بازی‌های محلی و سنتی عشایر

به گزارش شفاف، در فصل زمستان و هنگام کوچ گرفتاریها، فرصت بازی کردن را از تمام مردم عشایر صلب کرده، اما در فصل تابستان هنگامی که ایل در ییلاق است و اواخر زمستان که از قشلاق خارج شده اند و بارندگی‌های بهاره گرد و خاک‌ها را شسته و هوا را تمیز است، فرصتی مناسب برای بازی است.

هنگام غروب آفتاب، پس از فراغت از کار، بخصوص پس از قطع بارندگی ها، جوانان و نوجوانان از چادر‌های اطراف در محوطه‌ای صاف و عاری از سنگ و خاشاک، بازی‌های خود را شروع می‌کنند.

هنگام بازی معمولا افراد بیکار ایل، از پیرمرد مسن تا کودکان خردسال در اطراف میدان جمع شده و، چون بازی گروهی است و حالت رقابت دارد، آنان را تشویق می‌کنند.

بازی محلی آدیل مانج (پنجره بازى):

بازی محلی بوشهر، نام چند بازی محلی
بازی محلی

در این بازى به قید قرعه، یکى از بازیکنان روى زمین نشسته و پاهاى خود را دراز مى کند، سپس همه بازیکنان تک به تک از روى پاهاى او مى پرند. در مرحله دوم پاشنه پاى خود را بر روى پنجه پاى دیگرش قرار مى دهد، افراد این بار از روى دو پاى وى خواهند پرید.

در مرحله سوم بازیکن نشسته یک دست خود «وجب باز شده» را بر روى دو پا قرار میدهد و در مرحله چهارم از دست دیگرش استفاده مى کند. اگر هر فردى هنگام پریدن، پایش به بدن فرد نشسته تماس پیدا کند بازنده شده و باید جاى فرد نشسته بنشیند.

در ادامه بازى، اگر همه افراد توانستند از روى دست و پاى فرد نشسته بپرند، به قید قرعه، یکنفر دیگر انتخاب شده و روبروى فرد نشسته مى نشیند طورى که کف پاهایشان به هم مماس باشد و این بار ارتفاع مانع، دوبرابر مى شود و یا برخى اوقات پا‌ها را باز مى کنند و مانع به صورت طولى گسترش پیدا مى کند. در برخى نقاط، افراد نشسته تا چهار نفر افزایش پیدا مى کنند به این صورت که دو نفر از پا‌ها و دو نفر دیگر از پنجه هایشان استفاده مى کنند و ارتفاع مى تواند به بیش از دومتر نیز برسد.

بازی محلی ترنا بازى (کمربند بازى):

بازی محلی بوشهر، نام چند بازی محلی
بازی ترنا بازى

این بازى تقریبا در بیشتر نقاط روستایى وعشایرى ایران و با نامهاى مختلفى رواج دارد. ابتدا به تناسب تعداد بازیکنان، دایره اى روى زمین کشیده میشود، سپس شرکت کنندگان به دو گروه تقسیم شده به قید قرعه، یک تیم داخل دایره و تیم دوم اطراف دایره مى ایستد.

گروه داخل دایره، ترنا‌ها و یا کمربند‌ها را به صورت افقى با فاصله مساوى طورى قرار مى دهند که یک سر ترنا بر روى خط دایره و سر دیگر ترنا به طرف مرکز دایره باشد. هر فرد باید براى محافظت از ترنا، پاى خود را روى آن بگذارد و یا با رساندن پاى خود به پاى افراد بیرونى آن‌ها را بسوزاند.

گروه بیرونى نیز باید یا ترنا را بربایند و یا افراد داخل دایره را به بیرون بکشند. اگر یک ترنا به دست تیم بیرونى بیافتد سعى میکند باضربات ترنا به پاى افراد داخل دایره، آن‌ها را وادار به عقب نشینى کرده و بدون اینکه پاى حریف به آن‌ها بخورد، ترنا و یا افراد بیشترى را به بیرون بکشد. اگر پاى افراد داخل دایره به پاى یک فرد خارج از دایره برخورد کند، تیم بیرونى بازنده شده و باید جاى دو تیم عوض شود.

بازی محلی بَردبَرد گَرَکى:

بازی محلی بوشهر، نام چند بازی محلی
بازی بَردبَرد گَرَکى

بازیکنان به دو گروه تقسیم مى‌شوند. آتشى روشن مى‌کنند و سنگ را در آتش مى‌گذارند تا داغ شود. سپس قرعه مى‌کشند تا گروهى که باید از آتش نگهبانى کند، مشخص شود. بعد چشم‌هاى افراد گروه دیگر را مى‌بندند و گروه نگهبان سنگ را از آتش بیرون آورده و در سیاهى‌ها به دوردست پرتاب مى‌کند، بعد چشم‌هاى گروه مقابل را باز مى‌کنند و آن‌ها مى‌روند تا سنگ را پیدا کنند؛ گروه نگهبان هم باید همین کار را بکند. اگر گروه نگهبان سنگ را بیابد و آن را در آتش اندازد بازى به‌همین روال تکرار مى‌شود. اما اگر کسى از گروه مقابل این کار را بکند جاى دو گروه عوض مى‌شود.

بازی محلی قیقاج:

قیقاج در معناى لغوى به معناى حرکت با پیچ و خم است، در این بازى، افراد، سوار بر اسب در حالى که به سرعت مى تازند، هدفى را نشانه مى گیرند و غالبا با اسلحه به سمت آن شلیک مى کنند. بازى به این ترتیب انجام مى شود که در میدان مسابقه هدفى را مشخص مى کنند. سوارکاران (زن و یا مرد) با سرعت و چهارنعل، ضمن گردش‌ها و حرکات آکروباتیک، مانند دورزدن هاى بخصوص و جهش از روى اسب، هدف را نشانه رفته و به شیوه هاى مختلف از روى اسب، از زیر شکم و میان دو دست اسب، تیراندازى مى کنند

در مراسم عروسى برخى از عشایر و یا اقوام غرب ایران هنگامى که عروس را به خانه داماد مى آورند، سوارکاران با انجام بازى قیقاج، همراه با نواى سرنا شادى و هیجان خاصى را به مراسم مى بخشند.

این بازى که متاثر از فرهنگ مردم منطقه است توام با حماسه و سلحشورى است و روحیه شهامت طلبى و پهلوانى را تقویت مى کند. اسب در زندگى اجتماعى عشایر ایران نقش حیاتى و اسطوره اى دارد و بسیارى از فعالیت هاى زندگى با آن انجام مى شود.

بازی محلی تنور:

بازی محلی بوشهر، نام چند بازی محلی
بازی‌های محلی و سنتی عشایر

بازیکنان به دو گروه تقسیم مى‌شوند. بعد با 'شیر یا خط' یا به‌صورت توافقى گروه 'تنور' را مشخص مى‌کنند. افراد گروه تنور دایره‌وار کنار هم مى‌ایستند و دست‌ها را روى شانه‌هاى یکدیگر گذاشته و سرهاى خود را به‌هم نزدیک مى‌کنند. یکى از افراد گروه تنور بیرون مى‌ایستد و در حالى‌که دست وى به تنور است دور آن مى‌چرخد. افراد گروه مخالف هرکدام سعى مى‌کنند خود را به بالاى تنور برسانند، البته این کار دشوارى است، زیرا فردى که بیرون تنور ایستاده تک تک یاران خود را از حمله ٔ. گروه مخالف مطلع مى‌سازد و آن‌ها هم از پشت لگد زده و مانع مى‌شوند که کسى سوار آن‌ها شود. اگر فردى از گروه مخالف با همه ٔ. دشوارى‌ها بتواند از تنور بالا برود، تا زمانى‌که تنور به‌علت سنگینى او خراب نشده مى‌تواند همان‌جا بماند. البته افراد دیگر هم از گروه مخالف مى‌توانند بالاى تنور بروند ولى به‌علت سنگینى افراد، تنور زودتر خراب خواهد شد. افراد گروه تنور حق ندارند بدن خود را کج و کوله کنند تا گروه مخالف را از تنور پایین اندازند. زمانى که تنور خراب شود، گروه تنور بازنده و گروه مخالف که منظورى جز سوار شدن بر روى تنور نداشته، برنده بازى خواهد بود.

منبع:بیتوته