کلیدهای توانمند سازی سواد روابط

در روابط خود چقدر سواد داریم؛ لابد با خود فکر می‌کنید که خوب شما تحصیل‌کرده و مطلع هستید و دیگر کافی است. ولی به یاد داشته باشیم که ما در هر زمینه‌ایی نیاز به آگاهی و اطلاعات داریم. اصلا برای آن‌که توانمند باشیم، حتما می‌بایست آگاه و با سواد باشیم. اما سواد به تحصیلات دانشگاهی ختم نمی شود، اغلب ما فکر می‌کنیم همین که مدرک دانشگاهی خود را تا بالاترین سطوح داشته باشیم؛ لابد دیگر باسواد و مطلع هستیم.

ولی فراموش می‌کنیم که ممکن است فقط در یک حوزه تخصص داشته و لاجرم در حوزه‌های دیگر اگر نه بی‌سواد ولی اطلاعات لازم را نداریم. روابط میان فردی پرچالش‌ترین موضوعات هستند. اگر در روابط خود آرامش لازم را نداشته و از فوت و فن های یک رابطه سالم آگاهی نداشته باشیم؛ مسلما با مشکلات عدیده‌ایی مواجه می‌شویم. دوستانی را می‌شناسم که بالاترین تحصیلات آکادمیک را دارند ولی دائم در روابط خود دچار چالش و مشکل هستند.
طیف روابط متعددند، طبقه بندی‌های مختلفی را می‌توان برای روابط قائل شد. از جمله رابطه با خود؛ رابطه با خدای خود؛ رابطه با دیگران و غیره، در این مبحث می‌خواهیم به رابطه با دیگران بپردازیم. اما اگر می‌خواهیم با دیگران رابطه متعادلی داشته باشیم؛ لاجرم لازم است که ابتدا با خود رابطه خوب، مناسب و در صلح و آرامش داشته باشیم. چرا که به حکم ضرب المثل معروف ما ایرانی ها از کوزه همان تراود که در اوست. اگر وجودی پر از کشمکش، استرس و ذهنی آشفته داشته باشیم؛ مسلما در رابطه با دیگری نیز رابطه متعادلی نداریم. این دیگری می‌تواند همسر؛ فرزندان؛ پدر و مادر، دوست و همکاران باشند.
برخی سواد رابطه را ندارند؛ چرا که از اصول اولیه رابطه درست و متعادل بی خبر هستند. در واقع در دوران تحصیل موردی را که نمی‌آموزیم، خود من هم از این قاعده مسلما استثناء نیستم و در خود این نیاز را حس می‌کنم که می‌بایست بیاموزم و بیاموزم تا بتوانم روابط درست میان فردی و اجتماعی را یاد بگیرم. شاید به این بهانه بود که به ترجمه کتاب‌هایی در این حوزه علاقه مند شدم.
باری برقراری رابطه سالم به تاب‌آوری ما در زندگی کمک شایانی می‌کند زیرا روابط سالم و حمایتگر یکی از ارکان تاب‌آوری محسوب می‌شوند. در پژوهش‌ها مکرر نشان داده شده است که افرادی که تنها هستد بیشتر به بیماری‌های قلبی وعروقی دچار می‌شوند تا آنانی که احساس تعلق قوی به خصوص به خانواده دارند. خوب تا به حال از این مطلب مطلع شدید که رابطه سالم با دیگران برای بهزیستی شما و دیگران مهم است. حال در اینجا ده نکته ایی را که باعث ارتقاء روابط شما می‌شود را مطرح می‌کنیم.

حقیقت شماره یک: اصیل باشید
خودتان باشید؛سعی نکنید به چیزی که نیستید تظاهر کنید. برای اصالت با خود صادق باشید؛ سر قول خود بمانید و سعی کنید که به خود ودیگران کمتر دروغ بگوییم. دراین صورت می‌توانید اعتماد دیگران را به خود جلب کرده و دیگران با شما رابطه درستی خواهند داشت. مسلما نمی‌توانیم به کسی که برای حفظ منافع خود مثل ریگ دروغ می‌گوید و حاضر است که به خاطر جلب منفعت هر روز به رنگی در بیاید؛ اعتماد کنیم. خوب یا بد خود را بپذیرید و از نقش بازی کردن برای خود و دیگران دست بردارید. افراد اصیل افرادی هستند که با خود در صلح هستند و بنابراین لازم نیست چیزی را به شما ثابت کنند. آغاز رابطه ایی معنا دار از پشت نقاب غیر ممکن است، گویی همیشه می خواهیم چیزی را پنهان کنیم.
بسیاری از زنان و مردان نقاب بر چهره می‌زنند تا حقایق وحشتناک درونشان را پنهان کنند. آن‌ها از عزت نفس پایین و عدم اعتماد به نفس رنج می برند. این یکی از بیماری‌هایی است که به دلایل متعدد گریبان‌گیر افراد می‌شود. به هر حال وقتی ریشه این بیماری‌ها را درک کنیم؛ می‌توانیم به آن‌ها غلبه کنیم.
حقیقت شماره دو: با قلبتان ارتباط برقرار کنید
وقتی با قلبتان حرف می‌زنید؛ یادداشت بردارید. تحقیقات در مورد عملکرد قلب نشان می‌دهد که قلب نقش مهمی در تسهیل تغییرات مثبت در رفتار و بروز احساس دارد. قلب هم ارگانی فیزیکی و هم مرکز احساس و شهود است. بررسی نروکاردولوژی ارتباط بین قلب و مغز را نشان می‌دهد. قلب و مغز با هم در ارتباط هستند و احساسات از طریق مسیرهایی از قلب به مغز منتقل می‌شود. آن‌چه در حال حاضر از آن باخبریم؛ این است که ارتباط قلبی تنها یک واژه نیست. قلب خود یک مغز دارد و ما آن مغز را از طریق افکارمان کنترل می‌کنیم. چنان‌چه مثبت فکر کنیم در مسیر کسب مهارت‌های لازم برای آن که فردی اجتماعی شویم؛ گام بر خواهیم داشت، بنابراین صحبت کردن از ته دل تنها ریشه در احساسات ندارد. تحقیقات ثابت می‌کند که قلب نقشی حیاتی در انتقال پیام مربوط به وضعیت احساس فرد به مغز دارد. وقتی ناراحت هستیم؛ قلب مغز را از این نکته مطلع می‌کند و ارتباط بین قلب و مغز مخدوش می‌شود. به عبارتی در این حال دیگر نمی‌توانید به دقت فکر کنید و اگر نتوانید فکر کنید؛ آن وقت نمی‌توانید به طور موثری ارتباط برقرار کنید. از طرف دیگر وقتی احساس آرامش وجود دارد؛ توان حل مسئله در شما افزایش می‌یابد. این مهارت‌های افزایش یافته باعث افزایش انرژی و توانی می‌شوند؛ که ارتباطات بزرگتر را امکان پذیر ساخته و عامل جوش خوردن رابطه بین افراد و حتی گروه‌ها را فراهم می‌آورد.
متخصصان عروق و عصب شناسان قلب یا نروکاردیولوژیست‌ها ثابت کرده‌اند که احساسات قوه اندیشه را تحت تاثیر قرار می‌دهند؛ وقتی دلگیر یا ناراحت هستیم؛ تفکر و اندیشه ما به وضوح تحت تاثیر قرار گرفته درگیر موج منفی می‌شود و زمانی که احساسات خود را تحت کنترل داریم؛ توانایی ما برای تفکر هوشیارانه در موقعیتی که در آن قرار گرفته ایم؛ افزایش قابل توجهی می‌یابد. به عبارت دیگر وقتی حال خوبی نداریم؛ نمی‌توانیم قدرت مغز و اندیشه خود را بالا ببریم. جذابیتی در این وضعیت وجود ندارد و هم‌زمانی و تداخل عملکرد انرژی‌ها رخ نمی‌دهد و ارتباطات صدمه می‌بینند. وقتی مثبت می‌اندیشیم و عمل می‌کنیم و احساسات خود را کنترل می‌کنیم؛ دیگران بیشتر به ما نزدیک می‌شوند و با ما ارتباط برقرار کرده به گفت و گو می‌نشینند. وقتی از ته دل حرف می‌زنیم؛ دیگران هم ذینفع می‌شوند. به عبارتی حالت چهره و چشمان ما ( که پنجره روح ما به شمار می‌آیند) و اندام باز شده و پیام واضحی می‌فرستند که گویای این است که آماده برقراری ارتباط هستیم. برگشت به حالت قلبی مثبت به خصوص در بیان صادقانه و گفتار همراه با صداقت؛ امری حیاتی است .

حقیقت شماره سه: عشق بورزید؛ خدمت کنید؛ ببخشید و ارزش بیافرینید
هدف ما در زندگی عشق ورزیدن؛ بخشش و بالابردن ارزش کسی یا چیزی است. با به خاطر سپردن این مطلب می‌توانید وارد رابطه‌ایی سالم شوید به شرط این که سوال کنید؛ چطور می‌توانم ارزش بیافرینم یا آنرا ارتقا دهم؟ چطور از استعداد و تواناییم در ایجاد رابطه استفاده کنم و به این شکل به کار و کسب و زندگی افراد بیفزایم. این یک حقیقت دینی است که برای به دست آوردن اول باید ببخشیم. بهترین راهی که می‌توانم به خود کمک کنم؛ آن است که به شما کمک کنم، به دیگر سخن اول باید ببخشیم. وقتی کار خوبی برای کسی انجام می‌دهید این مهربانی در وسعتی بزرگتر و بهتر به خودتان بر می‌گردد. اغلب ما ممکن است در روابط به این نکته دقت کنیم که من چه کردم و او در قبال من چه کرد. بهتر است گاهی از این قاعده عدول کنیم البته نه همیش و امتحان کنیم که پروردگار عالم چند برابر آن را به ما در گستره وسیعی بر می‌گرداند. یک بررسی علمی نشان داده است که زنان و مردانی که عشق می‌ورزند و حمایت می‌کنند؛ کمتر در عروق کرونری شان لختگی خون دیده می شود. بر‌اساس این اطلاعات در بررسی دیگری از 10 هزار نفر مرد متاهل سوال شد که آیا همسر شما عشق و علاقه‌اش را به شما نشان می‌دهد؟ نتیجه غیر قابل باور بو. مردانی که جواب بله داده‌ا‌ند به شکل قابل توجهی کمتر دچار سینه درد و گرفتگی عروق شده‌اند، عدم وجود عشق و محبت در زندگی مرگبار است. محققان اعلام کرده‌اند که این امر منجر به ناراحتی قلبی می‌شود. آن‌ها ثابت کرده‌اند زنان و مردانی که مجرد هستند و از روابط عاطفی با نزدیکان برخوردار نیستند؛ سه برابر بیشتر در معرض خطر مرگ و میر هستند. این امر حیرت‌آور است . طی سه بررسی دیگر نشان داده شده‌است که آثار حمایتی عشق مستقل از عوامل خطر زاست. اطلاعات علمی می‌گویند که حقیقت شماره سه به شما کمک می‌کند عمری طولانی تری داشته باشید!

حقیقت شماره چهار: به روابط و خودتان برسید
روابط مهم زندگی‌تان، خواه رابطه با همسرتان باشد یا یک رابطه تجاری یا ارتباط با یک دوست؛ نیازمند تعهد و رسیدگی است. یادتان باشد که از هر فرصتی برای ارتقاء حس خوشی و اعتماد در این روابط بهره ببرید. حتی وقتی برای اولین بار در زندگی فردی را ملاقات می‌کنید؛ سعی کنید برخورد شما عاملی شود تا او احساس خاص بودن کند؛ احساس کند که به زندگیش علاقه‌مند هستید. چطور؟ با او خودمانی شوید. در مورد بچه ها، کار، زندگی خصوصی و سرگرمی‌هایش سوال کنید. بگذارید کنجکاوی و دلسوزی شما او را به سوی مکالمه هدایت کند و این فرصت را به او بدهید تا به شما اعتماد کند. دیگران حرف‌ها و کارهای شما را فراموش می‌کنند اما عشق و علاقه به شما و قدردانی از شما را از یاد نمی‌برند.

حقیقت شماره پنج: افراد را ببخشید و رها کنید
موفقیت نیازمند کارِ گروهی و مشترک با افرادی است که در ارزش‌ها و اصول با ما سهیم هستند نه همکاری با افرادی که سوء نیت دارند و صرفا به خود می‌اندیشند. بنابراین اگر می‌خواهید زندگی خود را عوض کنید؛ روابط خود را تغییر دهید.
بهترین دوستان شما در جهان آن‌هایی هستند که معتقدند ارزش‌ها؛ اصول و سبک زندگی‌تان به آن‌ها شبیه است. این گروه گروهی است که یا شما را به اوج می‌برد یا به زیر می‌کشاند. اگر زندگی یک درخت باشد؛ دوستان و همکاران شما شاخه‌های آن درخت هستند. لذا روابط آسیب دیده را هرس کنید تا این درخت قوی‌تر شود و میوه‌های شیرین بدهد. زمان زیادی را با مردم کوته بین سپری نکنید.
حقیقت شماره شش: ابتدا اعتماد کنید؛ بهای بی اعتمادی را باید بپردازید
اعتماد بستر زندگی؛ عشق و هر رابطه‌ایی است. مهم‌ترین عامل در ساخت روابط شخصی و حرفه‌ایی است به عبارتی اعتماد، سنگ بنای روابط متناسب است. بدون اعتماد ما چیزی نداریم، اعتماد تلویحا به معنای قابلیت اتکا، قابل پیش بینی بودن و تکیه کردن است. با این‌حال از سنین کودکی ما را با بی اعتمادی تربیت کرده و رشد داده‌اند که با غریبه ها حرف نزن، اما تعریف خاصی از غریبه به ما نداده‌اند. حال آن کودک به عنوان فرد بالغ می ترسد با مردم رابطه برقرار کند. از درون شروع کنید و با اعتماد کردن به خودتان به خوبی دیگران نیز اعتماد کنید.
حقیقت شماره هفت: ارتباط در سطحی عمیق
ما با مردمی که هدف مقدس کمک به دیگران را در سر دارند؛ ارتباط برقرار می‌کنیم. به منظور ایجاد ارتباط با دیگران در سطحی عمیق باید تشخیص دهیم که ارتباط بین دو نفر؛ حتی در روابط تجاری امری شخصی است‌. بهترین راه برای شخصی‌ساختن این روابط دنبال کردن قانون پلاتینوم است. قانونی که می‌گوید: با دیگران طوری رفتار کنید؛ که انتظار دارید با شما آن‌گونه رفتار کنند. چه جالب که این قانون در در دین مبین اسلام به صورتی لطیف بارها آمده است، ائمه معصومین به ویژه امام حسین علیه السلام روی این نکته تاکید کرده‌اند که با مردم طوری رفتار کن که دوست داری با تو آن گونه رفتار کنند. در این راستا یاد بگیرید که چه چیزی باعث خوشبختی دیگران می‌شود؛ چه چیزی باعث احساس ارزشمندی شما می‌شود و بر اساس آن روابط خود را متناسب کنید و بهبود ببخشید.

حقیقت شماره هشت : با کلمات در پی صلح باشید نه جنگ
زبان و گفتار ما یکی از خشن‌ترین سلاح‌هایی است که با خود به میدان نبرد زندگی می‌آوریم زیرا کلمات قدرتمند هستند. با تسلط بر گفتار و توانمندکردن خود می‌توانیم موقعیت‌هایی برنده‌ایی برای خود و دیگران ایجاد کنیم. وقتی کلمات را صحیح و نافذ به کار می‌بریم مثل جراحی که به دقت جمجمه بیمار را می‌شکافد؛ خواهیم توانست بدون ترس از خونریزی جلوگیری کنیم، ناراحتی را تسکین داده، بیاموزیم، شفا دهیم و انگیزه ببخشیم.
قبل از حرف زدن فکر کنید.کلمات با توجه به این که چه کسی آن‌ها را می‌گوید و چه کسی می‌شنود؛ معانی زیادی دارند. در بسیاری از موقعیت‌ها وسوسه می‌شوید که اولین فکری که به ذهن‌تان می‌آید را به زبان بیاورید. مثلا بگویید باورم نمی‌شود که به من چه گفتی یا این بدترین نظری بود که شنیده‌ام. یا این که فکر می‌کنی چه کسی هستی که این گونه رفتار می‌کنی؟ بهتر است کمی زبان خود را بگزید و دقت کنید که وقتی کسی شما را عصبانی می‌کند؛ چه بر زبان می‌آورید.

حقیقت شماره نه: گشاده رویی و عدم وابستگی و دل‌بستگی کاذب
در همه امور و برای همه چیز گشاده باشید و به هیچ چیز دل نبندید. در فرمایشات ائمه معصومین این نکته همواره مورد تاکید قرار گرفته است. چنان‌چه حضرت علی علیه السلام می‌فرماید بر دنیا دل نبند؛ روزی به نفع توست و روزی بر ضد تو. در منطق الطیر عطار مرغ دوازدهم می‌گوید که مراد و نامرادی این جهان هر دو ناپایدارند. بنابراین بهتر است دلبستگی خاصی به امور این دنیا نداشته باشیم. هر چند باز به فرموده امیر مومنان علی علیه السلام بهتر است طوری برای دنیا زندگی کنیم که انگار عمری طولانی داریم و برای آخرت طوری زیست کنیم که هر لحظه ممکن است رخت از این جهان بر بندیم. چه بسا رعایت این حدیث درعمل باعث می شود که دست از حرص زدن ها و دست درازی به مال و جان دیگران برداریم.

حقیقت شماره ده : احترام به کارِ گروهی و جمعی
کارگروهی باعث ایجاد نتیجه‌ایی رویایی می‌شود و کسانی که در جمع‌ها و گروه‌های قوی هستند؛ می‌توانند در صحنه نبرد زندگی پیروز شوند. ارتباط با دیگران حیاتی است. بنابراین با کسانی که دیدگاه و ارزش‌های مشترک و علائق مشترکی با شما دارند؛ متحد شوید. اما افرادی را انتخاب کنید که به قدر کافی اعتماد به نفس دارند و برآن هستند تا شما را به کارها وایده‌های بزرگتر ترغیب کنند. البته که در قرآن کریم به عنوان نسخه تعالی انسان‌ها به مشورت در قالب کارِ گروهی بسیار تأکید شده است.
امیدوارم که بتوانیم مطالب گفته شده را در زندگی خود عملی سازیم.


منبع: کلیک ده حقیقت برای ایجاد رابطه ایی فوق العاده؛
نوشته جورج سی فریزر
برگردان عفت حیدری نشر فراروان