شاهنامه چون روحی در کالبد زبان فارسی است

«علیرضا شعبانلو» به مناسبت 25 اردیبهشت که روز پاسداشت زبان فارسی و بزرگداشت حکیم ابوالقاسم فردوسی در تقویم کشورمان نامگذاری شده است در پاسخ به این سئوال که فردوسی در حفظ و ارتقای زبان فارسی چه نقشی داشت، به خبرنگار فرهنگی خبرگزاری شبستان، گفت: هویت ملی، مؤلفه‌های زیادی دارد که مهمترین آن زبان است. محدوده جغرافیای سیاسی کشور، دین و قومیت از دیگر مولفه های هویت ملی محسوب می شوند که در شاهنامه به همه این عناصر توجه شده است.

عضو هیئت علمی پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی با بیان اینکه کشور ،دین و قومیت از موضوعات مهم شاهنامه هستند که در قالب زبان فارسی به آنها توجه شده است، عنوان کرد: شاهنامه محتوایی دارد که در ظرف زبان فارسی ریخته شده است. زبان فارسی با حفظ این محتواها که همگی موجد هویت ملی ما هستند، توانست خود را حفظ کند. زبان فارسی دچار تزلزل می شد اگر یکی یا چند تا از محتوا تغییر می‌کردند یا از میان می‌رفتند. بر این اساس تعامل دوستانه و پیوند استوار میان زبان و محتوا، موجب پایداری هر دو شده است.

وی با اشاره به اینکه ما اشعار و کتابهای زیادی قبل از فردوسی به زبان فارسی داریم که اکنون نه خودشان زنده‌اند نه محتوایشان، بیان کرد: منظورم گمنامی و بی اثر بودن آنهاست. ولی شاهنامه ماند زیرا محتوای شاهنامه پیوند ناگسستنی با قالبش داشت. به عبارت دیگر محتوای شاهنامه روح بود و زبانش کالبد. بر فرض اگر به جای شاهنامه کتاب بزرگی در یکی از علوم مانند پزشکی ، حساب و هندسه نوشته می شد و حتی با همین زبان فخیم به رشته نظم کشیده می‌شد، به نظر من نمی‌توانست نه خود بماند و نه هویت ما را حفظ کند یا در ماندگاری کشورمان مؤثر باشد.

شعبانلو یکی از مصداق هایی که نشان می‌دهد شاهنامه از زمان سروده شدن تا کنون در حفظ زبان فارسی مؤثر بوده است را حضور آن در کتابهای دیگر دانست و افزود: علاوه بر شاعران که پیوسته از داستانها و روایتهای فردوسی بهره برده‌اند و شاهنامه را چون دریایی لایتناهی برای مضمون پردازی و معنی آفرینی یافته‌اند، نویسندگان نیز به ویژه تاریخ نگاران در سراسر مرزهای رواج زبان فارسی از شرق شبه قاره هند تا بالکان در نوشتن آثار خود و وصف شاهان و صحنه پردازی میدانهای جنگ و قهرمانان از شاهنامه بهره جسته‌اند. شاهنامه در این متون چون روحی در کالبد زبان فارسی حضور داشته و از متنی به متن دیگر رسوخ و حلول کرده است. شاهنامه رشته‌ای استوار است که متون دیگر بویژه متون تاریخی را چون دُر به رشته کشیده است.

پایان پیام/31