عقاب گناه برای کدام افراد بیشتر است؟

آیت‌الله علیرضا اعرافی در جلسه درس اخلاق که در حسینیه امام خمینی (ره) قم برگزار شد با اشاره به اینکه بعضی امور با انضمام به گناه، ضریب عقاب و آثار زیان‌بار گناه را بالا می‌برند، عنوان کرد: اگر گناهی از عالم و صاحب دانش و بینش صادر شود، این خود عاملی می‌شود که درجات عقاب عمل او به‌تناسب درجه علم و دانش او افزایش پیدا کند.

وی ادامه داد: فرمان نعمت‌ها باید به دست انسان عاقل، مختار، آگاه و بصیر باشد و اگر فرمان از دست عقل بیرون رفت، نعمت به نغمت تبدیل می‌شود.

مدیر حوزه‌های علمیه با اشاره به کلام مرحوم فیض کاشانی در باب ششم کتاب الحقائق تصریح کرد: ششمین عاملی که موجب می‌شود گناهان عقاب سنگین‌تری داشته باشند، صدور گناه از سوی عالم است و این گناه او سرایت پیدا می‌کند و موج تسری دارد و برای همین عقاب گناه سنگین‌تر می‌شود.

وی با زنده نگه داشتن یاد و خاطره آیت‌الله ری‌شهری، بیان کرد: آن مرحوم، علم احیای حدیث، بازخوانی و باز پردازش حدیث، تویب و تنظیم جدید حدیث متناسب با جهان امروز را به دوش گرفت و ۴۰ سال عمر خود را در راه حدیث گذاشت و دستاوردهای یک کار سنگین حدیثی به نام میزان از وی، برجای مانده است و کار جدیدش «معارف الکتاب و السنه» است که کار جدیدی در تبویب روایات است و به بیش از ۸۰ جلد می رسد.

عضو شورای عالی حوزه‌های علمیه خطاب به مسئولین دارالحدیث، مرکز تحقیقات کامپیوتری نور و مجامعی که با روایات در ارتباطند، اظهار کرد: نرم افزارهای روایی شیعه را از هر انحصاری خارج کنید؛ روایات شیعه که در مجامع روایی است را به نسخه‌های دیجیتال تبدیل کرده و از قید انحصار خارج کنیم و سپس روایات را در قالب نسخه‌های موبایلی ارائه دهیم و در این کار روایات عامه نیز به تناسب ذکر شود.

وی با اشاره به کتاب «العلم و الحکمة فی الکتاب و السنة» و «العقل و الجهل فی الکتاب و السنه» تألیف آیت الله ری شهری، تأکید کرد: این دو کتاب تقریبا همه روایات شیعه و مقداری از روایات عامه را در باب «عقل و جهل» جمع کرده است.

عضو فقهای شورای نگهبان با اشاره به بحث عالم و متعلم و نگاه اسلام به این دو، بیان کرد: کتاب منیة المرید شهید ثانی هنوز زنده و جامع‌ترین کتاب است؛ ایشان در طول ۵۵ سال زندگی از نوابغ روزگار بود و آثار ایشان بر حوزه ما همچنان سایه افکنده است؛ کتاب ایشان استدلالی کامل نیست اما نسبتا اجتهادی است و در مجموع ۳۰۰ اصل در نظام تعلیم و تربیت بیان شده است.

آیت‌الله اعرافی ادامه داد: ایشان در این کتاب می‌فرماید: «عالم به علم خود عمل کند؛ همه آنچه بعداً می‌گوییم به همین قانون برمی‌گردد.»

وی عالم مقصود روایات را عالمی دانست که نسبت به فلسفه احکام آگاهی دارد و بیان کرد: مقصود از عالم، عالم به علم اولیه نیست، این علم از شرایط عامه تنجز تکلیف و مفروض است.

مدیر حوزه‌های علمیه، مسئولیت انسان را تابع درجه هوش و استعداد انسان‌ها خواند و تصریح کرد: تکلیف انسان‌ها به قدر عقل و فهم انسان‌ها هستند و منظور از عقل، ضریب هوشی و درک انسان‌ها است؛ انسانی که فهم کمتری دارد مسئولیت کمتری دارد و خطای او نیز درجه معمولی از عقاب را دریافت می‌کند اما شخص دارای هوش بالاتر دارای مسئولیت بیشتر و عقاب بیشتر هستند؛ لذا نخبگان در خطرهای بیشتری قرار دارند.

وی جامعه نخبگان حوزوی و دانشگاهی را سرمایه‌ای بزرگ دانست و گفت: این سرمایه بزرگ باید مطابق نظام صحیح اخلاقی و نخبگی تربیت شوند.

عضو فقهای شورای نگهبان ادامه داد: درجه فهم و استعداد و امکاناتی که برای شناخت و فهم در اختیار انسان‌ها و اشخاص است، مؤثر در درجه مسئولیت و عقاب آن افراد است بنابراین مقصود از بیشتر بودن عقاب دانشمندان ضریب هوشی و دانش بالفعل آن‌ها است که مؤثر در مسئولیت و عقاب آن‌ها است.

وی علم را مطابق روایات دارای دو معنا دانست و گفت: علم در معنای عام به معنای علوم طبیعی و بشری است و علم در معنای دوم به معنای علم الهی است، علم در معنای اول، شامل همه عالمان و دانشمندان می‌شود اما علم به معنای الهی مسئولیت بیشتری می‌آورد و عقاب این افراد دارای علم الهی بیشتر است.

عضو شورای عالی حوزه‌های علمیه استعداد، ضریب هوشی و امکانات فهم دانش را از عوامل مسئولیت زا و بالا برنده درجه عقاب گناهان برشمرد و افزود: علم فعلیت یافته که شخصیت شخص را ارتقا می‌دهد مسئولیت او را افزایش می‌دهد و عقاب را بیشتر می‌کند و علوم الهی مسئولیت‌ها را به مراتب آکد اضافه می‌کنند و به تناسب مرتبه علم، گناهان هم دارای درجه متفاوتی هستند و نوع گناه نیز متفاوت است.

وی یادآور شد: مرحوم فیض کاشانی آخرین عامل از عوامل مضاعف کننده عقاب گناهان را علم آورد و فرمود عقاب عالمان بیشتر است؛ در عوامل قبل به دلیل حریم‌شکنی فرد در برابر خدا عقابش سنگین‌تر می‌شود و تخطی از مرض‌ها است و فلسفه دوم این افزایش عقاب انجام گناه در منظر دیگران بود که آن‌ها تأثیر می‌پذیرند.

انتهای پیام