مجموعه گنجعلی خان، شاهکاری در دل کرمان

مجموعه‌ی گنجعلی خان یکی از شاهکار‌های به جا مانده‌ی گنجعلی خان در دوران صفویه است و هم اکنون مهم‌ترین و مشهورترین جاذبه‌های گردشگری و توریستی شهر تاریخی کرمان محسوب می‌شود که در مرکز بافت قدیمی شهر قرار گرفته و همجواری آن با بازار بزرگ کرمان، پکیج کاملی برای گردشگران فراهم کرده است.

معماری کم نظیر این مجموعه گنجعلی خان توسط استاد سلطان محمد معمار یزدی و در مساحت ۱۱۰۰۰ متر مربع، انجام گرفت و چندین بنای تاریخی را در دل خود جای داده و همانند موزه ای، دیدنی‌های زیادی را به نمایش می‌گذارد. حتی اگر برای مدت کوتاهی مسافر شهر کرمان هستید، بازدید از این مجموعه را فراموش نکنید.

میدان گنجعلی خان
میدان گنجعلی خان یکی از بهترین بخش‌های مجموعه‌ی گنجعلی خان می‌باشد. جالب است بدانید که اکثر میدان‌های تاریخی در شهر‌های بزرگی همچون اصفهان و همچنین کرمان، در مرکز شهر واقع شده است و دسترسی گردشگران را به سایر نقاط شهر راحت‌تر می‌کنند. اگر در مرکز میدان گنجعلی خان قرار بگیرید می‌توانید بازار بزرگی را در ۳ ضلع آن ببینید؛ سرای گنجعلی خان در ضلع دیگر این میدان واقع شده است. بنا‌های قدیمی اطراف میدان، طاق نما‌های خشتی، کاشی کاری‌های منقوش و حوض آبی که در میان فضای سبز وجود دارد چهره‌ی زیبایی به این میدان بخشیده است. در این میدان وسیع همچون میدان نقش جهان اصفهان، هیچ اتوموبیلی تردد نمی‌کند؛ بنابراین با خیال راحت در گوشه و کنار آن قدم بزنید و از تماشای آن لذت ببرید.

بازار بزرگ گنجعلی خان؛ مهم‌ترین بازار‌های سنتی کرمان
بازار‌های سنتی همیشه جزو جدانشدنی از سفرنامه‌های هر فرد هستند؛ بویژه اگر این بازارچه‌ها قدیمی و تاریخی باشند. بازار گنجعلی خان یکی از مهم‌ترین بازار‌های بزرگ و سنتی کرمان است که در بخش جنوبی میدان گنجعلی خان قرار دارد. با ورود به بازار تاریخی گنجعلی خان، به زمان فرمانروایان صفوی سفر می‌کنید. با قدم زدن در طول بازار می‌توانید حمام گنجعلی خان، حجره‌ها و طاقنما‌های طراحی شده را ببینید که در زیر آن دستفروشان مشغول بکار هستد.
اینکه جا پای بازاریان و مردم کرمان قدیم، قدم می‌گذارید، حس لذت بخش و وصف ناشدنی خواهد بود. از مزیت‌های این بازار این است که حجره‌های آن به لطف هنرمندان و بازاریان شهر رونق گرفته و محیط دنجی برای بازارگردی، خرید سوغات و صنایع دستی فراهم آورده است. پیشنهاد می‌کنیم از بازار قیصریه در انتهای بازار گنجعلی خان نیز دیدن کنید.

حمام قدیمی با گچ بری‌ و نقاشی های زیبا
در سمت راست بازار گنجعلی خان حمام تاریخی این مجموعه قرار دارد. از سردر حمام، گچ بری‌ها و نقاشی زیبا شروع می‌شوند و تا راهرو‌ها و بخش‌های داخلی حمام ادامه می‌یابند. تمام تزئینات داخلی حمام را می‌توان در دو بخش تقسیم کرد. بخش بالایی که شامل نقاشی‌های گل و بوته و گچ بری‌های متعلق به دوره صفویه است و بخش پایینی که متعلق به دوران قاجاریه می‌باشد، با تصاویری از شکار پادشاهان، کاروان‌های شتر با نگاره‌هایی از داستان خسرو و شیرین و ... شما را مجذوب خود می‌کند. اگر به قسمت پایین نقاشی‌ها دقت کنید، کتیبه‌ای از جنس مرمر سبز می‌بینید که اشعاری را به خط نستعلیق روی آن حک کرده اند. قدمت این کتیبه به سال ۱۰۲۰ هجری قمری برمی گردد.

کمی جلوتر می‌رویم و به ترتیب با عبور از راهرو، هشتی کوچک و درگاهی حجاری شده، به قسمت سربینه یا همان رختکن می‌رسیم. سربینه به عنوان فضای اصلی حمام، از بخش میانی با سقفی بلند و غرفه‌هایی کوچک‌تر با حوضچه‌های جداگانه در اطراف تشکیل شده است. حوض بزرگی که در وسط بخش میانی قرار گرفته، جذابیت این حمام را دوچندان می‌کند. امروزه از حمام گنجعلی خان به عنوان موزه مردم شناسی کرمان استفاده می‌شود. در این موزه، مجسمه‌های مومی اقشار مختلف، ظروف قدیمی نظیر تاس، تشت، لنگ، سینی‌های قدیمی و هر نوع لوازمی که در حمام‌های قدیمی کاربرد داشته را می‌توانید ببینید.

موزه مردم شناسی کرمان
در بین تمام موزه‌های مردم شناسی در کشورمان، موزه مردم شناسی گنجعلی خان از شهرت بسیار بالایی برخوردار می‌باشد و به جرات می‌توان گفت با مرور بخش‌های مختلف آن، به بهترین شکل ممکن سبک زندگی در این شهر براحتی مرور خواهد شد. مجسمه‌های این موزه هنر هنرمندان کشورمان در دانشگده هنر‌های زیبا دانشگاه تهران می‌باشند که در سال ۱۳۵۲ به این موزه منتقل شدند. در این موزه سبک زندگی اقشار مختلف جامعه در سال‌های بسیار دور، روحانیون و مردم عادی و نحوه‌ی استحمام آن‌ها و همچنین نوع لباس‌های محلی این شهر به خوبی نمایش داده شده است.

مسجد تاریخی گنجعلی خان
مسجد گنجعلی خان در شمال شرقی میدان این مجموعه قرار گرفته و نمای زیبایی به بنا‌های قوسی شکل و دوطبقه‌ی اطراف میدان بخشیده است. در وصف این بنا می‌توان به ۱۲ نورگیر در پوشش گنبدی آن اشاره کرد. محرابی با نقش گلدان و لوح مرمرین از جاذبه‌های دیگر این مسجد هستند. تزئینات شبستان نظیر نقاشی ها، گچ بری‌ها و مقرنس‌های هنرمندانه از لنز دوربین عکاسان جا نمی‌مانند. بر خلاف درِ چوبی مسجد، کف ایوان و کتیبه‌ی بالای در سنگی است. بنای این مسجد به بزرگی مسجد‌های تاریخی اصفهان نیست؛ بنابراین می‌توانید با یک کادر هنرمندانه، سلفی زیبایی با این اثر تاریخی بگیرید.

مدرسه و کاروانسرا
مدرسه و کاروانسرای گنجعلی خان در ضلع شرقی میدان قرار دارد. جالب است بدانید مدرسه‌ای که در زمان قدیم بسیار پر رونق بوده، هم اکنون به عنوان مشهورترین حوزه علمیه‌ی شهر کرمان شناخته شده است. کتیبه‌ی کاشی کاری شده‌ی روی سردر کاروانسرا متعلق به سال ۱۰۰۷ هجری قمری می‌باشد. معماری خاص محمد سلطان یزدی این مدرسه را به یکی از دانشکده‌های هنر کرمان تبدیل کرده است.

ضرابخانه
ضرابخانه یکی دیگر از دیدنی‌های مجموعه گنجعلی خان است که در بخش شمالی میدان با گنبدی بلند و مجهز به کلاه فرنگی خودنمایی می‌کند. سردر ورودی این ضرابخانه بسیار ساده و آجری می‌باشد. نور داخلی بنا از طریق کلاه فرنگی که روی گنبدی بلند تعبیه شده، تامین می‌شود. جالب است بدانید که در زمان مرمت بنا، قطعاتی متعلق به کار ضرب سکه و همچنین تعدادی سکه مسی پیدا شد و همین امر مهر تایید کاربری ضرابخانه شد. هم اکنون ضرابخانه‌ی گنجعلی خان به عنوان موزه‌ی سکه میزبان گردشگران است. پیشنهاد می‌کنیم حتما از این موزه دیدن کنید، چون قرار است سکه‌های قدیمی و تاریخی زیادی را ببینید.

آب انبار
آب انبار یکی دیگر از بخش‌های به جا مانده از مجموعه‌ی گنجعلی خان است که درست در مقابل کاروانسرا واقع شده است. با بازدید از این اثر تاریخی، خاطرات گشت و گذار در مجموعه‌ی معروف گنجعلی خان را تکمیل کنید.