سی‌و‌هفتمین کنگره‌ی جهانی ادبیات کودکانIBBY به میزبانی مسکو برگزار شد

۱۹ تا ۲۱ شهریور ۱۴۰۰ (۱۰ تا ۱۲ سپتامبر ۲۰۲۱) سی‌و‌هفتمین کنگره‌ی دفتر بین‌المللی کتاب برای نسل جوان (IBBY World Congress) در شهر مسکو روسیه برگزار شد. این رویداد مهم ادبیات کودکان که قرار بود در سپتامبر ۲۰۲۰ برگزار شود پس از یک‌سال تاخیر به دلیل همه‌گیری کرونا، سرانجام در روز ۱۰ سپتامبر ۲۰۲۱ طی مراسمی با سخنرانی مینجوو ژانگ، رئیس هیات مدیره دفتر بین‌المللی کتاب برای نسل جوان، و دیگر سخنرانان مدعو افتتاح شد و با برنامه‌های متنوع به مدت سه روز میزبان کارشناسان، پژوهشگران و علاقه‌مندان ادبیات کودک از کشورهای گوناگون جهان بود

سخنرانی رئیس هیات مدیره دفتر بین‌المللی کتاب برای نسل جوان

زهره قایینی سرپرست موسسه پژوهشی تاریخ ادبیات کودکان و عضو سابق هیات مدیره IBBY از جمله‌ سخنرانان اصلی این مراسم بود و‌ در روز آغازین کنگره‌ی جهانی ایبی، سخنرانی خود را با عنوان «چگونه زنان مناطق کم‌برخوردار سرنوشت فرزندان خود را دگرگون می‌کنند» برای حاضران ارائه کرد. او در این سخنرانی با تکیه بر الگوها و دستاوردهای برنامه‌ی «با من بخوان» نشان داد که چگونه یک برنامه‌ی آموزشی هدف‌مند، به روز، کارآمد و منطبق بر نیازها می‌تواند به مادران و زنانی که در مناطق حاشیه‌ای و محروم زندگی می‌کنند، چه در نقش مادر و چه در نقش آموزگار و مربی، کمک کند تا در بهبود وضعیت کودکان‌ از همان سال‌های نخست زندگی نقش داشته باشند.

همچنین قایینی در میزگرد تجربه‌های ترویج خواندن با حضور کارشناسان بین‌المللی حضور داشت و درباره‌ی برنامه‌ی ترویج کتابخوانی «با من بخوان»، اهداف، ویژگی‌ها، روش‌ها و دستاوردهای آن سخن گفت.

برنامه‌های علمی این رویداد شامل نشست‌ها، سخنرانی نویسندگان، تصویرگران و کارشناسان ادبیات کودک بود و در روزهای ۱۱ و ۱۲ سپتامبر پژوهشگران و متخصصانی از کشورهای گوناگون به صورت حضوری یا آنلاین به ارائه‌ی مقاله پرداختند. پژوهشگرانی از ایران نیز در این بخش حضور داشتند و مقالاتی را با موضوعات زیر ارائه کردند:

-مقایسه‌ی کتاب‌های مرجع کودکان ایران و جهان (محسن زین‌العابدین/ به‌صورت حضوری) -عاملیت مترجم در ترجمه‌ی کلمه‌های تازه وضع شده/ بازی با کلمات: چگونه BFG به غول بزرگ مهربان تبدیل می‌شود. (بهار اشراق/ به‌صورت آنلاین) -طرحی کلی از شیوه‌ی قصه‌گویی صمد بهرنگی (حسام حسین‌زاده/ به‌صورت آنلاین) -مشاهده و تحلیل مفهوم «دیگری» در فرهنگنامه‌ی کودکان و نوجوانان ایرانی (آزادمهر دانش/ به‌صورت آنلاین)

از دیگر برنامه‌های این کنگره برگزاری مراسم اهدای جایزه ترویج خواندن ایبی- آساهی و اهدای لوح‌های فهرست افتخار IBBY و مهم‌تر از همه اهدای جایزه‌ی هانس کریسیتن اندرسون (نوبل کوچک) بود.

اهدای جایزه ایبی- آساهی ۲۰۲۰

در روز نخست کنگره جایزه ترویج خواندن ایبی- آساهی ۲۰۲۰ که معتبرترین جایزه ترویج کتابخوانی در جهان است به گروه دواطلب «کاسا کونا کونتروس» Casa Cuna cuenteros از کشور آرژانتین اهدا شد. در روز دوم کنگره نیز نویسندگان و تصویرگران برگزیده از سراسر جهان طی مراسمی لوح‌های فهرست افتخار IBBY را دریافت کردند. نام چند تن از از تصویرگران و نویسندگان ایرانی نیز در این فهرست به چشم می‌خورد.

در روز ۱۱ سپتامبر مراسم اهدای جایزه‌ی هانس کریستن اندرسن ۲۰۲۰ برگزار شد و برندگان، «ژاکلین وودسون» نویسنده‌ی آمریکایی و «آلبرتینه» تصویرگر سوئیسی، این جایزه‌ی معتبر جهانی را دریافت کردند.

مراسم اهدای جایزه‌ی هانس کریستن اندرسن ۲۰۲۰

برندگان جایزه هانس کریستین اندرسن سال ۲۰۲۰

جایزه‌ی هانس کریستین اندرسن که به نوبل کوچک معروف است هر دو سال یک بار از سوی دفتر بین‌المللی کتاب برای نسل جوان (IBBY) به‌پاس یک عمر فعالیتِ هنری به یک نویسنده و یک تصویرگر اهدا می‌شود که با مجموعه آثار و فعالیت‌های‌شان تأثیر مهم و ماندگار بر ادبیات کودک بر جای گذاشته‌اند.

گفتنی است فرهاد حسن‌زاده و فرشید شفیعی نامزدهای ایرانی معرفی شده برای دریافت جایزه هانس کریستین اندرسن ۲۰۲۰ از سوی شورای کتاب کودک بودند. نام فرهاد حسن‌زاده در کنار ماریا کریستینا راموس (آرژانتین)، بارت مویرت (بلژیک)، مَری اودِ موغای (فرانسه)، پیتر اسوتینا (اسلوانی) و ژاکلین وودسون (آمریکا) در فهرست نامزدهای نهایی این جایزه قرار داشت.

همچنین در روز پایانی کنگره، برندگان دور نخست جایزه‌ی ترویج‌گر برجسته‌ی خواندن ایبی آی‌رید IBBY-iRead (من می‌خوانم) جوایز خود را دریافت کردند. «ماریت تورن کویست» تصویرگر و نویسنده‌ی برجسته‌ی هلندی، به‌همراه «زی‌هو یونگ‌شین» از چین، دو برنده‌ی جایزه‌ی آیبی‌آی‌رید سال ۲۰۲۰ بودند. این جایزه را بنیاد آی‌رید شنژن با همکاریایبی، برای قدردانی از ترویجگران برجسته‌ی کتاب‌خوانی در گستره‌ی جهانی، بنیاد گذاشته است.

ماریت تورن‌کویست هنگام دریافت این جایزه از «ده پل به دنیای ترویج کتابخوانی» سخن گفت. او اشاره کرد که معرفی شدن‌اش از سوی ایبی هلند به عنوان نامزد دریافت این جایزه ابتدا مایه‌ی شگفتی او شد، چون خود را نویسنده و تصویرگر می‌دانست، نه ترویجگر. اما هنگامی که به رابطه‌ی خود با دنیای ترویج کتابخوانی بیش‌تر اندیشید، ده پل را یافت که او را به این دنیا وصل کرد‌ه‌اند. یکی از این پل‌ها کمپ‌های پناهندگان و انتشار نسخه‌های عربی از برخی کتاب‌هایش برای کودکان پناهنده بود. و پل دیگر برنامه‌ی «با من بخوان» بود که او را به دنیای خواندن برای کودکان آسیب‌دیده از زلزله یا کودکان مهاجران افغانستانی در ایران متصل کرد و سبب پیوند عمیق او با برنامه‌ی «با من بخوان» شد.

اهدای جایزه‌ی ایبی- آی‌رید ۲۰۲۰

هم‌زمان با این همایش، سی و چهارمین نمایشگاه بین‌المللی کتاب مسکو که بزرگترین رویداد صنعت نشر روسیه به شمار می‌رود در روزهای ۱۷ تا ۲۱ شهریور برگزار شد. ۳۰۰ ناشر از ۳۰ کشور در این نمایشگاه حضور داشتند.

منبع شماری از عکس‌های مراسم کنگره‌ی ایبی ۲۰۲۱: کانال تلگرام شورای کتاب کودک

برنامه بخش علمی کنگره ایبی ۲۰۲۱

زهره قایینی از سوی دو نهاد معتبر ادبیات کودکان در جهان نامزد جایزه‌ی ایبی- آی‌رید سال ۲۰۲۲ شد

ماریت تورن‌کویست یکی از دو برنده جایزه‌ی آی‌رید ۲۰۲۰