«لیپار»؛ آلترناتیو «شبی که ماه کامل شد»

خبرگزاری شبستان، سرویس فرهنگی- محمد پورعلم : «شبی که ماه کامل شد» با نمایش در سی و هفتمین جشنواره فیلم فجر مورد توجه منتقدان و داوران جشنواره قرار گرفت. فیلم در اکران عمومی هم با استقبال مردم روبرو شد اما در این میان تنها یک گروه از مضامین طرح شده در فیلم ناراضی بودند: گروهی از مردم و سینماگران سیستان و بلوچستان. نکته جالب توجه این که ساخته «نرگس آبیار» در زمان برپایی جشنواره، در زاهدان به نمایش درنیامد و در زمان اکران نوروزی هم پس از حرف و حدیث های فراوان با حدود چهل روز تاخیر نسبت به تهران و شهرهای دیگر روی پرده سینما «اشراق» زاهدان رفت.

البته این اولین بار نبود که حداقل بخشی از مردم سیستان و بلوچستان نسبت به تصویر استان خود در سینما واکنش منفی نشان دادند. حدود دو سال قبل، هنگام اکران فیلم «شعله ور» ساخته حمید نعمت الله در زاهدان، اداره ارشاد استان به خاطر اعتراض ها به فیلم، مانع از ادامه نمایش فیلم شد.

اما چرا تصویر سیستان و بلوچستان در سینمای ایران تا این اندازه اهالی استان را برمی آشوبد؟ پاسخ به این پرسش را می توان از خلال سخنان مسئولان و هنرمندان این استان جستجو کرد. تیرماه امسال بود که «علی زینی وند»، معاون سیاسی اجتماعی استانداری سیستان و بلوچستان در حاشیه نشست پروژه ملی ساماندهی صدور مجوز راه اندازی یک هزار کارگاه سوزن دوزی استان، با انتقاد از «شبی که ماه کامل شد»، گفت: «فیلم نامه خانم آبیار اگر از عمق واقعیت های سیستان و بلوچستان برمی خاست این گونه ساخته نمی شد.»

این مقام مسئول همچنین با اشاره به ظرفیت های استان گفته بود: «سیستان و بلوچستان مملو از ظرفیت های بی نظیر و پنهان است اما تصویری که از آن به نمایش درمی آید، تصویر نامطلوبی است که با واقعیت ها سازگاری ندارد. استان ما مملو از تنوع است که کمتر به آن توجه شده است.»

نکته ای که «حسین ریگی»، فیلمساز اهل سیستان و بلوچستان هم در گفتگویی که به تازگی منتشر شده، بر آن صحه می گذارد: «متاسفانه اکثر فیلم‌هایی که درباره این استان ساخته شده یا به بحث مواد مخدر پرداخته‌اند و یا به اشرار، فقر و... اشاره کردند و تاکنون فیلمی که به چهره اصلی زیست‌بوم سیستان و بلوچستان و مهمان‌‌نوازی، تاریخ، جغرافیا و شاخصه‌های اجتماعی این استان پرداخته باشد، ساخته نشده و به جرات می‌توانم بگویم سینمای ایران متاسفانه صرفاً به نکات منفی که شاید پنج درصد استان را شامل شود پرداخته و از ۹۵ درصد ظرفیت‌های محتوایی و فرهنگی مثبت منطقه غافل مانده است. بخشی از این ماجرا به عدم شناخت برمی‌گردد و بخشی به نبود تحقیق و این مساله باعث شده تا چهره اصلی این استان دیده نشود.»

البته باید توجه داشت، «شبی که ماه کامل شد» در کارنامه کاری «نرگس آبیار» پیشرفتی چشمگیر به حساب می آید؛ چنان که از این پس می توان به انتظار فیلم های تازه این کارگردان و تسری نگاه او به موضوعات مختلف نشست. کارگردانی که حالا علاوه بر زاویه دید جالب توجه، در بهره گیری از قابلیت های سینما، انتخاب بازیگر و بازیگردانی هم به پختگی قابل توجهی دست یافته است.

با همه این ها اما به نظر می رسد در ماه های گذشته و پس از آن که «شبی که ماه کامل شد» و کارگردانش به طور فزاینده مورد تحسین قرار گرفتند، رایزنی هایی از سوی اهالی فرهنگ و سیاست سیستان و بلوچستان به جریان افتاده که هدف آن ساخت تصویری آلترناتیو برای تصاویری است که تاکنون در سینمای ایران از این استان جنوبی است.

یکی از نشانه های این تلاش به سخنان معاون سیاسی اجتماعی استانداری سیستان و بلوچستان بازمی گردد که از همراهی دولت با ساخت فیلمی مبتنی بر واقعیت های استان خبر داد. وعده ای که حالا به نظر می رسد پس از چندماه به تحقق نزدیک شده است. چنان که روز گذشته خبر تولید فیلم «لیپار» درباره سیستان و بلوچستان اعلام شد. کارگردان این اثر اتفاقا «حسین ریگی» است که سال گذشته با مستند «فصل بادهای گرم» در دوازدهمین جشنواره سینماحقیقت حاضر بود. «فصل بادهای گرم» داستان زندگی «کبری لک زاهد»، یک معلم سوادآموزی است که خود تا 12 سالگی درس نخوانده؛ چراکه ناپدری‌اش به او اجازه تحصیل نمی‌داده اما بر اثر یک اتفاق با یکی از معلمان نهضت سوادآموزی آشنا می‌شود و شروع به تحصیل می‌کند تا این که لیسانس تربیت بدنی می گیرد و کارمند آموزش و پروش می‌شود. «کبری» حالا شب و روزش شده تلاش برای باسواد کردن دختران سیستان.

«حسین ریگی» حالا قرار است نخستین کارگردان بومی باشد که یک فیلم بلند داستانی درباره سیستان و بلوچستان می سازد. یک «ملودرام اجتماعی با رگه های عاشقانه» درباره «پنج نوجوان که در شرایطی خاص قرار می گیرند.». ریگی درباره مراحل پیش تولید «لیپار» گفته که این فیلم محصول «نشست‌های مشترکی است که با حضور مدیران ارشد استان سیستان و بلوچستان در بنیاد سینمایی فارابی» برای تولید «فیلم‌های سینمایی با رویکرد متفاوت و واقع‌گرایانه به این منطقه» است. فیلمی که هم مراحل «نگارش فیلمنامه» و هم «مرحله تولید»، محصول نگرشی تازه به سیستان و بلوچستان و مردم این خطه است. برای تحقق این امر، پس از تایید ایده اولیه، تیم فیلمنامه‌نویسی در سفری ده روزه به استان خصوصا منطقه چابهار، فیلمنامه اولیه را به نگارش درآورده است. از سوی دیگر قرار است پروسه کارگردانی «لیپار» به نوعی به کارگاهی برای سینماگران سیستان و بلوچستان بدل شود؛ به طوری که علاوه بر بهره مندی از «بازیگران خلاق استان» در کنار بازیگران مطرح کشور، نیروهای بومی پشت دوربین هم از تولید فیلم برای تجربه اندوزی بهره ببرند.

بر اساس آن چه گفته شد، در ماه های آتی می توان در انتظار انتشار اخبار تازه ای از مراحل فیلمبرداری «لیپار» و حضور آن در جشنواره فیلم فجر آتی باشیم. فیلمی که به تهیه کنندگی به تهیه کنندگی «سپهر سیفی» و «کانون ایران نوین»، مشارکت بنیاد سینمایی فارابی و جذب سرمایه از سوی مسئولان استانی و کارآفرینان بومی ساخته خواهد شد. حال باید دید نخستین فیلم بلند مردم بومی درباره سیستان و بلوچستان درباره استان خود، واجد چه ویژگی ها و جزئیات دیده نشده از این خطه خواهد بود؛ منطقه ای که برای مردم سایر نقاط کشور هنوز ناشناخته باقی مانده است.

پایان پیام/14