صنعت خودرو، درگیر تعلل در تصمیم‌گیری‌های مدیریتی/ پیش فروش، درد قیمت را دوا نمی‌کند+فیلم

گروه کشت و صنعت بازارنیوز: امیرحسن کاکایی، عضو هیئت علمی دانشگاه علم و صنعت و کارشناس صنعت خودرو در چهاردهمین نشست اقتصادی بازارنیوز پیرامون علت بالا رفتن قیمت خودرو در روز‌های اخیر، گفت: من نکته‌ای را باید عرض کنم. از دو سال و نیم پیش ما بعنوان کارشناس اخطار لازم را داده بودیم. از روزی که دلار ۴۲۰۰ اعلام شد، بنده گفتم قیمت خودرو باید ۲۰ درصد افزایش پیدا کند وگرنه صنعت خودرو نابود می‌شود. همه این اتفاقات پیش بینی شد و افتاد.

وی افزود: در سال ۹۶ که دلار ۳۵۰۰ تومان بود و دولت اعلام کرد که قرار است ۴۲۰۰ شود و ما هم بر اساس همین افزایش ۲۰ درصدی اعلام کردیم قیمت خودرو هم باید ۲۰ درصد افزایش یابد. بعد از ۳ ماه، افزایش قیمت خودرو را ۷ درصد اعلام کردند. همانجا ما گفتیم که همه چیز به هم می‌ریزد.

کاکایی افزود: نقطه اختلاف همینجا بود. اختلاف در این بود که در سال ۹۷ هم با فرض این که کاملا ارز ۴۲۰۰ می‌دادند، بجای اینکه ۲۰ درصد قیمت بالا برود، ۷ درصد بالا رفت و معنی آن، این است که ۱۳ درصد رانت و یارانه دادند و از همینجا حاشیه بازار بالا رفت. حالا در این موقعیت فقط مصرف کننده خریدار نبود.

وی تاکید کرد: قرار بود در سال ۹۷ و ۹۸، بیش از ۵۰ مدل جدید خودرو وارد بازار ایران شود. من برای صنعت خودرو پیش بینی یک جهش خیلی بزرگ می‌کردم، چون خیلی از طرح‌هایی که سال ۹۶، شروع شده بود در آن سال به اتمام می‌رسید و ما با تنوع وحشتناک خودرو رو به رو می‌شدیم که این اتفاق نیافتاد و اگر می‌شد هم معایبی داشت، ولی حق انتخاب مردم در آن سال بالا می‌بود و با خیال راحت خرید می‌کردند.

*اشتباهات 2 سال اخیر در تصمیم‌گیری

این استاد دانشگاه درباره اشتباهات تصمیم‌گیران گفت: چند اشتباه دیگر در آن زمان رخ داد. از قبل سال ۹۷ معلوم بود که ترامپ تحریم‌ها را باز خواهد گرداند. به محض این پالس ها، مردم می‌روند دنبال خرید و صف خرید تشکیل می‌دهند؛ آن وقت دیگر تولید خودرو سود ندارد.

وی تصریح کرد: در صنعت خودرو یک روند جاری وجود دارد بطوریکه مثلا قطعه ساز، سه ماه بعد قطعه از قرارداد قطعه را تحویل می‌دهد و خودروساز هم ممکن است تا ۶ ماه بعد پول قطعه را بپردازد و یک اعتمادی بین آن‌ها وجود دارد.

کاکایی اضافه کرد: قطعه سازان قبل از شروع تحریم‌ها و خروج ترامپ از برجام، قطعه و خط تولید خرید کردند و در گمرک بود، اما گمرک در قضیه دلار ۴۲۰۰ همراهی نکرد و اجازه ترخیص نداد و آن روند جاری متوقف شد که باعث شد ۳ تا ۴ ماه قطعه به خودروساز نرسد و تولید و درآمد خودروساز کم می‌شود و این اعتماد از بین می‌رود. از همینجا تولید ما به شدت افت کرد بدون این که تحریم رخ داده باشد و دچار تحریم داخلی شدیم.


*بازار از کمبود صنعت سواستفاده می‌کند

عضو هیئت علمی دانشگاه علم و صنعت، پیرامون پالس‌های اشتبا‌ه صنعت خودرو به بازار خودرو اظهار داشت: از این جا دو موضوع را با من همراهی کنید. یکی اتفاقاتی که در صنعت رخ داده و اتفاقاتی که در بازار افتاده است. بازار از صنعت، کمبود می‌بیند قبل از این که هنوز تحریم‌ها شروع شود و یک حاشیه تضمین شده سودی را می‌بیند در نتیجه سبد آن را جلو می‌گذارد و شما یک صف بلند می‌بینید که تشکیل شده و قیمت‌ها بالا می‌رود.

وی افزود: تحریم‌های آمریکا اول در صنعت خودروسازی اتفاق افتاد. این تحریم چند خاصیت دارد. در این دوره برخلاف دفعه گذشته، به علاوه شرکت‌ها، اشخاص را هم تحریم می‌کنند. جالب است بدانید همزمان این تحریم ها، واردات خودرو آزاد است.

کاکایی درباره تفاوت قیمت واقعی دلار در صنعت و قیمت اسکناس آن گفت: هرقدر دلار به صورت واقعی بالا رفت قیمت هم بالا رفت. در سال ۹۷ طی مقطع چند روزه، دلار به ۲۰ هزار تومان رسید، ولی قیمت خودرو حول دلار ۸ هزار تومانی بود. امروز قیمت واقعی دلار سخت به دست می‌آید، زیرا دلار اسکناس و دلار کار باهم فرق می‌کنند و، چون اقتصاد شفاف نیست رقم خیلی دقیقی بدست نمی‌آید.

*دخالت اشتباه باعث هیجانات شد

این کارشناس صنعت خودرو، پیرامون تاثیر اشتباهات در تصمیم‌گیری مسئولین دولتی در اوضاع خودرو اظهار داشت: بنده از دولتمردان گله دارم نه بخاطر افزایش دلار، چون افزایش قیمت دلار بخاطر کاهش صادرات ماست؛ گله‌ام بخاطر دخالت در صنعت خودرو است و این دخالت‌ها باعث هیجان شد و برعکس جا‌هایی هم منتظر دخالت بودیم که خیلی تاخیر داشتند.

وی افزود: مثلا در قضیه گمرک نمونه‌ای از مانع تراشی و جلوگیری از حرکت خودروسازی بود. برعکس آن در سال ۹۶ بود که اتفاق مهمی افتاد که باید جلوی آن را می‌گرفتند.

کاکایی ادامه داد: در سال ۹۶ بازار تعادل داشت و مردم با ارامش خرید می‌کردند. در این موقعیت خودروساز‌ها پیشنهاد سبدی را فعال می‌کنند به این صورت که مثلا ۲ هزار پژو را یکجا به یک نفر می‌فروشد.

وی افزود: اینجا یک دفعه اختلاف قیمت پیش آمد و دولت نمی‌توانست جلوی افزایش قیمت را بگیرد و از طرفی باید از نظر شرعی و اسلامی پیش فروش شده‌ها را واگذار می‌کرد، ولی باید جلوی ادامه فروش سبدی را می‌گرفت که، چون می‌خواستند همه چیز عادی است مدت‌ها سر این موضوع تعلل کردند.

*فساد سیستماتیک یعنی اشتباه در قانون‌گذاری

کاکایی درباره افرادی که بازداشت شده اند به علت تخلفات خودرویی اظهار داشت: الان یک عده را دستگیر کردند که به صورت عمده خودرو خریده و در اواخر سال ۹۷ و اواسط ۹۸ خودرو را تحویل گرفتند و به قیمت روز فروختند.

کاکایی تاکید کرد: فساد سیستماتک همین هست. یعنی شما یک قانون می‌گذارید که در آن مقطع زمانی خوب است، ولی برای یک مقطع دیگر مناسب نیست. باید قانونگذار هوشمند باشد و واکنش سریع نشان دهد. در آن زمان جلسه شورای رقابت برای تصمیم گیری درباره قیمت تمام شده ۳ ماه طول کشید. این اختلاف زمانی باعث می‌شود بازار زودتر متوجه شود و معطل نماند و یک عده هم سواستفاده گر از این موقعیت بهره می‌برند. برای همین است که یک عده را که می‌گیرند بعد از یک مدت آزاد می‌کنند، زیرا کار‌های آن‌ها قانونی بوده است.

وی افزود: از حدود شهریور ۹۷ همه چیز روشن شد و دولتمردان به خودشان آمدند و جلوی فروش سبدی را گرفتند و همه متوجه شدند اشتباه کردند و قیمت گذاری غلط است. شروع کردند به مصاحبه که قیمت‌ها باید به حاشیه بازار برود. همین تصمیم هم طول کشید و آذر ماه ۹۷ تصویب شد. اما کار تمام نشد و اجرای آن رسید به بهمن ۹۷ و نرخ را کمتر از ۵ درصد حاشیه بازار اعلام کردند. دوباره یکی دو هفته عقب افتاد. درست در بهمن ماه ۹۷ که تورم بالا رفت و لار به ۲۰ هزار تومان رسید. در این شرایط بخواهید قیمت را بر اساس ۷ بهمن ماه اعلام کنید، باز هم قیمت بالا رفته است و باز ۱۰ تا ۱۵ درصد حاشیه سود را ضمانت می‌دهید و دوباره صف خرید تشکیل می‌شود.

وی تاکید کرد: مردم منتظر نمی‌مانند شما چه کار می‌کنید، بر اساس پیش بینی هایشان کار خود را انجام می‌دهند و در نتیجه ۵ درصد حاشیه بازار اتفاق نیفتاد و هنوز این کار انجام نشده، جلوی آن را گرفتند و به گذشته بازگشتند.

*قراردادهای خودرویی قراردادهای بدی هستند

کاکایی پیرامون اشکالات قرارداد‌های خودرویی اظهار داشت: قرارداد‌های خودرویی قرارداد‌های بدی هستند. در این قرارداد قید شده که قیمت قطعی نیست مگر این که تمام پول را همان روز تسویه کنید. اکثر قیمت‌های پیشفروشی می‌گوید قیمت روز و ۵ درصد حاشیه بازار.

وی ادامه داد: وزیر وقت، با تاخیر گفت که قیمت‌ها را اصلاح کنیم و دستور داد تمام پیش فروش‌ها از این مورد خارج شوند و فقط فروش فوری‌ها به این صورت باشد و معنی آن این است که فقط ۲۰ درصد این سبد می‌توانند به قیمت واقعی بفروشند و ۸۰ درصد مابقی را باید با قیمت قبل از آذر ۹۷ بفروشد. این یعنی ضرر ادامه پیدا می‌کند. این موضوعات مهم است، چون امروز شما نتیجه‌ای را می‌بینید که نتیجه دو سال خرابکاری در این صنعت است.

*پیش فروش خودرو مثل پیش فروش سکه اشتباه است

وی از اشتباه مدل پیش فروش با بیان مثالی از پیشفروش سکه در سال‌های قبل سخن گفت و اظهار داشت: زمانی می‌گفتند برای این که قیمت سکه را کنترل کنیم، آن را پیش فروش می‌کنیم برای این که عرضه را بالا ببرند. چه شد؟ مقادیر بسیار زیادی از طلا و سکه کشور به تاراج رفت و قیمت سکه هم پایین نیامد. همین استدلال در خودرو هم هست و معتقدند، چون عرضه پایین است قیمت بالا رفته است؛ بنابراین پیش فروش و فروش را افزایش می‌دهند.

وی افزود: اولا فروش بدون پشتوانه این عنوان ممنوع است و اگر هم چنین فروشی را در حد توان داشته باشید، باز هم قیمت بالا خواهد رفت. خرداد و تیر ۹۷ دستور پیش فروش دادند و تا یک و نیم سال بعد هم فروختند که این روش غلط است و همین الان هم چنین کاری می‌کنند.

وی تاکید کرد: پیش فروش‌ها برای ابتدای سال ۹۷ است که دلار به بالای ۸ تومان رسیده بود و افزایش ۱۰۰ درصدی قیمت دلار داشتیم ما همچنان ۷ درصد افزایش قیمت خودرو را داشتیم. در بازار قیمت‌ها ۴۰ درصد بالا رفت و رسانه‌ها تیتر زدند که خودرو ۴۰ درصد بالا رفت، ولی کسی نمی‌گوید همینجا زیان خودروساز حدود ۴۰ درصد باقی مانده است.

پایان قسمت اول/