معلمی و کاهش آسیب‌های اجتماعی

مدرسه از مهمترین نهادهای اجتماعی، تربیتی و آموزشی و اصلی‌ترین رکن تعلیم و تربیت است که به منظور تربیـت صـحیح دانش‌آموزان در ابعاد دینی، اخلاقی، علمی، آموزشی، اجتماعی و کشف استعدادها و هدایت رشـد متـوازن روحـی و معنـوی و جسمانی آنان براساس اهداف مصوب دوره‌های تحصیلی و برابر ضوابط و دستورالعمل‌های وزارت آموزش و پرورش تأسـیس و اداره می‌شود. انتقال ارزش‌های اساسی جامعه در کانون اصلی توجه نظام آموزشی قرار دارد، بـه گونـه‌ای کـه مدرسـه دانـش‌آموزان را متعهد می‌سازد ارزش‌های جامعه را درونی سازند. در این میان نقش معلم برای انتقال این ارزش‌ها غیر قابل انکار و دارای اهمیت زیادی است.

در جامعه انسانی، اساسی‌ترین کار، تعلیم و تربیت است. کسی که این رسالت را به دوش می کشد "معلم" است. کار معلمی به هرگونه تلاشی که برای هدایت، تکامل و تعلیم و آموزش انسان صورت می‌گیرد اطلاق می‌شود. در نام‌گذاری طبقات مختلفی که وظیفه تعلیم و تربیت را بر عهده گرفته‌اند، اصطلاحاً تنها به یک طبقه "معلم"می‌گویند؛ یعنی همان کسانی که رسالت آموزش و پرورش فرزندان ما را از دوره کودکی و تحصیلات ابتدایی تا دوره جوانی و تحصیلات عالی، بر عهده می‌گیرند.

پژوهشگران معتقدند؛ جامعه به معلمان آگاه، دلسوز و توانمندی نیاز دارد که بتوانند اهداف نظام تعلیم و تربیت ‏را محقق نمایند. معلمی که وظیفه تربیت نسل آینده را بر عهده دارد باید در حوزه‌های مختلف فرهنگی و ‏اجتماعی تقویت شود به گونه‌ای که در مقابل تهاجمات فرهنگی بدون آسیب باشد. توجه معلمان به علوم ‏روز و دسترسی به آموزه‌های دینی و قرآنی و تلاش در جهت ترویج سبک زندگی سالم ضامن پیشرفت و ترقی جامعه دانش آموزی خواهد شد. معلمان نقش اصلی و محوری را در تربیت انسان‌های مفید وکارآمد جامعه بر عهده دارند و اداره امورکشور در آینده به دست افرادی صورت می‌گیرد که توسط معلمان امروز ‏تربیت و پرورش یافته‌اند. تعلیم و تربیت صحیح دانش آموزان توسط معلمان باعث می‌شود که جامعه از آسیب‌های اجتماعی در امان باشد. معلمان چون رسالت تعلیم و تربیت را بر عهده دارند، می‌توانند در اعماق ‏وجود انسان‌ها نفوذ کنند و تاثیرات ماندگاری از خود بجا گذارند‏.

بر اساس نتایج پژوهش‌ها، در رابطه با نقش و الگو معلم در ساخت شخصیت دانش‌‎آموزان به ۱۰ بعد اشاره شده است. این ابعاد عبارتند از: نقش آموزش و پرورش ذهنی، نقش الگویی و رشد عاطفی، نقش حمایتی و بارورسازی استعدادها و علایق، نقش تقویتی و تلاش در ایجاد رفتار مطلوب، نقش اجتماعی و ایجاد روابط سالم و سازنده، نقش مشورتی و تشخیص و عرضه راه حل برای مشکلات، نقش رهبری و ایجاد نظم و قدرت تصمیم‌گیری، نقش ابتکاری و ایجاد فرصت برای رشد خلاقیت‌ها، نقش انضباطی و کمک به کنترل شخصی، نقش معنوی و رشد ارزش‌های اخلاقی. معلمان در طول آموزش‌های آکادمیک بدو خدمت و ضمن خدمت با دیدگاه‌های مکاتب تربیتی، روانشناسی و جامعه‌شناسی پیرامون کارکردها و نقش‌های معلمی و نیز اصول و چگونگی انتقال دانش، توسعه و تقویت مهارت‌ها و ایجاد نگرش‌های مناسب در دانش‌آموزان و در نتیجه با ایفای نقش تربیتی خود آشنا می‌شوند.

نقش الگو بودن معلم به دلیل ارتباط مستقیم و مداوم با فراگیران از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. یعنی معلم توانمند می‌تواند با استفاده از خصایصی چون گشاده‌رویی، همبازی شدن با دانش آموزان، احترام به آنها، داستان‌گویی، عدم سرزنش و تنبیه دانش‌آموزان و در نهایت با دادن تقویت کننده مثبت، الگوی موثر برای آنها باشد.

به طور کلی رابطه دانش‌آموز با معلّم یک رابطه باطنی و معنوی است. دانش‌آموز یا دانشجو معلّم را شخصیتی محترم و ممتاز می‌داند که او را در بزرگ شدن و به استقلال و آزادی رساندن و به عضویت رسمی جامعه در آمدن کمک و مساعدت می نماید معلّم با روح و جان دانش‌آموز یا دانشجو سروکار دارد و به همین جهت به‌عنوان یک الگوی محبوب و مطاع پذیرفته می‌شود. دانش‌آموز اگر چه قبلاً در محیط خانواده علوم و اطلاعات فراوانی را کسب کرده رفتارهایی را آموخته و به اموری عادت کرده و تا حدودی شخصیت او شکل گرفته است ولی هنوز شکل ثابت به خود نگرفته و تا حد زیادی قابل انعطاف و تغییر است. کودک و نوجوان در این سنین از محیط خانواده خارج می‌شود و به‌طور رسمی در اجتماعی جدید یعنی مدرسه و یا دانشگاه پذیرفته می‌شود و در اینجاست که شخصیّت خویش را می‌سازد و تکمیل و تثبیت می‌نماید پس اینگونه است که به خوبی می‌توان به نقش معلم پی برد، از این روست که ویکتور هوگو عقیده دارد: «معلم چراغ روشن هر ملت است».

منابع:

*سفید سنگی، رضا و دیگران. (۱۳۹۸). «بررسی نقش معلمان در رابطه با فعالیت‌های تربیتی-اجتماعی دانش آموزان». مجموعه مقالات همایش آموزش ابتدایی. صص: ۱۳-۱.

*روحانی دهکردی،س و دیگران. (۱۳۹۱). «مدرسه و نقش آن در تعلیم و تربیت ارزش‌ها». مجله معرفت. شماره: ۱۷۹. صص: ۱۰۳-۹۵.

*کیفی بجستانی، ع و دیگران. (۱۳۹۴). «آموزش و پرورش و نقش معلم در جامعه». دومین کنفرانس بین‌المللی روانشناسی، علوم تربیتی و سبک زندگی. صص:۹-۱.

*مظاهری ،ح. (۱۳۷۶). «نقش معلم در جامعه». ماهانامه پاسدار اسلام. شماره: ۱۸۵. صص: ۵-۱.

*سلیمانی،م. (۱۳۸۶). «نقش معلم در تربیت و زندگی انسان». ماهنامه پاسدار اسلام. شماره۲۷. صص:۲۲-۱۰.

انتهای پیام