افول صنایع دستی در کرمان / شهر جهانی گلیم خاموش تر از همیشه

به گزارش پایگاه خبری تحلیلی کرمان خبر ؛ کرمان یکی از مهمترین استان‌های کشور در بحث صنایع دستی است، تنها در بخش تولید قالی و فرش، مصنوعات مسی و گلیم این استان حرف‌های زیادی برای گرفتن دارد، اما وقتی در شرایطی که کشور تحریم است و هنرهای سنتی و دستی هر استان مهمترین پتانسیل در راستای کمترین سرمایه گذاری و بیشترین بهره برداری اقتصادی برمبنای توانمندی بومی مردم است عملاً صنایع دستی کرمان وضعیت مناسبی ندارد.

قالی کرمان زمان زیادی است که جایگاه خود را در بازارهای جهانی از دست داده است و علیرغم توانمندی‌های فراوان اما دلال بازی، عدم حمایت از فرش بافان، عدم راه اندازی موزه فرش کرمان، افزایش قیمت نهاده‌های تولید، کپی طرح‌های قالی کرمانی توسط کارخانه‌های فرش ماشینی و قالی بافان پاکستانی و افغانی و هندی و بنگلادشی این هنر را مخدوش کرده است.

مس کرمان بدون استاد کار مانده است

شهر کرمان به عنوان یکی از قطب‌های اصلی صنایع مس شناخته شده است، وجود معادن بزرگ مس جهان در کرمان نتوانسته پشتوانه خوبی برای صنعتگران باشد، وقتی وارد بازار مسگران کرمان می‌شوید به جز یک مجسمه غول پیکر از یک مسگر دیگر نمی‌توانید فردی را پیدا کنید که در حال مسگری باشد.

پته کرمان در دست افغانستانی‌ها

استادان مسگری مدتهاست دست از کار کشیده‌اند و حجره‌های مسگری کوره‌ها را خاموش کرده‌اند، حجره‌ها به مکانی برای فروش ظرفی تبدیل شده‌اند که سهم مس کرمان از آنها حداکثر ۵۰ درصد است و بقیه را یا صنایع دستی نیکل و یا صنایع دستی اصفهان! چین! شامل می‌شوند و هر سال وقتی به مرور عملکرد سازمانهای متولی این امر برای رونق گرفتن بازار مسگران نگاه می‌کنیم عملاً فقط شعارهایی را می‌بینیم که عملی نشده‌اند.

استادان مسگری مدتهاست دست از کار کشیده‌اند و حجره‌های مسگری کوره‌ها را خاموش کرده‌اند، حجره‌ها به مکانی برای فروش ظرفی تبدیل شده‌اند

اما در بخش دیگر بازار می‌توان پته کرمانی را مشاهده کرد پته هایی که هر روز حضورشان در خانه‌های کرمانی‌ها کمرنگ‌تر می‌شود و بافندگان فرش باف را افغانستانی هایی تشکیل می‌دهند که از هر فرصتی برای کسب درآمد استفاده می‌کنند اما در دستان دخترهای کرمانی دیگر پارچه‌های پته دیده نمی‌شود.

اگر در برند جهانی به صنایع دستی کرمان نگاه کنیم به چند سال قبل باز می‌گردیم زمانی که جشن ثبت جهانی گلیم در روستای دارستان برگزار شد و شهر سیرجان به عنوان پایتخت گلیم جهان شناخته شد. اما سوال اینجاست که در روز صنایع دستی چه رویکرد قابل تاملی برای معرفی این پتانسیل به بازارهای القوه جهانی انجام شده و آیا برگزاری یک نمایشگاه با ۲۰ غرفه برای شهروندان سیرجانی می‌تواند قابلیت‌های صنایع دستی را در جهان نشان دهد؟

۷۰ هزار صنعت گر و فقط ۵ هزار بیمه شده

در استان کرمان با توجه به وجود خرده فرهنگ‌های فراوان صنایع دستی عمقی معادل عمق فرهنگ و تاریخ دارد، در حالی که کشور در تحریم است طبق بررسی‌های اقتصادی سرمایه گذاری در بخش صنایع دستی زود بازده است و نیاز به سرمایه اندک دارد در حالی که می‌تواند نقش موثری در توسعه اشغال زایی داشته باشد اما در کرمان وضعیت قالی بافان نمونه‌ای از موقعیت نامناسب فعالان صنایع دستی است.

هم اکنون ۷۰ هزار فعال صنایع دستی در کرمان فعال هستند اما صنایع دستی در رده‌های ابتدایی اشتغال زایی در استان نیست، نکته تاسف بار اینکه از این تعداد فقط ۵ هزار نفر بیمه هستند.

هم اکنون ۷۰ هزار فعال صنایع دستی در کرمان فعال هستند اما صنایع دستی در رده‌های ابتدایی اشتغال زایی در استان نیست، نکته تاسف بار اینکه از این تعداد فقط ۵ هزار نفر بیمه هستند

سید محمد علی گلابزاده رییس مرکز کرمانشاسی در گفتگو با مهر می‌گوید: استان کرمان به اندازه تاریخی که دارد سابقه و تجربه صنایع دستی دارد و مشهور ترین دست بافته کرمان مان قالی کرمانی است که حتی در ادبیات ایران نیز ریشه دوانده است.

وی تصریح کرد: فرشهای کرمان زینت بخش بسیاری از موزه‌های و کاخ‌های اروپایی هستند و حتی قرار داد بین چرچیل و آیزنهاور بر روی یک قالی کرمانی امضا شده که هم اکنون به فرش آزادی شهرت دارد.

گلابزاده بیان کرد: به لحاظ طرح و نقشه این دست باف کاملاً منحصر به فرد است و تار و پود قالی به گونه‌ای است که در صورتیکه بیشتر از این قالی استفاده شود رنگ و کیفیت بهتری پیدا می‌کند و در واقع با قدمت قالی شاهد بهبود کیفیت این دست باف خواهید بود.

وی ادامه داد: متاسفانه در بحث مس گری نیز که کرمان جزو پیش تازان این صنعت است هم اکنون وضعیت مناسبی وجود ندارد.

شال بافی در حد شعار

وی همچنین به بافت شال در کرمان اشاره کرد و بیان کرد: شال را از کرمان به کشمیر برده‌اند و شهرت یافته است، در واقع شال های کرمان در زمان گذشته شهرتی جهانی داشته است و متاسفانه در حال حاضر تعداد استاد کاران این رشته بسیار اندک است اما کیفیت و شال کرمان هنوز شهره است.

با وجود تمام داشته‌های صنایع دستی در کرمان، در این شهر یک بازارچه دائمی صنایع دستی وجود ندارد

اما با وجود تمام داشته‌های صنایع دستی در کرمان، در این شهر یک بازارچه دائمی صنایع دستی وجود ندارد و در حجره‌های اطراف میدان تاریخی گنجعلیخان کرمان نیز که بیشترین فعالیت در راستای فروش صنایع دستی وجود دارد اکثراً کالاهای چینی و ساخت اصفهان به فروش می‌رود که جای تاسف دارد.

برنامه‌های روز صنایع دستی اما در کرمان نیز نشان می‌دهد هیچ برنامه مدون و دقیقی برای استفاده از این پتانسیل در استان کرمان وجود ندارد.

وقتی هیچ برنامه تاثیرگذار و مدونی وجود ندارد

مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان کرمان در این زمینه می‌گوید: بازارچه صنایع دستی در شهر جهانی گلیم سیرجان افتتاح می‌شود.

غلامرضا فرخی بیان کرد: هر سال به مناسبت فرا رسیدن ۲۰ خرداد روز جهانی صنایع دستی و به پاس تلاش هنرمندان و فعالان این عرصه برنامه‌های متنوعی در دستور کار اداره کل میراث فرهنگی قرار می‌گیرد.

وی عنوان کرد: امسال نیز همانند سال‌های گذشته معاونت صنایع دستی برنامه‌های متعددی در نظر گرفته است از جمله افتتاح بازارچه صنایع دستی در شهر جهانی گلیم سیرجان که از مهم‌ترین این برنامه‌ها است.

فرخی با اشاره به اینکه این بازارچه در قالب ۲۵ غرفه به نمایش و فروش صنایع دستی هنرمندان این شهر می‌پردازد، تصریح کرد: این بازارچه با همکاری هیأت مدیره مجتمع تجاری مهر سیرجان راه اندازی می‌شود.

مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری افزود: هنرمندانی که در این بازارچه به فعالیت می‌پردازند به مدت ۲ سال مشمول آموزش رایگان از سوی فنی و حرفه‌ای خواهند بود و همچنین در این بازارچه صنایع دستی بومی شهرستان سیرجان به ویژه گلیم شیریکی پیچ به گردشگران معرفی می‌شود.

وی به نشست و هم اندیشی با مدیر موزه صنعتی و رئیس دانشکده هنر دانشگاه باهنر و همچنین هنرمندان و صنعتگران شاخص استان در خصوص برگزاری نمایشگاه ۲ سالانه صنایع دستی و هنرهای سنتی در محل موزه صنعتی کرمان اشاره کرد و گفت: این نمایشگاه هر ۲ سال یک بار در استان برپا خواهد شد.

فرخی یادآور شد: بازدید از کارگاه‌های تولید زنده صنایع دستی مجموعه کاروانسرای گنجعلیخان، کارگاه احیا شده شالبافی، بازار میدان قلعه به منظور احیا دوباره رشته مسگری، برگزاری نمایشگاه صنایع دستی محلی در شهرستان بم با همکاری اتاق بازرگانی این شهرستان و دیدار با پیشکسوتان صنایع دستی از دیگر برنامه‌های هفته صنایع دستی خواهد بود.