ولایت در تبلیغ چیست؟

احکام الهی در هر فرصتی باید به گوش مردم رسانده شود تا مردم متوجه شوند که پیامبر اسلام (ص) چنین اختیاراتی از جانب حضرت حق تعالی داشتند و بر مبنای آن اختیارات احکام، نماز و حج را برای ما تبیین نمودند لذا می بایست علمای بزرگوار احکام الهی را صریح و شفاف و مستند به آیات و روایات و عملکرد پیغمبر (ص) و حضرات معصومین (ع) برای مردم بیان نمایند.

ما در ابلاغ و تبلیغ دچار ضعف هستیم

متاسفانه ما در ابلاغ و تبلیغ دچار ضعف هستیم و مسایل اصلی و اساسی را چه در اعتقادات و چه در انواع ولایت رسول خدا و ائمه (ع) کمتر بیان می کنیم ضمن اینکه در خصوص ولایت فقیه هم در منبرها هیچ زمانی صحبتی نمی کنند یا اینکه به دلیل ملاحظات سیاسی بی جا و بی مورد از گفتن آن سر باز می زنند. ما نباید به دنبال این باشیم که مردم از بیان مسئله ای خوششان می آید یا نمی آید بلکه باید به تکالیف دینی خودمان عمل کنیم. امیدواریم که دچار جریانات افراطی و تفریطی نشویم که در یک بعد زیاد حرف بزنیم و از ابعاد دیگر غافل شویم لذا باید به صورت متعادل و تفکر منبعث از تفکر رسول خدا (ص) و سنت امیرالومنین (ع) بر دستگاه های تبلیغاتی ما حاکم باشد. باید هر چیزی در جای خود تبیین شود و همه شاخه های اسلام و متصرعات دین مورد بحث و بررسی واقع شود.

پایان پیام/35