جریمه لغو و تاخیر پروازها به جیب چه کسی رفت؟

اطلاعات به دست آمده از سامانه رصد و پایش تاخیرهای پروازی (پروازنما) نشان می‌دهد در ۹ ماهه اول سال گذشته، ۶ هزار و ۶۲۹ پرواز لغو شده و هزار و ۸۰۲ پرواز با تاخیر بیش از ۴ ساعت انجام شده است که با احتساب متوسط ۱۰۰ نفر برای هر پرواز برآورد شده شرکت‌های هواپیمایی داخلی ملزم به پرداخت ۸۴٫۳ میلیارد تومان جرایم تاخیر پروازی به مسافران بوده‌اند؛ اما مشخص نیست این رقم پرداخت شده یا خیر و اگر پرداخت شده به مسافران رسیده است یا نه؟

به گزارش تجارت‌نیوز، این اطلاعات پس از افشاگری سخنگوی کمیسیون اصل ۹۰ مجلس از میزان تاخیرها و لغو پروازها اهمیت بیشتری پیدا می‌کند. بهرام پارسایی هفته گذشته بدون اشاره به بازه زمانی دقیقی گفته بود که «گزارشی مبنی بر لغو هشت هزار پرواز داخلی و هفت میلیون و ۹۰۰ هزار دقیقه تاخیر پرواز دریافت کرده است». این تاخیر‌ها در حالی رخ می‌دهد که بهای بلیت هواپیماها نیز به ‌شدت افزایش داشته است. با وجود افزایش قیمت، اما شرکت‌های هوایی در برابر تاخیرهای زیاد، چندان پاسخگو نیستند.

بر اساس قانون، خط هوایی موظف است در پروازهایی که بیش از سه ساعت تاخیر داشته باشند، امکانات پذیرایی، حمل‌ونقل و اسکان مسافران را فراهم کند. اما گفته می‌شود که اگر مسافر خارجی در پرواز وجود داشته باشد، ایرلاین‌ها مسئولیت ارائه این خدمات را به عهده می‌گیرند اما در مورد مسافران ایرانی این کار انجام نمی‌شود.

سازمان هواپیمایی کشوری در توجیه تاخیرها و لغو پروازها همچنان به دفاع از ایرلاین‌ها پرداخته و بهانه «تحریم‌های صنعت هوایی» را آورده است. این یکی از ده‌ها مشکلی است که می‌تواند در بروز تاخیرها و لغو پروازها اثرگذار باشد. با این همه، ‌برخی کارشناسان معتقدند که چنین توجیهی مورد قبول نیست و بخش زیادی از آمار ارائه ‌شده تاخیرها و لغو پروازها در بازه‌ای رخ داده که تحریم‌ها از صنعت هوانوردی ایران برداشته شده بود.

جزییات تاخیرها

سامانه رصد و پایش تاخیرهای پروازی (پروازنما) جزییاتی خواندنی از تاخیر و لغو پروازها ارائه کرده است. نخستین نکته‌ای که در این گزارش به چشم می‌خورد، اعداد و ارقام بزرگی از لغو یا تاخیر در پروازهاست. چنان‌که گزارش شده در ۹ ماه ابتدایی سال گذشته، ۶ هزار و ۹۲۹ پرواز «لغو» و هزار و ۸۰۲ پرواز نیز با تاخیری بیشتر از ۴ ساعت انجام شده‌اند. بنابراین اگر متوسط تعداد مسافران هر پرواز ۱۰۰ نفر باشند، ایرلاین‌ها ملزم به پرداخت حدود ۸۴٫۳ میلیارد تومان جریمه به مسافران بوده‌اند. این رقم بر اساس نرخ مصوب در آیین‌نامه‌ حقوق مسافر تدوین شده از سوی سازمان هواپیمایی کشوری برآورد شده است. اینکه چه تعداد از مسافران توانسته‌اند در پی تاخیر و لغو پروازها از ایرلاین جبران خسارت کنند، منتشر نشده است. آن‌گونه که پایگاه خبری حمل‎ونقلی «تین نیوز» گزارش داده در فروردین ماه سال گذشته ۹۵۸ پرواز لغو شده و ۶۷ پرواز تاخیر بیش از ۴ ساعته داشته است که شرکت‌های هواپیمایی داخلی برای جبران خسارت وارد شده به مسافران، ‌ملزم به پرداخت ۱۰ میلیارد و ۵۱۰ میلیون تومان بوده‌اند.

در اردیبهشت‌ماه عدد لغو پروازها اندکی کاسته شده و به ۸۸۱ پرواز رسیده و ۶۷۱ پرواز نیز با تاخیر بیش از ۴ ساعته انجام شده است. این اعداد، ایرلاین‌ها را ملزم به پرداخت ۱۰ میلیارد و ۵۷۰ میلیون تومان جرایم پروازی به مسافران می‌کند.

این آمار در خردادماه از ۵۶۵ پرواز لغو شده و ۱۲۰ پرواز با تاخیر بیش از ۴ ساعت حکایت دارد. بنابراین در این ماه نیز ایرلاین‌ها باید ۶ میلیارد و ۸۵۰ میلیون تومان خسارت به مسافران می‌دادند. البته در این ماه به دلیل هک شدن تابلوهای فرودگاهی، حدود ۲۲ درصد از داده‌های تابلوهای پروازی از دسترسی خارج شده است. در تیرماه نیز جمعا ۷۲۶ پرواز لغو شده و ۲۱۹ پرواز نیز با تاخیر بیش از ۴ ساعت انجام شده‌اند. بر اساس این آمار شرکت‌های هواپیمایی ملزم به پرداخت ۹٫۴۵ میلیارد تومان خسارت بوده‌اند. در مردادماه جمعا ۷۴۵ پرواز لغو شده است و ۲۷۰ پرواز تاخیر بیش از ۴ ساعت داشته‌اند که برآورد شده که شرکت‌های هواپیمایی ملزم به پرداخت ۱۰ میلیارد و ۱۵۰ میلیون تومان جرایم پروازی به مسافران بوده‌اند.

در شهریورماه جمع لغو پروازها به ۸۵۳ رسیده و ۱۲۵ پرواز نیز تاخیر بیش از ۴ ساعت انجام شده است که بر اساس آن ایرلاین‌های داخلی موظف به پرداخت ۹ میلیارد و ۷۸۰ میلیون تومان خسارت بوده‌اند. در مهرماه رقم لغو پروازها به ۶۷۲ رسیده و ۱۰۹ پرواز نیز با تاخیر بیش از ۴ ساعت انجام شده‌اند که بر اساس آن ایرلاین‌های داخلی موظف به پرداخت ۷ میلیارد و ۸۱۰ میلیون تومان خسارت بوده‌اند. در آبان ماه جمع لغو پروازها به ۶۰۸ پرواز رسیده است و ۷۳ پرواز نیز با تاخیر بیش از ۴ ساعت انجام شده است که بر اساس آن ایرلاین‌های داخلی موظف به پرداخت ۶ میلیارد و ۸۱۰ میلیون تومان خسارت بوده‌اند. سرانجام در آذرماه جمعا ۴۸۹ پرواز لغو شده که ۴۷ پرواز تاخیر بیش از ۴ ساعت داشته است که بر اساس آن ایرلاین‌های داخلی موظف به پرداخت ۵ میلیارد و ۳۶۰ میلیون تومان خسارت بوده‌اند.

بی‌اطلاعی مسافران

در حالی شرکت‌های هواپیمایی و مدیران صنعت هوایی تحریم‌ها را علت اصلی تاخیرهای پروازی می‌دانند که بررسی گزارش‌های جهانی نشان می‌دهد حدود ۳۰ درصد تاخیرها به مدیریت ایرلاین وابسته است. از سوی دیگر بیشتر علت تاخیرها در کشور به دلیل دیر رسیدن هواپیما، مدیریت ایرلاین، سیستم حمل‌ونقل هوایی، آب‌وهوا و مسائل امنیتی بوده است.

سازمان هواپیمایی کشوری به عنوان متولی مدیریت پروازی در ایران، تاکنون پاسخ روشنی به این سوال نداده که چه مقدار از این جریمه به چه کسانی پرداخت شده است. تلاش خبرنگار «اعتماد» برای تماس با سخنگوی این سازمان و دریافت اظهارنظر از هر یک از مدیران سازمان هواپیمایی کشوری نیز در این باره ناکام ماند و سوالات ما بی‌پاسخ گذاشته شد.

از سوی دیگر بسیاری از مسافران هوایی به حقوق خود در صورت تاخیر و کنسلی پرواز آگاهی ندارند یا اینکه زمانی که به دنبال حقوق خود می‌روند، ایرلاین‌ها به روش‌های مختلف از پرداخت آن سر باز می‌زنند. این در حالی است که مطابق دستورالعمل حقوق مسافر سازمان هواپیمایی کشوری، پروازهای دارای تاخیر بالاتر از ۴ ساعت مشمول جرایم سنگین‌تری می‌شوند.

ایران‌ایر در رده دوم

فارغ از ایرلاین‌های خصوصی و شبه دولتی که در عرصه حمل‌ونقل در میان ۱۶ ایرلاینی که در گزارش سامانه رصد و پایش تاخیرهای پروازی مورد بررسی قرار گرفته، هواپیمایی ملی ایران، ایران‌ایر ‌در جایگاه بسیار نامناسبی از نظر میزان تاخیرها و لغو پروازها قرار دارد. در ۹ ماهه ابتدای سال گذشته، میانگین میزان تاخیرها در این ایرلاین با توجه به ۲۱ هزار پروازی که انجام داده نزدیک به ۲۹ دقیقه برای هر پرواز بوده است. ۷ درصد از پروازهای این ایرلاین که به نوعی مهم‌ترین ایرلاین کشور محسوب می‌شود نیز «لغو» شده است. این عملکرد فقط کمی با بردترین عملکرد ایرلاین‌ها یعنی ایرلاین بخش خصوصی «آتا» فاصله دارد که میانگین تاخیرهای آن ۳۵ دقیقه است و ۷٫۵ درصد لغو پرواز داشته است. ایران‌ایر در ۹ ماه ابتدایی سال گذشته هزار و ۴۶۷ پرواز خود را لغو کرده که در این زمینه نیز رتبه دوم میان ایرلاین‌های کشور را داراست.

منبع: اعتماد