دیدنی‌های قشم غار خربس قشم (xorbas)، یادگار دوران ماد

تورقشم

غار خربس جزیره قشم کجاست؟

15 کیلومتری جنوب جزیره قشم محل قرارگیری غار کهن خربس است. روستای خربس (خربــز) روستایی قدیمی بر سر راه قشم به رمچاه و سوزا واقع شده است که هم‌اکنون خالی از سکنه است. غار خوربس از مهم‌ترین جاذبه‌های قشم در این منطقه است. این غار یک پدیده قدیمی زمین‌شناختی است و همراه با دیگر پدیده‌ها و کوه‌ها و خود جزیره قشم دنباله چین‌خوردگی‌های رشته کوه‌های زاگرس هستند که در هزاره‌های گذشته از زیر آب سر برآورده‌اند. درون غار مجموعته‌ای از دهلیز‌ها، تالارها و اتاق‌ها را خواهید دیدو از بیرون 9 روزنه برای ورود به غار وجود دارد. ابعاد اتاق‌ها بیش از 20 مترمربع است. پیداست که دست آدمیان به‌مرور زمان و به‌منظور کاربردهای گوناگون، شکل و سیمای این غارها و دیواره‌های آن‌ها را دگرگون ساخته و مناسب نیازهای خود درآورده است.

تاریخچه غار خربس در جزیره قشم

ساختار راز آمیز غار خربس و قرار گرفتن آن بر بلندی، این عقیده را دامن زده که اینجا در روزگار مادها نیایشگاه مهر و محلی برای ستودن الهه میترا بوده است. عده ای معتقدند بعد از ظهور زرتشت و ایمان آوردن مردمان این منطقه از غار خربس به عنوان "استوادان" استفاده می‌کردند یعنی جایی برای نگهداری استخوان مردگان در آیین زرتشت. حدسى که احتمال صحت آن بالاست این است که این حفره‌هاى دست کنده در دل صخره‌ها استودان (استخوان‌دان) دوره‌هاى پیش از اسلام بوده.

عده‌ای دیگر معتقدند غار خربس پناهگاه مردم بی‌دفاع منطقه از دزدان دریایی بوده. مردم در آن زمان حفره‌هایی درون غار خربس به عنوان جان‌پناه برای حفظ زنان، کودکان و سالمندان حفر می‌کردند. در غار نان، آب و غذا قرار می‌دادند و سنگ‌هایی برای پرتاب و دفاع از خود در این غار می‌گذاشتند. مردان جوان هم به جنگ مهاجمان می‌رفتند.

پشت ورودی‌های غار خربس چه می‌بینیم؟

در پشت روزنه‌ها، تالارى به مساحت ۲۵ مترمربع در دل صخره و سنگ حفر شده‌است. سقف تالار مسطح است. این تالار محل به‌جاى آوردن مراسم مذهبى ویژه‌اى براى بزرگداشت درگذشتگان و به‌احتمال بسیار قوى مرکز پرستش «ایزدمهر» یا «میترا» بوده است.

مجموعه درون غار خربس ‌ از نظر نماسازى، با معبد یا آرامگاه صخره‌اى «کلات خورموج» در دامنهٔ‌ کوه مُند بوشهر شباهت بسیار دارد. هم‌جوارى این محل با شهر باستانى خربز نشان مى‌دهد که در دورهٔ‌ مادها یک تمدن بزرگ پیشرفته در جزیرهٔ قشم وجود داشته است. غارهاى خربس را به لحاظ شکل و ساختار با دخمه‌هاى آذربایجان، کردستان، لرستان، بوشهر، اهواز و شوشتر مقایسه مى‌کنند. غارهاى خربس به‌ویژه ازنظر فضاهاى درونى شکل و طرح اولیه خود را حفظ کرده و به همان صورت کهن خود باقى‌مانده است.

برای کشف تالارها و دالان‌های طبیعی و قدیمی غار خربس، تونل‌هایی در همین دوران معاصر در غار کنده شده که به تالارهای باستانی غار راه دارد. برای اینکه ظاهر و اصالت غار حفظ شود، صورتک‌هایی به سبک باستانی بر روی دیوارهای غار خربس کنده شده است.

نکته قابل‌توجه و تأمل در مورد غارهاى خربس وجود خفاش‌هاى دم‌موشی است که بیشتر در زاویه‌هاى تاریک و بخش انبار ذخایر غار (حفره‌هاى زیرین) زندگى مى‌کنند و مدام نیز مشغول زادوولد هستند. کارشناسان محیط‌زیست به علت کاربرى سموم دفع آفات نباتى و عوارض دیگر، نسل این حیوان در جهان را در حال انقراض مى‌دانند و این جاى امیدوارى است که فعلاً خفاش‌هاى دم‌موشی در غارهاى خربس در امنیت کامل به سر مى‌برند.