تولد متبسم گروه دستان

حمید متبسم (زاده ۲۴ مرداد ۱۳۳۷ مشهد) آهنگساز و نوازنده تار و سه‌تار و از بنیان‌گذارانِ گروه دستان است. وی از نوازندگان و آهنگ‌سازان حال حاضر کشور است که به همراه گروه دستان در طرح‌ریزی و اجرای موسیقی سازی همگام با موسیقی آوازی نقشی به‌سزا داشته‌است.

نام متبسم مصداق بارز اهمیت خلاقیت در هنر موسیقی امروز ایران ماست. او هنرمندی است که با تکیه با عنصر خلاقیت توانسته گروه دستان را که از نظر سازی، انسامبلی کوچک است بعنوان یکی از گروه‌هایی که موفق شده به موسیقی اصیل ایرانی رنگ و بوی تازه و بدیع ببخشد مطرح کند. همین خلاقیت است که وقتی با صدای خواننده نوگرا و ساختار شکن در عرصه موسیقی سنتی مانند شهرام ناظری در هم می‌آمیزد آثاری خلق می‌شود که باید آن را بدیع، متنوع و در عین حال اصیل نامید.

این هنرمند در دوران کودکی آموزش تار را نزد پدرش علی متبسم آغاز کرد و سپس در کلاس درس استادانی همچون حبیب‌الله صالحی، زیدالله طلوعی، هوشنگ ظریف، محمدرضا لطفی و حسین علیزاده شاگردی کرد.

او با کانون چاووش و گروه عارف در ارتباطی مداوم بوده است و پس از اقامتی چند ساله در آلمان، در بازگشت به کشور گروه موسیقی دستان و چکاوک را به همراه دیگر هنرمندان راه‌اندازی کرد. از دیگر فعالیت‌های وی تأسیس انجمن تار و سه‌تار، برگزاری سمینارهای موسیقی سالانه و تشکیل گروه مضراب (از هنرجویان) و پردیس (ارکستر بین‌الملل) است.

متبسم در سال ۱۳۸۷ ارکستر بزرگ سازهای ایرانی مشتمل بر ۴۰ نوازنده و خواننده کر را با همکاری بهرنگ تنکابنی تأسیس کرد. این ارکستر به منظور اجرای قطعه سیمرغ اثری از او برای ارکستر بزرگ، گروه کر و به خوانندگی همایون شجریان تأسیس شد و کار خود را از پاییز ۱۳۸۸ با رهبری محمدرضا درویشی آغاز کرد و در مرداد سال ۱۳۸۹ اولین اجرای سیمرغ در استادیوم تنیس مجموعه ورزشی انقلاب به روی صحنه رفت. این اثر یک بار دیگر در تابستان ۱۳۹۰ در تالار وحدت به رهبری آهنگساز اثر به روی صحنه رفت و پس از آن در مهر همان سال دو کنسرت دیگر از سیمرغ در شهرهای هرلن و لاهه در کشور هلند برگزار شد.

او آهنگسازی است که سابقه همکاری بعنوان آهنگساز و نوازنده با خوانندگان مطرح موسیقی ایران از جمله شهرام ناظری، مرحوم ایرج بسطامی، صدیق تعریف، سیما بینا را در کارنامه پربار هنری خود به ثبت رسانده است. همایون شجریان و سالار عقیلی هم از جمله خوانندگانی هستند که از آثار حمید متبسم بی بهره نمانده اند.

متبسم اوایل دهه هفتاد گروه موسیقی دستان را به اتفاق محمدعلی کیانی نژاد پایه گذاری کرد، به اعتقاد برخی از کارشناسان این گروه در ابتدا تحت تاثیر گروه عارف و کارهای پرویز مشکاتیان قرار داشت، اما به مرور موفق شد تا طعم و رنگی تازه را به فضای موسیقی ایران وارد کند.

آلبوم بامداد منتشر شده در سال 1362 از آثار این آهنگساز است که تجربه‌ای متفاوت در آهنگسازی و تنظیم بود که نام متبسم را به عنوان آهنگسازی خوش ذوق در عرصه موسیقی ایران مطرح کرد. آلبوم بامداد بعدها به عنوان یکی از آلبوم‌های تاثیرگذار و جریان ساز در موسیقی ایران به یادگار ماند.

متبسم به همراه گروه دستان کنسرت‌های متعددی را در خارج و داخل ایران اجرا کرد که مهمترین آن اجراهای متعدد با شهرام ناظری بود. آلبوم ساز نو آواز نو حاصل سال های همکاری متبسم و گروه دستان با ناظری بود که در سال 1376 روانه بازار موسیقی ایران شد.

همکاری با صدیق تعریف در انتشار آلبوم ماه عروس و آخرین کار با ناظری با عنوان لولیان هم از دیگر کارهای متبسم به شمار می‌رود.

متبسم به همراه گروه دستان از سال 85 تا کنون به ارائه کنسرت‌هایی با سالار عقیلی و همایون شجریان پرداخته که حاصل آنها انتشار آلبوم های قیژک کولی و به نام گل سرخ بوده است.

ارشد طهماسبی موسیقیدان مطرح ایرانی در باره حمید متبسم و گروهش دستان می‌گوید: «حمید متبسم از نظر من یکی از تاریخی‌ترین موسیقی‌دانان این روزگار است که سلامت زندگی کرده است. من از زمانی که در چاووش فعالیت می‌کرد با او هم‌نوازی و هم‌کاری کرده‌ام و تا به‌امروز موسیقی‌دانی با این مقدار تلاش و خسته نشدن و انضباط در زندگی‌ام ندیده‌ام. حاصلِ این نوع نگاهِ او به زندگی، چنین ایستادگی‌ای‌ است که هم‌اکنون نتیجه‌اش مشخص می‌شود. او طی سی سال اخیر توانسته یک گروه را با چند سازِ محدود روی صحنه ببرد و توانسته صدایی زیبا از این ارکسترِ کوچک بیرون بیاورد؛ آنقدر که من هیچ‌گاه احساس نکردم که مثلا در گروهِ دستان، جای سنتور یا نی خالی است. به نظر من او یکی از شاخص‌ترین هنرمندان موسیقی بعد از انقلاب است که توانسته صدای متفاوتی از یک گروه کوچک درآورد و یک گروهی را سی سال ساماندهی کند. ما فقط می‌توانیم به این نکته اذعان داشته باشیم که وجودِ او و امثالِ او در موسیقی ما از هر لحاظ یک موهبت است و امیدوارم حمید متبسم‌ها در تاریخ موسیقی ما تکثیر شوند، چرا که بهره‌هایش را ما خواهیم برد.»